Η δημιουργία νησιών στα οποία δεν χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών απετέλεσε μία ελκυστική προοπτική τα τελευταία 10 – 15 χρόνια και διεθνώς έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για τον σκοπό αυτό.
Ορισμένες κατέληξαν σε επιτυχία έτσι που σήμερα υπάρχουν παραδείγματα νησιών στην Ευρωπαϊκή Ενωση τα οποία παράγουν από ανανεώσιμες πηγές περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν με αποτέλεσμα να εξάγουν σε άλλες περιοχές την πλεονάζουσα ενέργειά τους. Δεδομένου ότι σε κάθε περιοχή υπάρχουν διαθέσιμες σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ορισμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ενός νησιού. Ενα μικρό νησί με λίγους μόνιμους κατοίκους και πολλούς επισκέπτες ιδίως το καλοκαίρι σαν τη Γαύδο είναι σχετικά εύκολο να καλύψει όλες τις ενεργειακές του ανάγκες με τη χρήση ΑΠΕ που είναι διαθέσιμες στο νησί και περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο:
Α) Την ηλιακή ενέργεια
Β) Την αιολική ενέργεια
Γ) Ορισμένες ποσότητες στερεάς βιομάζας
Δ) Τη γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας
Οι ενεργειακές ανάγκες της Γαύδου μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:
Α) Ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια για φωτισμό και λειτουργία διαφόρων ηλεκτρικών συσκευών συμπεριλαμβανομένων εκείνων για την ψύξη και την ετοιμασία φαγητού.
Β) Ανάγκες για τη θέρμανση των κτηρίων του νησιού τον χειμώνα.
Γ) Καύσιμα για την κίνηση των λίγων οχημάτων του νησιού.
Οι ανάγκες αυτές καλύπτονται σήμερα κατά κύριο λόγο από ορυκτά καύσιμα και σε μικρό βαθμό από την ηλιακή ενέργεια. Όμως για την κάλυψη όλων των ενεργειακών αναγκών του νησιού μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι προαναφερθείσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που υπάρχουν στο νησί και συγκεκριμένα:
1. Η ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ για την παραγωγή θερμότητος (παραγωγή θερμού νερού στα κτήρια καθώς και θέρμανση χώρου σε αυτά με παθητικά συστήματα). Οι διαθέσιμες τεχνολογίες γι’ αυτό είναι ώριμες, αξιόπιστες και οικονομικές.
2. Η ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ για την παραγωγή ηλεκτρισμού με φωτοβολταϊκή τεχνολογία. Η τεχνολογία αυτή είναι ώριμη, αξιόπιστη και οικονομική καθώς οι τιμές των φωτοβολταϊκών συστημάτων έχουν μειωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.
3. Η ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ για την παραγωγή ψύξης με συστήματα απορρόφησης. Τα συστήματα αυτά είναι λίγο δαπανηρά και ενδείκνυνται για σχετικά μεγάλες κτηριακές εγκαταστάσεις.
4. Η ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ για την παραγωγή ηλεκτρισμού με ανεμογεννήτριες. Οι ανεμογεννήτριες δεν θα είναι μεγάλης ισχύος και μεγέθους και θα μπορούν να ενταχθούν αρμονικά στον χώρο του νησιού. Η τεχνολογία αυτή είναι ώριμη, αξιόπιστη και οικονομική σήμερα.
5. Η ΑΒΑΘΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ χαμηλής ενθαλπίας σε συνδυασμό με γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (οι οποίες χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια) για τη θέρμανση και την ψύξη των κτηρίων. Η τεχνολογία αυτή είναι ώριμη, αξιόπιστη, πολύ αποδοτική, αλλά λίγο δαπανηρή στην εγκατάστασή της. Εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντλίες θερμότητος αέρα-αέρα. Η καταναλισκόμενη ενέργεια για την ψύξη των κτηρίων το καλοκαίρι στη Γαύδο είναι σημαντική λόγω του κλίματός της και των πολλών επισκεπτών στο νησί.
6. Η ΣΤΕΡΕΑ ΒΙΟΜΑΖΑ που αποτελείται κυρίως από υπολείμματα ξύλου. Η τεχνολογία αυτή είναι ώριμη, αξιόπιστη και πολύ οικονομική (για τη θέρμανση κτηρίων και την παραγωγή θερμού νερού).
Επιπλέον μπορεί να αποθηκευθεί ηλεκτρική ενέργεια σε μικρά ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΤΛΗΣΙΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ λόγω του μικρού μεγέθους της Γαύδου και των μικρών αναγκών αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας. Για ένα μικρό τέτοιο έργο η τεχνολογία είναι γνωστή και αξιόπιστη. Η χρήση πετρελαϊκών καυσίμων για την κίνηση οχημάτων μπορεί να αποφευχθεί στη Γαύδο εφόσον χρησιμοποιηθούν ηλεκτρικά οχήματα ή και δίκυκλα δεδομένου ότι οι ανάγκες μετακίνησης στη Γαύδο είναι περιορισμένες. Τα ηλεκτρικά οχήματα θα μπορούν να φορτίζουν τις μπαταρίες τους με ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη τοπικά από ΑΠΕ. Τα ηλεκτρικά οχήματα (με χρήση συσσωρευτών και όχι κυψελών καυσίμου) διαδίδονται όλο και περισσότερο αν και η τιμή τους είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη των πετρελαϊκών οχημάτων, η οποία σταδιακά μειώνεται.
Συνεπώς είναι τεχνολογικά δυνατόν να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Γαύδου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων ιδίως οι ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια, θερμότητα και ψύξη.
Δεδομένου του χαμηλού κόστους ενός τέτοιου εγχειρήματος λόγω του μικρού μεγέθους της Γαύδου η οργάνωση, η χρηματοδότηση και η διαχείρισή του μπορεί να γίνει από μία κοινωνική επιχείρηση η οποία μπορεί να προέλθει από πρωτοβουλίες της τοπικής κοινωνίας και ή οποία θα μπορεί να έχει συμμετοχική – συνεταιριστική μορφή. Δεδομένου ότι οι πρωτοβουλίες τέτοιου τύπου ενισχύονται από τα ευρωπαϊκά κονδύλια η χρηματοδοτική ενίσχυση του έργου δεν θα είναι δύσκολη. Τα οφέλη που θα προκύψουν για τη Γαύδο και τον Νομό Χανίων θα είναι πολλαπλά όπως:
1. Μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποφυγή χρήσης πετρελαίου στη Γαύδο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
2. Δεδομένου ότι το κόστος κατασκευής και λειτουργίας των εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ θα είναι μικρό και θα επιδοτηθεί, οι κάτοικοι οι οποίοι θα συμμετέχουν στον φορέα κατασκευής και διαχείρισης του έργου θα έχουν κάποιο οικονομικό όφελος.
3. Καθώς η Γαύδος θα μετατραπεί σε ένα πράσινο νησί στο οποίο δεν θα χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα και δεν θα υπάρχουν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα λόγω της χρήσης ενέργειας θα αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών ευαισθητοποιημένων σε θέματα περιβάλλοντος. Είναι πολύ πιθανόν να οργανώνονται θερινά σχολεία, επιστημονικά συνέδρια [όπου οι συμμετέχοντες θα απολαμβάνουν παράλληλα το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον του νησιού], αλλά και να δημιουργηθεί μία ενεργειακή ακαδημία όπως και σε άλλες περιοχές που έχουν προωθήσει τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
4. Η τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί στη Γαύδο θα μπορεί να διαχυθεί και σε άλλα νησιά, όχι μόνο ελληνικά, τα οποία θα μπορέσουν και αυτά να αξιοποιήσουν τους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους που έχουν μετατρεπόμενα σε νησιά με 100% χρήση των ΑΠΕ.
5. Για τη λειτουργία και τη συντήρηση των διαφόρων εγκαταστάσεων ΑΠΕ στη Γαύδο θα απασχοληθούν κάποιοι εξειδικευμένοι επιστήμονες και τεχνικοί.
6. Η μετατροπή της Γαύδου σε νησί με 100% χρήση των ενδογενών ΑΠΕ θα συνδυάσει τη τοπική αειφόρο ανάπτυξη με τη μείωση της χρήσης των (εισαγόμενων) ορυκτών καυσίμων και τη μείωση της εκπομπής θερμοκηπιακών αερίων στην ατμόσφαιρα.
