Η μετάφραση

Έχω πάνω στο γραφείο μου έναν κεραμικό φάρο. Μου χρησιμεύει για πρεσπαπιέ, αλλά κυρίως είναι μπελάς. Στη βάση του γράφει “Αναμνηστικό από το Πουέρτο Σφίγγα”. Η επιφάνεια του φάρου είναι γεμάτη ρωγμές επειδή χτες, καθώς τακτοποιούσα τα χειρόγραφα μιας μετάφρασης, ο φάρος έπεσε από το γραφείο μου. Υπομονετικά μάζεψα τα κομματάκια. Όποιος έχει προσπαθήσει να ξανακολλήσει ένα σπασμένο βάζο ξέρει ότι, όσο σχολαστική προσπάθεια κι αν κάνεις, πάντα υπάρχουν μερικά κομμάτια που δεν βρίσκονται ποτέ.
Το ίδιο ισχύει και με μια ιστορία που συνέβη στο παρελθόν, όταν ο αφηγητής επιχειρεί να τη διηγηθεί, κάποια κομμάτια δεν βρίσκονται ποτέ. Ο Ντε Σάντις, γνωστός και αγαπημένος από τη Μαύρη φιλολογία (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδόσεις Opera), τοποθετεί και σε αυτό το μυθιστόρημα τη λογοτεχνία στο επίκεντρο της ιστορίας του. Ο αφηγητής Μιγκέλ Ντε Μπλαστ, μεταφραστής στο επάγγελμα, θα λάβει μία πρόσκληση να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο μετάφρασης στο Πουέρτο Σφίγγα, και, παρ’ όλες τις επιφυλάξεις του, θα αποδεχθεί την πρόσκληση. Εκεί, θα συναντήσει παλιούς γνωστούς, αλλά και την Άννα, με την οποία χώρισε πριν από δέκα χρόνια καιτην οποία έχει να συναντήσει από τότε.
Και ενώ όλα έδειχναν να κυλούν όπως συνήθως κυλούν εκδηλώσεις όπως αυτές, ένα κράμα δηλαδή από βαρεμάρα, τήρηση κοινωνικών συμβάσεων, κακεντρεχή πισώπλατα σχόλια και ελάχιστο επιστημονικό ενδιαφέρον, το πτώμα ενός σύνεδρου θα δώσει άλλη τροπή στο συνέδριο…
Το συνέδριο μετάφρασης δίνει στον Ντε Σάντις το απαραίτητο έδαφος να διατυπώσει διάφορες σκέψεις σχετικά με τη λογοτεχνία και τη γλώσσα, να αναφερθεί σε αυτό το παρασκηνιακό, αλλά τόσο απαραίτητο, επάγγελμα, στη μοναξιά και την απομόνωση, στις δυσκολίες και τις έριδες ανάμεσα στους συναδέλφους, να σαρκάσει διάφορα επινοημένα σκηνικά, όπως εκείνου του μεταφραστή που έχασε το μοναδικό αντίτυπο του μυθιστορήματος που μετέφραζε και όμως δεν πτοήθηκε και συνέθεσε, με βάση το εξώφυλλο και δύο-τρία στοιχεία της υπόθεσης που θυμόταν, τη δική του εκδοχή, και έτσι γνώρισε την εμπορική επιτυχία και την αναγνώριση των κριτικών, ή εκείνου του εκδοτικού οίκου που εξέδιδε οδηγούς αυτοβοήθειας, αποτέλεσμα κλοπής από αντίστοιχα εγχειρίδια του εξωτερικού, τους οποίους υπέγραφαν οι μεταφραστές με διάφορα ευφάνταστα ψευδώνυμα.
Ο Μιγκέλ Ντε Μπλαστ είναι ο αγαπημένος μου τύπος ήρωα-αφηγητή, κάπως παραιτημένος από τη ζωή, λίγο μίζερος αλλά και ρομαντικός, συνήθως λιγομίλητος, με συναισθηματικά μπλοκαρίσματα, κάπως αδιάφορος για ό,τι συμβαίνει γύρω του, σε ένα ηλικιακό μεταίχμιο, σαφώς αποτυχημένος, ο ιδανικός για να αναφερθεί στο λογοτεχνικό σύμπαν, το τόσο λαμπερό από μακριά, και να το σαρκάσει χωρίς όρια. Το ιδανικό άλτερ έγκο του κάθε συγγραφέα, στο στόμα του οποίου θα τοποθετήσει τις σκέψεις και τα πικρόχολα σχόλιά του για την υποκρισία και τη δυσωδία ενός χώρου περίκλειστου, εκεί που όλοι χαμογελούν για να καρφώσουν, λίγο μετά, το μαχαίρι σ’ εκείνον που γυρίζει πρώτος την πλάτη του.
Απολαυστικό μυθιστόρημα, με τη διαλεύκανση της δολοφονίας να αποτελεί απλώς ένα πρόσχημα, την αφηγηματική αφορμή, ώστε ο Ντε Σάντις να μιλήσει για εκείνα που αγαπάει -παρά τα στραβά τους- τη λογοτεχνία και τη γλώσσα, τους συγγραφείς, τους μεταφραστές, τους αναγνώστες και τους εκδότες, σε ένα μέρος-φάντασμα όπως το Πουέρτο Σφίγγα. Έξυπνο και με πηγαίο χιούμορ, Η μετάφραση είναι ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί.