Ένα σπάνιο γεγονός για τα κρητικά δεδομένα, το οποίο αποτυπώνει παραστατικά την επικρατούσα νοοτροπία της εξευρωπαϊσμένης αστικής τάξης στο θέμα της τιμής κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, ήταν η μονομαχία. Στις 28/8/1902 δημοσιεύθηκε στη «Νέα Έρευνα» η διαμάχη δυο βουλευτών της Kρητικής Bουλής, του Κωνσταντίνου Φούμη και του Αριστείδη Κριάρη, η οποία κατέληξε στη μονομαχία με πιστόλια. Αιτία οι πολιτικές, αλλά και οικογενειακές διαφορές των δύο βουλευτών. Ο Κωνσταντίνος Φούμης ένοιωσε θιγμένος και προκάλεσε σε μονομαχία τον Αριστείδη Κριάρη.
Η μονομαχία, η οποία έγινε σύμφωνα με όλους τους προβλεπόμενους κανόνες, δηλαδή παρουσία μαρτύρων και ιατρού, ολοκληρώθηκε χωρίς θύματα. Είναι πολύ πιθανόν αμφότεροι οι μονομάχοι να χρησιμοποίησαν κέρινα βλήματα, σύμφωνα με την μόδα της εποχής. Αυτός ο εισαγόμενος ευρωπαϊκός κώδικας τιμής δεν «συγκίνησε» τις αρχές της Κρητικής Πολιτείας, καθώς ασκήθηκε αυταπάγγελτη δίωξη από τον Εισαγγελέα Χανίων και οι μονομάχοι δικάστηκαν και καταδικάστηκαν τον Οκτώβριο του ίδιου έτους σε 16 ημέρες φυλάκισης ο Φούμης και 14 ημέρες ο Κριάρης («Νέα Έρευνα», «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ» 9/10/1902).
Μονομαχίες με βουλευτές γίνονταν την ίδια περίοδο και στην Αθήνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αιματηρή μονομαχία μεταξύ του υπουργού της Κυβέρνησης Θεοτόκη, Σπύρου Στάη και του βουλευτή Τρικάλων, Κοκού Χατζηπέτρου.
Η μονομαχία έγινε το 1904 σε ένα χωράφι στη Νέα Χαλκηδόνα και αιτία ήταν… ένα ρουσφέτι για την έδρα της Ανατομίας στην Ιατρική Σχολή! Ο Κοκός Χατζηπέτρος έβρισε τον υπουργό Στάη, διότι δεν προσέλαβαν τον δικό του υποψήφιο. Δυστυχώς, όμως, ήταν μύωπας κι αστόχησε. Ετσι, έπεσε νεκρός από τη σφαίρα του υπουργού. Αυτή ήταν η τελευταία φονική μονομαχία στην Ελλάδα. Συμπέρασμα, μάλλον οι Χανιώτες βουλευτές ήταν πιο προνοητικοί…
Βιβλιογραφία
Α. Αλιγιζάκης, Όπερες, Μαντολινάτες & Καντάδες, Βαλς & Συρτός στα παλιά Χανιά. Πολιτισμός και κοινωνία κατά την περίοδο 1878-1967, Ηράκλειο 2016.
https://www.mixanitouxronou.gr/o-telefteos-nekros-apo-monomachia-stin-ellada-itan-vouleftis-ke-ton-skotose-ipourgos/, 22/3/2019.
Για τα θέματα των εφημερίδων στις αρχές του εικοστού αιώνα είχα γράψει στα Χ.Ν. (13.6.2000, σελ. 13-14) ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Ιδιαιτέρως προσφιλή πρέπει να ήταν θέματα που συνιστούσαν νεωτερισμό ή που ήταν κάτι το ασυνήθιστο για την εποχή. Και αντιθέτως: θέματα “της μόδας” ήταν στην ημερήσια διάταξη. Πολύ συχνά π.χ. το ενδιαφέρον στρεφόταν σε μονομαχίες με τις οποίες άλλοι πράγματι ήθελαν να λύσουν τις διαφορές τους, άλλοι να δουν τα φώτα της δημοσιότητας να στρέφονται πάνω τους. Βρίσκουμε λοιπόν δημοσιεύματα για μονομαχίες ανάμεσα σε δασκάλους, ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα, ανάμεσα σε γυναίκες αλλά και σε κορίτσια, για μονομαχία διά ηλεκτρισμού αλλά και με αγγουροντομάτα! Γίνεται λόγος για μονομαχία φρικώδη στην Ουγγαρία, για άλλη πρωτότυπη μονομαχία, αλλά και για τις ποινές που επιβάλλονταν στους μονομάχους για την παράνομη έτσι κι αλλιώς επιλογή τους. Αποκορύφωμα όλων ήταν χωρίς αμφιβολία η μονομαχία Κ. Φούμη – Αρ. Κριάρη, το 1902, για την οποία αξίζει να γίνει ιδιαίτερος λόγος. Οι δυο σημαντικοί άνδρες της δημόσιας ζωής εκείνης της εποχής δεν μπόρεσαν, φαίνεται, να αντισταθούν σε ένα “συρμό εισαχθέντα ενταύθα δίκην μπίρας”, όπως σκωπτικά έγραψε κάποια εφημερίδα». Αναλυτικά για το θέμα έγραψε στα Χ. Ν. ο Κωστής Πετράκης (30.8.2010, σελ. 20-21, όπου και βιβλιογραφία). Για την εκ Κακοδικίου οικογένεια των Φούμηδων λεπτομέρειες στο βιβλίο μου «Το Κακοδίκι της Κρήτης», Αθήνα 1991, σελ. 202-209.