Θαβὼρ ὑπὲρ πᾶν γῆς ἐδοξάσθη µέρος,
Ἰδὸν Θεοῦ λάµψασαν ἐν δόξῃ φύσιν
Μορφὴν ἀνδρουµένην κατὰ ἕκτην Χριστὸς ἀµεῖψε.
Η επί του Όρους Θαβώρ Φρικτή Μεταµόρφωση υπήρξε η πρώτη άµεσα αισθητή φανέρωση της δόξης Του Χριστού κατά την επίγειο ζωή Του.
Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος µας Ιησούς Χριστός πήρε από τους µαθητές τον Πέτρο , τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και ανέβηκε στό όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Όπως σηµειώνει ο Άγιος Νικόδηµος ο Αγιορείτης: «Eπήρε δε τρεις µόνους Aποστόλους, ως προκρίτους και υπερέχοντας. O µεν γαρ Πέτρος επροκρίθη, επειδή ηγάπα πολλά τον Xριστόν. O δε Iωάννης, επειδή ηγαπάτο από τον Xριστόν. O δε Iάκωβος, επειδή εδύνετο να πίη το ποτήριον του θανάτου, το οποίον και ο Kύριος έπιεν».
Οι τρεις µαθητές Του, όπως ήταν κουρασµένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ και ενώ κάθισαν να ξεκουραστούν, έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν, ξύπνησαν, αντίκρισαν απροσδόκητο και εξαίσιο θέαµα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο, και τα φορέµατα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνοµιλούσαν µαζί Του δυο άνδρες, ο Μωϋσής και ο Ηλίας . Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδηµος ο Αγιορείτης: «Έφερε δε εις το µέσον τους τον Mωυσήν και τον Ηλίαν, διά να διορθώση τας σφαλεράς υποψίας, οπού είχον οι πολλοί περί αυτού. Kαθότι, άλλοι µεν έλεγον τον Kύριον, πως είναι ο Ηλίας. Άλλοι δε, πως είναι ο Iερεµίας. ∆ιά τούτο λοιπόν επαράστησεν εις το Θαβώρ τους πρώτους και κορυφαίους Προφήτας, να γνωρίσουν οι µαθηταί, και διά των µαθητών όλοι οι άνθρωποι, πόση διαφορά είναι αναµεταξύ του Xριστού, και των Προφητών. O µεν γαρ Xριστός, είναι ∆εσπότης. Oι δε Προφήται, είναι δούλοι. Kαι ίνα µάθουν, ότι ο Kύριος έχει την εξουσίαν του θανάτου και της ζωής.
∆ιά τούτο, από µεν τους αποθαµένους, έφερε τον Mωυσήν. Aπό δε τους ζωντανούς, έφερε τον Ηλίαν».
Αφού οι µαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία µέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, µια για το Μωϋσή και µια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όµως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και µέσα απ’ αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός µου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ’ 28-36). ∆ηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός µου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσµος. Αυτόν να ακούτε.
Η Μεταµόρφωση του Σωτήρος – Άραγε τι εορτάζουµε;
Η Μεταµόρφωση του Σωτήρος έχει κεντρική θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία. Ο Χριστός δείχνει το µεγαλείο της δόξης Του πάνω στο όρος αυτό, αφού η φανέρωση της θεουργίας της ανθρωπίνης φύσεως είναι το µεγαλύτερο γεγονός µέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας, «∆εύτε αναβώµεν εις το όρος του Κυρίου και θεασώµεθα την δόξαν της Μεταµορφώσεως Αυτού».
∆εν είναι µια συνηθισµένη εορτή, είναι ένα γεγονός που έχει την ίδια σηµασία για την σωτηρία µας µε την ενσάρκωση και την Ανάστασή Του. Όσο µεγάλη και βασική εορτή είναι για την σωτηρία µας τα Χριστούγεννα και η Ανάσταση, τόσο σηµαντική είναι και η εορτή αυτή.
Ας κατανοήσουµε λοιπόν το µέγα τούτο µυστήριο, ώστε να βαδίσουµε προς την λάµψη του θείου Φωτός.
Μπορεί ο ∆εκαπενταύγουστος, αγαπητοί µου αναγνώστες, να έχει κέντρο το πρόσωπο της Παναγίας µας, αλλά ήδη από τα τέλη Ιουλίου, από την εορτή του Αγίου Παντελεήµονος (27 Ιουλίου), µέχρι και τις 13 Αυγούστου, που είναι η απόδοση της εορτής, η Εκκλησία µας προετοιµάζει και µας προβάλει την µεγάλη ∆εσποτική εορτή της Μεταµορφώσεως του Σωτήρος Χριστού. Μια σπουδαία εορτή, την οποία δεσπόζει το Θαβώριο Φως, το οποίο ο κόσµος δυστυχώς αγνοεί και κατά συνέπεια, δεν αναζητεί στη ζωή του.
Α) Η ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ∆ΟΞΗΣ
Ο µεγάλος δογµατολόγος της Εκκλησίας µας, άγιος Ιωάννης ο ∆αµασκηνός, θά γράψει σχετικά: «Ὡράθη τά τοῖς ἀνθρώποις ἀθέατα ὄµµασι, σῶµα γήινον θείαν ἀπαυγάζον λαµπρότητα, σῶµα θνητόν δόξαν ἀπαυγάζον θεότητος». Κατά την Μεταµόρφωση, ο Θεάνθρωπος Σωτήρας του κόσµου ὁ Χριστός, φανερώνει µέσα από την ανθρώπινη φύση Του την άκτιστη ∆όξα της θεότητος Του. Ταυτόχρονα προσλαµβάνει στην άκτιστη θεϊκή δόξα τούς ανθρώπους πού τον περιβάλλουν. Ὁ Κύριος µε την θεία Του Μεταµόρφωση ενισχύει τούς Μαθητές πρό του Πάθους Του όπως ψάλλει ἡ Εκκλησία στο Κοντάκιο της Εορτής.
Οι Μαθητές χρειάζονταν την ενίσχυση αυτή, για να αντιµετωπίσουν τον Σταυρό του ∆ιδασκάλου τους, όπως και τον δικό τους σταυρό αργότερα, χάριν του Ονόµατος του Χριστού . Πράγµατι, πριν από µια µεγάλη δοκιµασία, έρχεται µια µεγάλη Χάρη, ενισχυτική παρά Θεού. Ενδυναµώθηκαν όντως οι Απόστολοι του Κυρίου από την υπερκόσµια θεία εµπειρία στο Όρος Θαβώρ. Είναι γεγονός, ότι κατ᾿ εκείνη την ανεπανάληπτη ηµέρα, οι πρόκριτοι των Μαθητών αξιώθηκαν να δουν το µοναδικό γεγονός της ανατολής δύο ήλιων, του αισθητού και του νοητού, όπως το παρουσιάζει ποιητικά η Υµνολογία της Εκκλησίας µας. Ένα τροπάριο του Κανόνος της Εορτής κάνει λόγο γι᾿ αυτό ακριβώς το γεγονός: «Ὡς µέγα καί φοβερόν, ὡράθη θέαµα σήµερον, ἐξ οὐρανοῦ αἰσθητός, ἐκ γῆς δέ ἀσύγκριτος, ἐξήστραψεν ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, νοητός ἐπί τοῦ ὄρους Θαβώρ».
Αναλύεται δε θαυµάσια ο ύµνος αυτός από τον Άγιο Νικόδηµο τον Αγιορείτη στο περίφηµο Εορτοδόµιο. Είναι ενα βιβλίο ερµηνευτικό των Κανόνων των ∆εσποτικών και Θεοµητορικών εορτών, του ιερού Πατρός. Ο Όσιος Νικόδηµος, στη θεολογική ερµηνεία του αναφέρεται στους δύο ήλιους πού ανέτειλαν την ηµέρα εκείνη. Σηµειώνει δε ότι ο ένας ήλιος είναι ο αισθητός, ο οποίος καθηµερινά ανατέλλει στον κόσµο από τον ουρανό, και ο άλλος είναι ο νοητός Ήλιος της δικαιοσύνης, ο Κύριος της ∆όξης ,ο Οποίος ανέτειλε από τη γη µε την απαστράπτουσα ∆όξα της θεότητός Του. Και είναι γεγονός ότι τον αισθητό ήλιο όλοι οι άνθρωποι τόν βλέπουν, ἐνω τον νοητό, µόνον οι κεκαθαρµένοι, όπως διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαµάς. Ἡ θέα του νοητού Ηλίου της δικαιοσύνης, του Κυρίου Ιησού Χριστού αποτελεί µια µοναδική υπαρξιακή εµπειρία για τον πηλοβάτη άνθρωπο, εµπειρία πού προϋποθέτει αγώνα επίπονο και επίµοχθο, καθαρότητα και «άνοιγµα» της καρδίας στην άκτιστη Χάρη του Θεού . Αυτό µας διαβεβαιούν όλοι εκείνοι οι οποίοι διά µέσου των αιώνων αξιώθηκαν να δούν τήν θεία ∆όξα και να µετάσχουν σ᾿ αυτήν.
Μια αισιόδοξη προοπτική και για µας.
Η Μεταµόρφωση παραµένει γεγονός αιώνιο και ακατάλυτο, στο οποίο µε τρόπο µυστικό και ακατάληπτο, οδηγούµενοι από τη φωτιστική και την αλάνθαστη Χάρη του Αγίου Πνεύµατος, καλούµαστε να εισέλθουµε και εµείς.
Σ’ αυτή τη δόξα θέλει να µας κάνει µετόχους ο Θεός. Μας καλεί στη θέωση. Να γίνουµε «θείας κοινωνοί φύσεως, …συν αυτώ όντες εν τω όρει τω αγίω», όχι µία µόνο φορά, αλλά διηνεκώς «εις την αιώνιονβασιλείαν του Κυρίου ηµών και Σωτήρος Ιησού Χριστού, …επόπται (αυτόπτες) γενηθέντες της εκείνου µεγαλειότητος», όπως και οι τρεις του απόστολοι στο Θαβώρ (Β Πέτρ. κεφ. 1). Η ένωση της δικής µας φύσης γίνεται όχι µε την ουσία, αλλά µε την (άκτιστη) ενέργεια του Θεού, τη Θεία Χάρη και γινόµαστε θεοί κατά χάριν. Μόνο στο πρόσωπο-υπόσταση του Χριστού ενώνονται (υποστατικά) οι δύο φύσεις, θεία και ανθρώπινη, γι’ αυτό και ο Χριστός είναι ο µόνος Θεάνθρωπος.
Αν ακούσουµε τα προστάγµατα του Χριστού, όπως µας παραγγέλλει η φωνή του Θεού Πατρός απ’ τη νεφέλη («αυτού ακούετε»), θα συνανέλθουµε µαζί του στο Θαβώρ. Θα εισέλθουµε στη φωτεινή νεφέλη. Θα λάµψουµε κι εµείς από το φως του, σαν τον ήλιο στη Βασιλεία του.
Και για να εισέλθουµε σ’ αυτό το άκτιστο (άυλο, υπερκόσµιο) φως του, ο Χριστός ένα µόνο ζητάει από µας: «Αυτή είναι η αρχική του παραγγελία και ταύτην την εντολήν έχοµεν απ’ αυτού, ίνα ο αγαπών τον Θεόν αγαπά και τον αδελφόν αυτού» (Α΄ Ιω. 3, 11 και 4, 19).
Αν το επιχειρήσουµε, «οψόµεθα φως το απρόσιτον». Όλα θα γίνουν φωτεινά στη ζωή µας. Θα επισκιασθούν από τη νεφέλη του φωτός. «Φωτί» λοιπόν «προσλάβωµεν φως». Μακάρι να το πετύχουµε.
Κλείνοντας το άρθρο µας, για την εορτή της Μεταµορφώσεως, ας εµπνευστούµε και ας την κάνουµε και εµείς οι πιστοί σκοπό ζωής. Αυτό το Φως δίνεται απλόχερα κατά τη βάπτισή και το χρίσµα µας. Μας γίνεται φαγητό και ποτό, κατά την Θεία Κοινωνία. Μας γίνεται οδηγός στα αγαθά έργα και λόγια µας. Αν όµως κάνουµε το δικό µας θέληµα και αιχµαλωτιζόµαστε σε αµαρτίες και πάθη, τότε αυτό το Φως φυγαδεύεται και εµείς σκοτιζόµαστε. Ας φωτίζει το σκότος µας ο Κύριος, ας µεταµορφωθούµε και εµείς σε ανθρώπους φωτός! Αµήν!
π. ΜΕΛΧΙΣΕ∆ΕΚ ΑΜΠΕΛΙΚΑΚΗΣ
Αρχιµανδρίτης του Οικουµενικού Θρόνου
π. εφηµέριος Στερνών
