«Η μοναξιά ευνοεί τις μεγάλες αρετές και καταστρέφει τις μικρές».
S.SMITH
Είμαστε κοινωνικά ζώα. Η ζωή μας ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο πόλους, την κοινωνικότητα και την απομόνωση. Η μοναξιά είναι πολύ πιο υποφερτή αν είναι ελεύθερη επιλογή και όχι περιορισμός. Μπορείς να είσαι μόνος γιατί έχεις άλυτα προβλήματα, υποφέρεις κάποια δυσμορφία, ζεις σε μια δύσκολη υπαρξιακή κατάσταση, η είναι αδύνατο να πιστέψεις ότι κάποιος μπορεί να σε καταλάβει όταν του ανοίγεις την ψυχή σου. Πολλοί λένε ότι όντας με άλλους έχουμε την ψευδαίσθηση ότι νοιώθουμε λιγότερο μόνοι. Αλλά είναι ακριβώς το να είμαστε με άλλους, αυτό που μπορεί να μας δώσει το μέτρο της μοναξιάς. Για τον Simone Veil, η μοναξιά πρέπει να διατηρηθεί και η προσπάθεια να ξεφύγει από αυτήν είναι μια μορφή δειλίας. Ο Pasolini βεβαιώνει ότι κάποιος πρέπει να είναι καλά στην υγεία του για να αγαπήσει τη μοναξιά. Οι Becket, Ionesko και Antonioni, ειδικοί στο θέμα , λένε ότι είμαστε όλοι ανεπαρκείς να το παραδεχτούμε ακόμα κι αν το ζούμε. Ο Sartre μας λέει ότι ο κόσμος και η ίδια η ύπαρξη, δεν έχουν καμία αξία όπως κι αν τα βιώνουμε, μόνοι η με παρέα. Ο Primo Levi αυτοκτονεί, επειδή δεν μπορεί να ζήσει με την ανέκφραστη και ανείπωτη φρίκη της εμπειρίας του στρατοπέδου συγκέντρωσης, υποκινούμενος επίσης από την πικρή παρατήρηση του να είναι απολύτως μόνος μέσα σε τόση ακατανόηση από εκείνους που δεν μπορούν να καταλάβουν ή δεν θέλουν να καταλάβουν. Ο Cesare Pavese σκοτώνεται από τη μανία της μοναξιάς, που όμως έχει γίνει δημιουργική αδράνεια. Η μοναξιά γιαυτόν είναι μια ικανοποιητική κατάσταση και η μοναχική ανάπαυση είναι ένα ουσιαστικό μοίρασμα στο βουητό της σιωπής που σταματά κάθε θόρυβο στον κόσμο. Ο Giuseppe Ungaretti θρηνεί τη μοναξιά του και την αίσθηση της εγκατάλειψης με θλίψη και μας λέει «….από αυτά τα σπίτια έχουν μείνει μόνο λίγα θραύσματα τοίχου, από τα πολλά που μου αντιστοιχούσαν δεν μου έχουν μείνει ούτε λίγα….». Ο Quasimodo γράφει ένα μήνυμα απόγνωσης στο «Και είναι αμέσως βράδυ», με την αχτίδα του ήλιου, να είναι μια μεταφορά για την ελπίδα που κυριαρχείται από τη μοναξιά. Το δράμα του Cervantes που προβάλει τον εαυτό του στον Δον Κιχώτη, αντιπροσωπεύει το πρωτότυπο του σύγχρονου ανθρώπου, που παλεύει για τα ιδανικά του και μιλά για τη μοναξιά, ως περιπλάνηση, ψάχνοντας έναν τρόπο να ξεφύγει από αυτήν και επιμένει να τη ζει έχοντας τη βεβαιότητα ότι δεν θα γίνει κατανοητή, η θα θεωρηθεί κάτι δεδομένο. Ο Fenderico Garthia Lorka βιώνει ένα δράμα που διαταράσσει όλη του την ύπαρξη όταν βλέπει τον αγαπημένο του ταυρομάχο Ιγνάσιο να πεθαίνει μόνος του στις 5 το βράδυ στην αρένα, όταν «ο θάνατος είναι απλά ένα γεγονός στις 5 το βράδυ». Ο Garcia Marquez στο «100 χρόνια μοναξιάς» γράφει ένα αριστούργημα που συμβολίζει τη ζωή μέσα από τον πλούτο και τη φτώχεια, ακόμη και πνευματικά, σε επτά γενιές. Ένα πολυτάραχο μυθιστόρημα ασταμάτητης φαντασίας, αφηγείται τις διασταυρούμενες μοναξιές ηρώων προορισμένων να νικήσουν. Ένας κόσμος που επινοήθηκε εκ νέου, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μοναξιά συνοδεύει τον άνθρωπο, όπως κι αν είναι, σε όλη του τη ζωή. Δεν είναι δυνατόν να απαλλαγείτε από αυτό και επομένως καλό είναι να έχετε μια ειλικρινή και φιλική σχέση μαζί της.
Ο FRANCISCO GOYA, όταν δεν αντιλαμβάνεται πια ήχους, καταφεύγει, σε πλήρη μοναξιά, στην Quinta del Sordo και δημιουργεί άλλα ολοένα και πιο τραγικά αριστουργήματα, όπως, οι Καταστροφές του Πολέμου και το El suēno de la razon….
Ο BEETHOVEN, συνθέτης της νεωτερικότητας και της νέας ιστορικής συνείδησης, προσκολλημένος στα ιδανικά της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, δεν παραιτήθηκε ενώ έχει χάσει την ακοή του, και βρίσκεται εντελώς μόνος στην αναζήτηση νέων τρόπων, για να ανακαλύψει εκ νέου και να δημιουργήσει αυτούς τους θεϊκούς ήχους.
Ο FRYDERYK CHOPIN, μεγάλος και διάσημος πιανίστας του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, βυθισμένος στη μοναξιά των Νυχτερινών του, με την ψυχή του χαμένη ανάμεσα στη μελαγχολία και τη γλυκύτητα, εκφράζει την πολιτική του εξέγερση στην «Πολωνέζα» του, συνοδευόμενος πάντα από ψυχικά και σωματικά βάσανα για εκείνον τον προαναγγελθέντα θάνατο που τελικά τον σκοτώνει στα 39 του.
Ο W. AMADEUS MOZART πεθαίνει όχι από δηλητηρίαση αλλά επειδή δεν βρίσκει πλέον νόημα στη ζωή του λόγω έλλειψης αγάπης. Όλη του η μουσική είναι ένα αίτημα για αγάπη: από μικρός έχει δουλέψει σκληρά για να κερδίσει την αγάπη όλων και μέσα στην απελπισμένη μοναξιά του, συνειδητοποιεί ότι δεν έχει την αγάπη κανενός, ούτε καν του εαυτού του.
Για τους περισσότερους καλλιτέχνες, η μοναξιά είναι απαραίτητη για τη δημιουργία των δικών τους έργων, μια απομόνωση από αυτόν τον κόσμο που αδυνατεί να κατανοήσει τα μαρτύρια που παλεύουν στη δημιουργική ψυχή. Και η απομόνωση είναι η απαραίτητη κατάσταση για να τραφεί κανείς με τις δικές του σκέψεις πραγματοποίησης κάθε μορφής Τέχνης.
Η ΜΟΝΑΞΙΑ είναι μια κατάσταση του νου που έχει χαρακτηρίσει τον λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό κόσμο από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα: είκοσι αιώνες μοναξιάς, μια μόνιμη κατάσταση για την οποία, μπορεί κάποιος και μερικές φορές θέλει να πεθάνει.
Ο ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ περιγράφει τη μοναξιά ως ένα αρνητικό στάδιο που πρέπει να ξεπεραστεί. Ο Κικέρων, απογοητευμένος, υμνεί τη στοχαστική ζωή στη μοναξιά περιμένοντας τον θάνατο.
Ένα ζωγραφικό έργο που ερμηνεύει πλήρως τα χαρακτηριστικά του είναι «Ο περιπλανώμενος στη θάλασσα της ομίχλης», ένας πίνακας του CASPAR DAVID FRIEDRICH, του μεγαλύτερου εκφραστή του γερμανικού ρομαντισμού: Ένας άνθρωπος μόνος, στοχάζεται την απεραντοσύνη και τη δύναμη της κυριαρχίας της φύσης, μια ζωντανή δύναμη και κύριος εμπνευστής των συναισθημάτων και της ανησυχίας, για τη βεβαιότητα της επικράτησης των ανώτερων δυνάμεων και της ήττας του ανθρώπου.
Ο ΜΟΥΝΤΣ στον πίνακα «Βράδυ στη λεωφόρο Καρλ Τζόρνταν», απεικονίζει τον εαυτό του στην αντίθετη κατεύθυνση από τους άλλους ταξιδιώτες: μια μοναχική, διαφορετική ψυχή, ανάμεσα σε ανθρώπους που αγνοούν τα πάντα πάνω του και που αγνοούν ο ένας τον άλλον.
Ο ΒΑΝ ΓΚΟΓΚ στο πλήθος των αυτοπροσωπογραφιών του αναπαριστά πάντα τον εαυτό του μόνο. Ποιον είχε εκτός από τον εαυτό του; Ένας άκρως συγκρουόμενος, απαράδεκτος εαυτός που δεν του ήταν αρκετός για να συνεχίσει να ζει!
Στον αιώνα μας, η ανάπτυξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων έχει κυρίαρχο βάρος στη μοναξιά, που δεν περιορίζεται πλέον στο άτομο, αλλά μετατρέπεται σε μαζική μοναξιά με λογική συνέπεια τη δημιουργία ομάδων με κοινούς στόχους. Μια άλυτη λύση στην ψευδαίσθηση της απόδρασης από τη μοναξιά δημιουργεί ένα μοίρασμα με εικονικούς φίλους, που δεν πρέπει να συγχέεται με πραγματικούς φίλους.
Συγκεκριμένα, από τον 20ό αιώνα και μετά, η μοναξιά αναλύεται στα διαφορετικά της πρόσωπα. Οι ειδικοί λένε ότι η μοναξιά μπορεί να γίνει ασθένεια και για άλλους δεν έχει πάντα αρνητικό νόημα, αφού μπορεί να είναι προνόμιο του καλλιτέχνη που εμπνέεται από αυτήν στη δημιουργική πράξη.
Από τη μοναξιά, αφηγημένη, ζωγραφισμένη και μελοποιημένη με τους πιο ανόμοιους τρόπους, είναι αδύνατο να αποσπαστεί κανείς αν αντιληφθεί την πραγματική κατάσταση του ανθρώπου: το αιώνιο παγκόσμιο ναυάγιο του.
