Η μεγάλη καταστροφή από τις δασικές πυρκαγιές στην Ε.Ε.

Οι πυρκαγιές συνεχίζουν να κατακαίνε χιλιάδες στρέμματα δασών ειδικά την θερινή περίοδο και σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα αφάνισης της βιοποικιλότητας παρά το γεγονός ότι οι αναδασώσεις αλλά και το ότι η φύση ενίοτε αναπλάθεται (όχι πάντα), δίνουν μια κάποια νότα αισιοδοξίας.
Στην χώρα μας τα πράγματα είναι τραγικά καθώς οι πυρκαγιές δεν πλήττουν μόνο τον οικιστικό ιστό αλλά πάνω απ΄όλα τα δάση, με αποτέλεσμα την θεαματική συρρίκνωση της χλωρίδας και πανίδας.
Δεν είναι όμως μόνο η Ελλάδα που πλήττεται από τις δασικές πυρκαγιές. Η Ευρώπη στο σύνολό της, η μέση Ανατολή αλλά και η Βόρειος Αφρική έχουν υποστεί ανεπανάληπτη καταστροφή. Τα στοιχεία που ακολουθούν, δείχνουν το μέγεθος της καταστροφής, και αφορούν μέχρι και το 2021, χωρίς να υπάρχουν εκτενή στοιχεία για τις φετινές πυρκαγιές. Η εν λόγω έκθεση που θα δούμε παρακάτω κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το άμεσο μέλλον, με δεδομένο ότι και η κλιματική αλλαγή θα συνεχιστεί και ο άνθρωπος θα συνεχίζει να κατατρώγει και τα τελευταία φυσικά αποθέματα, κάνοντας τις όποιες παρεμβάσεις επί ματαίω στο εγγύς μέλλον.
Πράγματι λοιπόν, πριν λίγες ημέρες, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Κομισιόν δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2021.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η περσινή περίοδος πυρκαγιών ήταν η δεύτερη χειρότερη στο έδαφος της ΕΕ όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών (από τότε που άρχισαν να καταγράφονται σχετικά στοιχεία το 2006), μετά το 2017, όταν είχαν καεί πάνω από 10.000 km².
Πάνω από 5.500 km² εδαφών κάηκαν το 2021 —μια έκταση υπερδιπλάσια του Λουξεμβούργου— ενώ πάνω από 1.000 km² κάηκαν σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες αποτελούν τη δεξαμενή βιοποικιλότητας της ΕΕ.
Η έκθεση δεν καλύπτει τις φετινές πυρκαγιές, οι οποίες ήταν ακόμη πιο καταστροφικές από τις πυρκαγιές του 2021.
Χάρη πάντως στις ετήσιες εκθέσεις, οι προηγούμενες περίοδοι πυρκαγιών χρησιμοποιούνται ως σημείο αναφοράς για την ανάλυση των προκαταρκτικών δεδομένων σχετικά με τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών του εκάστοτε υπό εξέταση έτους.
Υπό αυτό το πρίσμα, το 2022 φαίνεται πως θα είναι ακόμα χειρότερο, επιβεβαιώνοντας την ανησυχητική καταστροφική τάση των τελευταίων ετών.
Στην πραγματικότητα, φέτος έχει ήδη καεί έκταση 8.600 km². Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εκτάσεις που έχουν καταστραφεί ως τα τέλη Οκτωβρίου από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, σημειώνοντας νέα ρεκόρ καμένων εκτάσεων σε εννέα χώρες της ΕΕ.
Συνολικά, από το 2017 που καταγράφηκε η χειρότερη περίοδος πυρκαγιών στα χρονικά, έχουν καεί 35.340 km² από δασικές πυρκαγιές —έκταση μεγαλύτερη από εκείνη του Βελγίου. Περίπου το 35% της συνολικής καμένης έκτασης, πάνω από 11.600 km², βρισκόταν σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Παρά το γεγονός ότι οι εκτάσεις που κάηκαν από δασικές πυρκαγιές ήταν εξαιρετικά εκτεταμένες το 2022, ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών περιορίστηκε χάρη στα μέτρα πρόληψης που εφαρμόστηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ.
Δεν φτάνει όμως αυτό, λέω εγώ, το γεγονός δηλαδή πως σώθηκαν ανθρώπινες ζωές. Χιλιάδες ζώα και πουλιά χάθηκαν στις πυρκαγιές αυτές και χιλιάδες στρέμματα δασών στην κυριολεξία αφανίστηκαν. Αποτέλεσμα, να βλέπουμε ολοένα και πιο συχνά – ειδικά στην χώρα μας – πολλά ζώα να αναζητούν τροφή και καταφύγιο στον οικιστικό ιστό και στις πόλεις, δείγμα ότι η οικολογική ισορροπία έχει ανατραπεί.
Δεν αποτελεί λοιπόν επιτυχία ο απολογισμός των καλοκαιριών πυρκαγιών που δεν έπληξαν κατοικημένες περιοχές. Δεν είναι δυνατόν να σχεδιάζονται αντιπυρικές ζώνες με μόνο στόχο να μην φτάσει η φωτιά κοντά στα σπίτια και τους ανθρώπους.
Σε τελική ανάλυση, δεν μπορεί ο άνθρωπος να μπαίνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και η χλωρίδα και πανίδα σε δεύτερη μοίρα. Με αυτούς τους σχεδιασμούς χάνονται κάθε χρόνο χιλιάδες στρέμματα δασών, κυρίως από την αδιαφορία απέναντι στο ζωικό και φυτικό βασίλειο.
Αν η νοοτροπία αυτή δεν αλλάξει, η βιοποικιλότητα θα αποτελέσει πολύ σύντομα παρελθόν. Αν δεν έχει ήδη πληγεί σε τέτοιο βαθμό που η κατάσταση να είναι μη αναστρέψιμη παρά τα όποια μέτρα και κανονισμούς.