2. Οι απόψεις νεοφιλοσόφων & επιστήμης
Α’. Αντί προλόγου
Παραθέσαμε σε αδρές γραμμές στο προηγούμενο ομότιτλο άρθρο μας τις απόψεις των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, σχετικά με τη μουσική των ουράνιων σωμάτων. Στο σημερινό άρθρο θα παραθέσουμε μερικές από τις απόψεις των νεοφιλοσόφων και της επιστήμης για το κεφαλαιώδες αυτό θέμα.
Β’. Οι απόψεις των νεο-φιλοσόφων
Β.1 Οι απόψεις του Κέπλερ.
Ο Γερμανός Αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ (1571 – 1630), ως προς την επιστημονική του φιλοσοφία ήταν ένας Πυθαγόρειος: Πίστευε ότι το θεμέλιο ολόκληρης της Φύσεως είναι μαθηματικές σχέσεις και ότι όλη η Δημιουργία αποτελεί μία ενιαία ολότητα. Κατ’ αυτόν: «Οι ουράνιες κινήσεις δεν είναι τίποτα άλλο από ένα συνεχόμενο τραγούδι για πολλές φωνές, που συλλαμβάνεται όχι από το αφτί, αλλά από το πνεύμα μία μορφοποιημένη μουσική που αφήνει τα χνάρια της στην ασταμάτητη ροή του χρόνου». Την τετραετία 1617 – 1621 ο Κέπλερ ανέβαλε τα άλλα του έργα του και επικεντρώθηκε στην «αρμονική θεωρία» του. Το αποτέλεσμα τυπώθηκε το 1619 με τον τίτλο “Harmonices Mundi” («Η Αρμονία των Κόσμων») και περιείχε τον «Τρίτο νόμο του Κέπλερ»{1}.
Β.2. Οι απόψεις του Γκαίτε.
Ο Γερμανός συγγραφέας, πολιτικός και καλλιτέχνης Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε (1749 – 1832) ασπαζόμενος τη θεωρεία των Πυθαγορείων για τη μουσική των σφαιρών, στο δεύτερο μέρος του έργου του “Φάουστ”, τοποθετεί τον Αριελ να λέγει για την Ανατολή του Ηλίου: «Στων πνευμάτων τα ώτα, ήδη με ήχο, η νέα μέρα απλούται». Το απόσπασμα αυτό σαφώς φανερώνει την κοσμογονική σημασία του ήχου, και υποδηλώνει την ύπαρξη της συμπαντικής μουσικής. Μαρτυρεί επίσης, την εκ φύσεως προδιάθεση του ανθρώπου για μουσική{2}.
Στο ίδιο έργο του ο Γκαίτε {3}, όταν ο Φάουστ είναι στον ουρανό, στον Πνευματικό Κόσμο του Ντεβαχάν (ανώτερο πνευματικό κόσμο) και περιτριγυρισμένος από τις Πνευματικές Οντότητες των Ντέβας, εκεί ο Ηλιος ηχεί, ηχούν οι σφαίρες, και αποδίδει τη μουσική των ήχων αυτών στο ποίημα:
Πορεύεται ο ήλιος μας ψηλά
κι’είν’ η πορεία των ήχων αρμονία
μες την αιώνια των αστεριών χορεία
σε κυκλογυρίσματα παντοτινά
που κλείνουνε με κεραυνού βουή!
Ο Γκαίτε -κατά τον Ρούντολφ Στάινερ{4}- εννοεί το Πνεύμα του Ηλιου, το οποίο πραγματικά ηχεί, όταν βρίσκεται κανείς στον Κόσμο του Ντεβαχάν.
Β.3. Οι απόψεις του Bruno Walter
Ο Γερμανός μουσικός, μαέστρος και συνθέτης Bruno Walter (1876 – 1962) αναπτύσσοντας τον ίδιο φιλοσοφικό στοχασμό για τη μουσική των σφαιρών γράφει:
«Ο άνθρωπος, ως πλάσμα της φύσης υποκείμενο στις επιδράσεις που ασκούν τα κοσμικά γεγονότα πάνω σε κάθε τι το επίγειο, πρέπει να βρισκόταν από τις απαρχές της ανθρωπότητας, κάτω από την επιρροή αυτής της συμπαντικής μουσικής. Ο οργανισμός του συνηχούσε με τις δονήσεις αυτής της μουσικής και προσλάμβανε τους ρυθμικούς παλμούς της. Σ’ αυτά τα κοσμικά φαινόμενα που μαρτυρούν τη βαθύτερη ουσία του σύμπαντος και από την επίδρασή τους στην ανθρώπινη εξέλιξη, οφείλεται, μάλλον, η προδιάθεση του ανθρώπου για τη μουσική…»{2}.
Β.4. Οι απόψεις του Ρούντολφ Στάινερ.
Ο Αυστριακός φιλόσοφος και αρχιτέκτονας δρ Ρούντολφ Στάινερ (1861 – 1925), ιδρυτής του κινήματος της Ανθρωποσοφίας, είχε διαισθητικές, ενορατικές ικανότητες και μπορούσε να κάνει επιστημονική έρευνα σε πνευματικούς κόσμους δίδοντας και οδηγίες για πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή ζωή, με στόχο την πνευματική εξύψωση του ατόμου. Εδωσε περί τις 6.000 σχετικές διαλέξεις και συνέγραψε 350 φιλοσοφικά βιβλία, επηρεασμένος βαθύτατα από τους Αρχαίους Ελληνες Φιλόσοφους, τη Χριστιανική διδασκαλία αλλά και την Ανατολική φιλοσοφία. Πεπεισμένος για την υπαρκτή αθανασία της ψυχής και περιγράφοντας την μετά θάνατο του ανθρώπου ζωή της ψυχής, είχε διατυπώσει τη θεωρία της ύπαρξης των τριών κόσμων ήτοι του Φυσικού (στον οποίο ζούμε), αλλά και των πνευματικών Κόσμων ήτοι του Αστρικού ή Ψυχικού Κόσμου και του Πνευματικού ή Κόσμου του Ντεβαχάν, από τους οποίους διέρχεται η ζώσα ψυχή. Ο κόσμος του Ντεβαχάν είναι ο τελικός προορισμός, τον χαρακτηρίζει δε ως τον “ηχούντα κόσμο” από τη θεία αρμονία της μουσικής των σφαιρών. Πρεσβεύει ακόμη ότι η μουσική αυτή, είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή και από αυτιά ατόμων διαισθητικών και ενορατικών, και με ανεπτυγμένες τις “πνευματικές αισθήσεις” {4}.
Β.5. Οι απόψεις του Μίκη Θεοδωράκη
Ο μεγάλος μουσικοσυνθέτη μας Μίκης Θεοδωράκης, απεκάλυψε ότι η μουσική που έγραψε ήταν με βάση τον έναστρο ουρανό και την αρμονία που είχαν τα ουράνια σώματα μεταξύ τους έχοντας μάλιστα σχεδιάσει και χάρτες του γαλαξιακού μας συστήματος και οι οποίοι τον ενέπνεαν καθ’ όλη τη διάρκεια της μουσικής του δραστηριότητας{5}.
Εξάλλου ο ίδιος, (ο οποίος διετύπωσε τον Νόμο της Συμπαντικής Αρμονίας) μας λέει: «Με απασχολούσε πέρα από τη μουσική, η μεταφυσική, η θρησκεία και η φιλοσοφία. Συνειδητοποιούσα ότι είμαι ένα απειροελάχιστο όμως ενεργητικό μόριο του Σύμπαντος, αφού έχω την ιδιότητα να αντανακλώ δημιουργικά το Νόμο της Συμπαντικής αρμονίας και επομένως να συμμετέχω για όσο διάστημα θα υπάρχω σ αυτήν την αέναη κίνηση του διαρκούς αρμονικού γίγνεσθαι… Οι ήχοι των πλανητών και των ουρανίων σωμάτων προέβαλαν μέσα μου ευκρινώς, προκαλώντας μου μαγικό δέος που με γέμιζε με ακαθόριστη πληρότητα, που ήταν η ίδια η γονιμότητα και η θεϊκή αίσθηση ότι ενώνομαι με το Κέντρο της συμπαντικής αρμονίας, σαν να ήταν αυτός ο κύριος λόγος της ύπαρξής μου… Ζω και υπάρχω μόνο όταν συντονίζομαι με τον βασικό Νόμο της Συμπαντικής Αρμονίας, οπότε γίνομαι ένα υπαρκτό και δραστήριο μόριο καθώς η ατομική και ασήμαντη καμπύλη του χρόνου που μου δόθηκε, θα αξιωθεί να ενωθεί με το άπειρο, το ακατανόητο το εν, το γαλάζιο αιθέρα και το βόμβο των σφαιρών…» {6}.
Γ’. Οι απόψεις της Επιστήμης.
2500 χρόνια μετά τη διατύπωση της θεωρίας της “μουσικής των ουράνιων σφαιρών” από τον Πυθαγόρα, τον Πλάτωνα κ.ά. έρχεται τώρα (κάπως… καθυστερημένα) η ΝΑΣΑ να δικαιώσει το αθάνατο ελληνικό πνεύμα, καθώς οι ευαίσθητοι ανιχνευτές των μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων της Voyager I και II, κατέγραψαν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στο “αθόρυβο” κενό του διαστήματος, ήτοι τους ήχους που παράγουν οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Είναι μια συλλογή των πλανητικών εκπομπών ραδιοφωνικών σημάτων που κατεγράφησαν και μετατράπηκαν σε αρχεία ήχου. Μερικοί από αυτούς τους ήχους είναι σαν δελφίνια, άνεμους, κύματα, πουλιά, Θιβετιανά μουσικά μπολ, κρυσταλλικά κύμβαλα, κ.ά. {7}.
Πρόσφατα μάλιστα η ΝΑΣΑ έδωσε σχετικό κοντσέρτο στο Λονδίνο με την ουράνια αυτή μουσική και συγκεκριμένα από τους πλανήτες Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας, από τους οποίους διήλθε το Voyager {8}.
Δ’. Επίλογος
Και μένει εκστατικός ο άνθρωπος στο μυστήριο της Δημιουργίας που τον περιβάλλει. Μικρός και αδύναμος στην ολότητα του Σύμπαντος, στέλνει τη σκέψη –ηθελημένα ή αθέλητα- στη θεία ρήση της Παλαιάς Διαθήκης, της οποίας ο διατυπώσας αυτήν ίσως είχε γνώση του υπόψη θέματος καθώς έλεγε: «Οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει το στερέωμα…» καθώς -κατά την άποψή μας- τίποτα στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος δεν δημιουργήθηκε εκ του μηδενός, δεδομένου ότι το μηδέν παράγει μηδέν χωρίς τη σοφή παρέμβαση του Υψίστου Πνεύματος του Δημιουργού του Σύμπαντος Κόσμου.
ΠΗΓΕΣ
1. Η μουσική των σφαιρών κατά τον Κέπλερ.
2. Δημητρίου Ιάκος, 2011. Μουσική εστί και Φιλοσοφία, Λευκωσία
3. Φάουστ. Αθήνα 1988. Εκδ. “Αστήρ”, Μετάφραση Ι. Παυλάκη
4. Στάινερ Ρούντολφ. Αθήνα, 1994. Προ των Πυλών της Ανθρωποσοφίας.
Εκδ. Ανθρωποσοφία. Μετάφραση Θ. Αλεξίου.
5. Συνέντευξη Μίκη Θεοδωράκη στον τηλεοπτικό σταθμό Alter, 16-1-2005.
6. Ο Μίκης Θεοδωράκης μιλάει για την Συμπαντική Αρμονία.
7. «Μουσική των ουράνιων σφαιρών». 2.500 χρόνια μετά η ΝΑSA δικαιώνει τον Πλάτωνα και τον Πυθαγόρα!
8. Η μουσική των σφαιρών από τη NASA.
