Η μεγάλη βραδιά της “Αλλαγής” και του Ανδρέα

Το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου 1981 σημαδεύει αναμφίβολα την πολιτική ιστορία της Ελλάδας σε ολόκληρο το τελευταίο πέμπτο του 20ού αιώνα. Ηταν ένας μοναδικός, απερίγραπτος θρίαμβος του ΠΑΣΟΚ, μιας κομματικής πανίσχυρης, πλέον, δυναμικής κι έκφρασης του Κεντροαριστερού χώρου, αλλά και προσωπική επιτυχία του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ιδρυτής το 1974 και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, έβλεπε -ενώ ο λαός χυμένος στους δρόμους φώναζε: «Στις 18, Σοσιαλισμό» ή «Αλλαγή, Αλλαγή, λαϊκή συμμετοχή»- το «παιδί» του στα 7χρονα γενέθλιά του να αντρώνεται και από 13,58% (666.806 ψήφους/12 έδρες) να σπάει το πολύχρονο Δεξιό κατεστημένο, να παίρνει 48,06% (172 έδρες) και να σχηματίζει αυτοδύναμη, παντοδύναμη κυβέρνηση. Σε τρεις ημέρες (21/10/1981), ορκίστηκαν και ανέλαβαν δύσκολο τω όντι έργο οι πρώτοι σοσιαλιστές υπουργοί του ΠΑΣΟΚ, ζητώντας, όμως, πίστωση από όλους και κυρίως το λαό έως ότου καθαρίσουν τον «κόπρο του Αυγεία», που παρέλαβαν.
Αν τώρα κάποιοι από τους υπουργούς ή τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ που χρησιμοποιήθηκαν, τα κατοπινά χρόνια,  σε καίριες θέσεις προέβησαν σε ατασθαλίες χειρότερες πιθανόν των προκατόχων τους που οι ίδιοι ως αντιπολίτευση μέμφονταν, αυτό δε μειώνει ουδόλως την ξεχωριστή θέση της 18/10/1981 και του Α. Παπανδρέου στην Ιστορία, ο οποίος θα κυβερνήσει, και μετά την εκλογική νίκη του Ιούνη του 1985,  ως το καλοκαίρι του 1989 συνεχώς και -μετά μια σύντομη παρένθεση- από τον Οκτώβριο 1993 (10/10) έως το Γενάρη του 1996, που απεσύρθη με τη γνωστή περιπέτεια της υγείας του.
Ας ιδούμε, όμως, από δημοσιεύματα του Τύπου πώς αντιμετωπίζουν οι αντιπολιτευόμενοί της τη νίκη του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1981.
Ξεκινάμε με ένα άρθρο του Ηλία Μαγκλίνη στην «Καθημερινή» της 21ης Ιουλίου 2015: «18 Οκτωβρίου 1981. Η θριαμβευτική νίκη του ΠΑΣΟΚ σε εκείνες τις εκλογές, αναπόφευκτη και αναγκαία από πολλές πλευρές, καλλιέργησε σε τεράστιο βαθμό μια ήδη υφέρπουσα νοοτροπία στην ελληνική κοινωνία. Τα «κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας», κατά τον Ζαμπέλιο (και πολύ πιο πρόσφατα κατά τον Κώστα Κωστή), βρήκαν το 1981 τον ιδανικό μηχανισμό για να καταβυθιστούν ακόμα περισσότερο στην κακομάθεια, την κακοδιαχείριση, την αποθέωση των δικαιωμάτων και την κατακρήμνιση κάθε έννοιας υποχρέωσης. Το ζήτημα βέβαια εδώ δεν είναι να βρούμε τον ένοχο, αλλά να κατανοήσουμε τους ίδιους τους εαυτούς μας. Είπαμε: η νίκη εκείνη του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν και αναπόφευκτη και αναγκαία.Επέτρεψε σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, που έως τότε βρισκόταν στο περιθώριο, να πρωταγωνιστήσει, αποκατέστησε αδικίες δεκαετιών, εκσυγχρόνισε ήθη και αντιλήψεις, δημιούργησε ευκαιρίες, έδωσε φωνή σε κόσμο που αισθανόταν        –και ήταν– παραγκωνισμένος. […]»
Συνεχίζουμε με ένα απόσπασμα από την Πολιτική Απόφαση του 11ου συνεδρίου του ΚΚΕ (Δεκέμβριος 1982) για τους πρώτους μετά τις εκλογές του 1981 μήνες του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, όπως αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» στις 30.01.2005. «Μετά τις εκλογές του 1981 – αναφέρεται στην Πολιτική Απόφαση του Συνεδρίου – στη χώρα μας διαμορφώθηκε μια περίπλοκη και αντιφατική κατάσταση. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από ένα ορισμένο δημοκρατικό προχώρημα και τη δημιουργία νέων δυνατοτήτων στον αγώνα για μια πραγματική αλλαγή, κυρίως δυνατοτήτων ανάπτυξης και πιο αποτελεσματικής παρέμβασης του μαζικού λαϊκού κινήματος. Ταυτόχρονα, η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται και από την εμφάνιση νέων δυσκολιών στον αγώνα για την πραγματική αλλαγή, που συνδέονται πρώτα απ’ όλα με την ίδια την πολιτική του ΠΑΣΟΚ… Η πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και στο περιεχόμενό της και στον τρόπο άσκησής της, δεν είναι πολιτική πραγματικής αλλαγής. Περιορίζεται στα πλαίσια μιας εκσυγχρονισμένης διαχείρισης του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού και της βελτίωσης των όρων της εξάρτησης. Η κυβέρνηση δε θίγει την ασυδοσία και τα προνόμια των μονοπωλίων, ρίχνει τα βάρη της κρίσης μονόπλευρα στους εργαζόμενους».
Και κλείνουμε με ένα δημοσίευμα του Ν. Μουζέλη στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», στις 16.10.2011. Διαβάζουμε, λοιπόν, μεταξύ άλλων: «Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, µε το χάρισµα, τις οργανωτικές ικανότητες και την εξαιρετική ευφυΐα του, διαµόρφωσε σε έναν µεγάλο βαθµό όχι µόνο τη δοµή και φυσιογνωµία του κόµµατος που ίδρυσε αλλά και τη λειτουργία του µεταδικτατορικού πολιτικού συστήµατος της χώρας. Ετσι ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ κατόρθωσε να δηµιουργήσει το πρώτο µη κοµµουνιστικό µαζικό κόµµα στην Ελλάδα. Ένα κόµµα παρακλάδια του οποίου έφθασαν σταδιακά ακόµη και στα πιο αποµακρυσµένα χωριά της χώρας. Από αυτή τη σκοπιά το άνοιγµα του ΠΑΣΟΚ στα λαϊκά στρώµατα και η είσοδος νέων πολιτικών στην κοµµατική αρένα µπορεί να συγκριθεί µε ένα προηγούµενο άνοιγµα του πολιτικού συστήµατος που η άνοδος του βενιζελισµού επέφερε στη µεσοπολεµική περίοδο.
Μέσα σε αυτό το ραγδαία µεταβαλλόµενο πλαίσιο ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως αδιαµφισβήτητος κυρίαρχος ενός άκρως συγκεντρωτικού, µαζικού κόµµατος και ως παντοδύναµος πρωθυπουργός (µετά την εκλογική νίκη του 1981), είχε ίσως περισσότερη δύναµη απ’ όση οποιοσδήποτε άλλος πολιτικός στην κοινοβουλευτική ιστορία του τόπου. Αν όχι στον οικονοµικό, σίγουρα στον κοµµατικο-διοικητικό χώρο είχε τη δυνατότητα να διαµορφώσει ένα πιο σύγχρονο και δηµοκρατικότερο πολιτικό σύστηµα (πάταξη της ρουσφετολογίας, κόµµατα «αρχών» κ.λπ.). Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν άρπαξε αυτή τη µοναδική ευκαιρία. Έτσι το πολιτικό σύστηµα διατήρησε και πολλαπλασίασε/µαζικοποίησε τα πελατειακά και λαϊκιστικά χαρακτηριστικά της προδικτατορικής περιόδου (πελατειακά δίκτυα, κοµµατικοποίηση της δηµόσιας διοίκησης, µαζική διαφθορά κ.λπ.)».