Το ποδόσφαιρο δεν ήταν ποτέ απλή υπόθεση για τη Γερμανία. Δεν ήταν καν «απλώς» ένα παιχνίδι. Πέρα από τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που το συνοδεύουν, η επιρροή του στην κοινωνία είναι βαθιά και ουδέποτε υποτιμήθηκε – κυρίως από τους πολιτικούς. Η φανέλα της«Nationalmanschaft» ενώνει γενιές, κοινωνικές και οικονομικές ομάδες του πληθυσμού, με έναν σχεδόν υπερφυσικό τρόπο. Και προφανώς το εάν θα φέρει πάνω της τις (γερμανικές) τρεις ρίγες ή το εξίσου αναγνωρίσιμο (αμερικανικό) «swoosh», δεν είναι αμελητέο ζήτημα.
Η εικόνα μιας συντηρητικής 60χρονης κυρίας από την Ανατολική Γερμανία στα αποδυτήρια μιας ανδρικής ομάδας ποδοσφαίρου, περιστοιχισμένης από μια ντουζίνα ημίγυμνους άνδρες θα μπορούσε εύκολα να παρεξηγηθεί, αν η γυναίκα δεν ήταν η Άγγελα Μέρκελ και οι άνδρες οι παίκτες της εθνικής Γερμανίας. Η σκηνή επαναλήφθηκε μάλιστα πολλές φορές, καθώς η θητεία της στην καγκελαρία συνέπεσε με μια «χρυσή» περίοδο επιτυχιών και για το εθνικό ποδοσφαιρικό συγκρότημα. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η τότε καγκελάριος δεν ακολουθούσε επικοινωνιακή στρατηγική ταξιδεύοντας πχ δύο φορές μέχρι την Βραζιλία για να παρακολουθήσει ζωντανά τους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2014 και να πανηγυρίσει τελικά την «κούπα».
Κάπως έτσι, η ανακοίνωση της Γερμανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (DBF), της μεγαλύτερης αθλητικής ένωσης στον κόσμο, ότι από το 2027 ο προμηθευτής της εθνικής ομάδας δεν θα είναι πλέον η εταιρία αθλητικών ειδών Adidas, αλλά η Nike, προκάλεσε «βροχή» σχολίων στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και παρεμβάσεις υψηλόβαθμων πολιτικών στελεχών.
Έπειτα από 77 χρόνια στενής συνεργασίας με την Adidas, η DFB αιφνιδίασε με την απόφασή της να αλλάξει προμηθευτή για τον εξοπλισμό των ποδοσφαιριστών της. «Η μελλοντική συνεργασία θα μας επιτρέψει να συνεχίσουμε να εκτελούμε τα κεντρικά μας καθήκοντα με στόχο την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στην Γερμανία για τις επόμενες δεκαετίες», δήλωσε ο πρόεδρος της DFB, Μπερντ Νόιεντορφ. Η συνεργασία, διευκρίνισε, έχει προγραμματιστεί να αρχίσει τον Ιανουάριο του 2027 και σε πρώτη φάση θα διαρκέσει έως το 2034. Η Nike θα αναλάβει την υποχρέωση να εξοπλίσει όλες τις εθνικές ομάδες ποδοσφαίρου της Γερμανίας, ανδρών, γυναικών και νέων.
Το ποσό της σύμβασης αρχικά δεν ανακοινώθηκε, αλλά σύμφωνα με τα γερμανικά ΜΜΕ, η αμερικανική εταιρία θα καταβάλλει κάθε χρόνο 100 εκατομμύρια ευρώ στην Ομοσπονδία. Η Adidas πληρώνει σήμερα στην DFB «μόνο» 50 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. «Η Nike κατέθεσε μακράν την καλύτερη προσφορά», περιορίστηκε να δηλώσει ο κ. Νόιεντορφ.
Όλα για το χρήμα;
«Για τα λεφτά» λοιπόν χωρίζουν οι δρόμοι του γερμανικού ποδοσφαιρικού συγκροτήματος με την Adidas, έπειτα από σχεδόν 80 χρόνια σχέσης; Ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, λόγω της θέσης του, αλλά και των «πράσινων» και λογοτεχνικών καταβολών του, δικαιούται ενδεχομένως να είναι πιο ρομαντικός: «Δύσκολα μπορώ να φανταστώ τη γερμανική φανέλα χωρίς τις τρεις ρίγες. Για μένα Adidas και μαύρο-κόκκινο-χρυσό πάνε μαζί και αποτελούν κομμάτι της γερμανικής ταυτότητας. Θα ήθελα λίγο περισσότερο τοπικιστικό πατριωτισμό», δήλωσε ο υπουργός. «Η Adidas δεν θα είναι πια η εθνική μας φανέλα στο ποδόσφαιρο; Και θα αντικατασταθεί από μια αμερικανική εταιρία; Θεωρώ ότι είναι λάθος απόφαση, όταν το εμπόριο καταστρέφει ένα κομμάτι της παράδοσης της πατρίδας», έγραψε ο υπουργός Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ στον λογαριασμό του στην πλατφόρμα «Χ», εξίσου έμπλεος ρομαντισμού άλλου αιώνα. Ιδιαίτερα μαχητικός – αν και από δεξιά – ήρθε αργότερα και ο αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) Φρίντριχ Μερτς, χαρακτηρίζοντας «ακατανόητη και αντιπατριωτική» την απόφαση της Ομοσπονδίας.
«Ο παγκόσμιος πρωταθλητής φοράει Adidas και όχι μια οποιαδήποτε αμερικάνικη φανταστική μάρκα», είπε στο ίδιο κλίμα και ο χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός της Έσσης Μπόρις Ράιν, παραπέμποντας στην συνεργασία της Adidas με την ομάδα της Αργεντινής. Ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας Μάρκους Ζέντερ, διακήρυξε με τη σειρά του ηρωικά από το Μόναχο ότι «είναι βέβαιο πως η εθνική ομάδα παίζει με τις τρεις ρίγες της Adidas, όπως βέβαιο είναι ότι η μπάλα είναι στρογγυλή και ο αγώνας κρατάει 90’». Ο κ. Ζέντερ υπενθύμισε ακόμη ότι η ιστορία επιτυχίας άρχισε το 1954, με την γερμανική νίκη στο Μουντιάλ, «η οποία έδωσε στη χώρα μας και πάλι αυτοπεποίθηση». Για αυτό «είναι λάθος, ντροπή και ακατανόητο, αυτή η ιστορία να τελειώσει τώρα. Το γερμανικό ποδόσφαιρο δεν πρέπει να είναι ένα πιόνι στις παγκόσμιες επιχειρηματικές μάχες. Το εμπόριο δεν είναι το παν».
Δεν είναι λοιπόν το εμπόριο το παν; Η DFB, με ανάρτησή της στην πλατφόρμα «Χ», δήλωσε λίγο αργότερα την κατανόησή της για τις συναισθηματικές αντιδράσεις που έφερε η απόφασή της. «Η αλλαγή έπειτα από 77 χρόνια ήταν ένα δραστικό γεγονός που δεν μας αφήνει αδιάφορους», αναφέρεται στην ανακοίνωση. Λίγο πιο κάτω όμως, μπαίνουν και τα πράγματα στη θέση τους: «Οι ρίζες του γερμανικού ποδοσφαίρου, 24.000 ποδοσφαιρικοί σύλλογοι, 2.2 εκατομμύρια ενεργοί παίκτες, χιλιάδες εθελοντές και περίπου 55.000 διαιτητές χρηματοδοτούνται από την Ομοσπονδία και σε αυτό το πλαίσιο, καλούμαστε να λάβουμε οικονομικές αποφάσεις. Η Nike υπέβαλε με διαφορά την καλύτερη προσφορά, σε μια διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία και η μελλοντική μας συνεργασία εγγυάται ότι θα συνεχίσουμε να εκπληρώνουμε τα κεντρικά μας καθήκοντα και την επόμενη δεκαετία».
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την Ηandesblatt, «ο διευθύνων σύμβουλος της Adidas Μπγιερν Γκούλντεν προφανώς δεν ήθελε να συνεχίσει την συνεργασία με οποιοδήποτε τίμημα, έπειτα από μια έστω μικρή απώλεια στα περσινά κέρδη». Από τη στιγμή μάλιστα που η Nike αποφάσισε τόσο επιθετική στρατηγική – κάτι που η εταιρία δεν συνήθιζε ως τώρα για το ποδόσφαιρο – και η DFB δεν έδειχνε διάθεση συναισθηματισμών, η εξέλιξη ήταν μάλλον αναμενόμενη. Ο Όλιβερ Μπίρχοφ, υπεύθυνος μάρκετινγκ της DFB επί 18 χρόνια, αποκάλυψε στο περιοδικό Der Spiegel ότι και ο ίδιος είχε μπει σε πειρασμό για αλλαγή προμηθευτή ήδη το 2007. «Οι αριθμοί είναι απίστευτοι», παραδέχθηκε και περιέγραψε την συμφωνία με την Nike ως «απολύτως λογική».
Σε συνέντευξή του στην οικονομική επιθεώρηση Capital, ο ταμίας της Ομοσπονδίας Στέφαν Γκρούνβαλντ λύνει και τις τελευταίες απορίες: «Επρόκειτο για απόφαση χωρίς οικονομική εναλλακτική. Οι προσφορές των δύο εταιριών απείχαν τόσο πολύ μεταξύ τους που στην πραγματικότητα δεν είχαμε άλλη επιλογή. Δεν θα είχαμε φύγει από την Adidas αν η διαφορά ήταν π.χ. 2 εκατομμύρια τον χρόνο (…) Και το λέω ευθέως: αν αναθέταμε τη σύμβαση στην Adidas, με τις προσφορές που είχαμε στο τραπέζι, με επιχείρημα την σχέση εμπιστοσύνης τόσων ετών, τότε μάλλον θα είχε ήδη έρθει ο εισαγγελέας στο σπίτι μου. Ακόμη και αν θέλαμε οπωσδήποτε να διατηρήσουμε τη συνεργασία με την Adidas, ήταν αδύνατο, με βάση τις διαθέσιμες προσφορές. Θα περίμενα ένας υπουργός Οικονομίας να το γνωρίζει αυτό», εξήγησε ο κ. Γκρούνβαλντ, αναφερόμενος στον Ρόμπερτ Χάμπεκ. Όπως είπε, οι γερμανικές φορολογικές αρχές ανακάλεσαν τα προηγούμενα χρόνια το καθεστώς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα της DFB, κατηγορώντας την για απάτες. «Και τώρα οι πολιτικοί απαιτούν στα σοβαρά να αποκλείσουμε την καλύτερη οικονομική προσφορά, επειδή δεν μας αρέσει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού;» διερωτάται και κλείνει το σχόλιό του χαρακτηρίζοντας «σαχλαμάρες» τις αντιδράσεις των πολιτικών για το θέμα. Αντίστοιχα, ο διευθύνων σύμβουλος της DFB Αντρέας Ρέτινγκ, μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ProSieben ΜΑΧΧ, δήλωσε έκπληκτος από το γεγονός ότι «οι πολιτικοί εκφράζονται έτσι χωρίς καν να γνωρίζουν τους αριθμούς». Αυτό είναι κάτι καινούργιο. Μερικές φορές είναι καλύτερα να μη μιλάμε, είπε με νόημα.
Η απόφαση δεν ήταν ασφαλώς χωρίς συνέπειες και για την Adidas, η οποία μέχρι τώρα δεν έχει σχολιάσει το «διαζύγιο» με την Ομοσπονδία. «Η αλλαγή του προμηθευτή συνιστά για την Adidas σημαντικό πισωγύρισμα στη μάχη της παγκόσμιας αγοράς, καθώς ο Όμιλος μπορεί έτσι να εξοικονομεί χρήματα, αλλά είναι πάντα κακό να δέχεσαι επίθεση στην εγχώρια αγορά», σχολιάζει ο εμπειρογνώμονας του κλάδου και πρώην πρόεδρος της αλυσίδας καταστημάτων αθλητικών ειδών Intersport International Κλάους Γιοστ στην Handelsblatt. Μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης, οι μετοχές της Adidas κατέγραψαν απώλειες σχεδόν 2%, ενώ, αντίστροφα, ενισχύθηκε κατά 2,5% η αξία της μετοχής της Nike, η οποία πέρυσι κατόρθωσε να εκτοπίσει και την Puma από την εθνική ομάδα της Ιταλίας.
Η μακρόχρονη συνεργασία της DFB με την Adidas υπήρξε σαφώς επιτυχής και για τις δύο πλευρές. Η γερμανική αθλητική εταιρία αθλητικών ειδών «έντυσε» την «Nationalmanschaft» στους τέσσερις τίτλους Παγκόσμιου Κυπέλλου και στους τρεις του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος για τους άνδρες, αλλά και στους δύο τίτλους Παγκόσμιου Κυπέλλου και στα οκτώ ευρωπαϊκά πρωταθλήματα για τις γυναίκες.
Ταιριάζει το ροζ στο γερμανικό ποδόσφαιρο;
Πριν από λίγες ημέρες η DFB και η Adidas απασχόλησαν και πάλι τη δημοσιότητα, με την παρουσίαση της εμφάνισης της εθνικής ομάδας για το επικείμενο Euro. Οι φανέλες για τους εκτός έδρας αγώνες είναι ροζ-μωβ, ενώ για τους εντός έδρας αγώνες η εμφάνιση παραμένει κλασική, λευκή με στοιχεία μαύρου-κόκκινου-χρυσού. Η επιλογή του ροζ για τις εμφανίσεις της εθνικής ομάδας θεωρήθηκε από πολλούς αμφιλεγόμενη, ωστόσο σύμφωνα με την Adidas, η συγκεκριμένη φανέλα «ξεπέρασε ήδη κάθε προσδοκία» σε πωλήσεις, καθώς έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ για εκτός έδρας εμφανίσεις της εθνικής ομάδας. Η «Nationalmanschaft» έχει αποδείξει άλλωστε και στο παρελθόν ότι δεν επιθυμεί να είναι πολιτικά ουδέτερη ή αδιάφορη. Στο Μουντιάλ του Κατάρ οι παίκτες της επρόκειτο να αγωνιστούν με τα περιβραχιόνια «OneLove», υποστηρίζοντας τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, κάτι που απαγόρευσε η FIFA. Η ομάδα τελικά συμμορφώθηκε, στην καθιερωμένη ωστόσο φωτογραφία τους πριν από την σέντρα, έκλεισαν με το χέρι τα στόματά τους, καταγγέλλοντας την Παγκόσμια Ομοσπονδία ότι τους φιμώνει.
H «Nationalmanschaft» τώρα και στο TikTok
Η Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου επιφύλασσε όμως μία ακόμη έκπληξη, ανακοινώνοντας επίσης ως «επίσημο συνεργάτη στον τομέα της ψυχαγωγίας» την κινεζική εταιρία Tik Tok. Ήδη εντός του μήνα η δημοφιλής πλατφόρμα θα αρχίσει να φιλοξενεί αποκλειστικό υλικό από τις εθνικές ομάδες ποδοσφαίρου της Γερμανίας. «Το TikTok είναι σημαντικό για τις νέες γενιές, αλλά όλο και περισσότερο και για τους μεγαλύτερους. Μαζί, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια παγκόσμια καμπάνια και να ενισχύσουμε την παρουσία μας στην πλατφόρμα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της DFB Χόλγκερ Μπλασκ, χωρίς και πάλι να αναφερθεί στους οικονομικούς όρους της συνεργασίας.
Ούτε αυτή η συνεργασία πέρασε ασφαλώς ασχολίαστη. «Η εφαρμογή αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία μας και σημαντικό εργαλείο στο πλαίσιο του υβριδικού πολέμου της Κίνας και της Ρωσίας», δήλωσε στην Handelsblatt ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου των Μυστικών Υπηρεσιών στην Bundestag Ρόντεριχ Κιζεβέτερ (CDU). Η εφαρμογή, υποστήριξε, «δεν χρησιμοποιείται απλώς για την διάδοση παραπληροφόρησης, αλλά και για κατασκοπεία και πρόσβαση σε δεδομένα».
Οι φίλοι της «Nationalmanschaft», αν και δεν έμειναν αμέτοχοι στις εξελίξεις, αν κρίνει κανείς από τα χιλιάδες σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν κατά βάθος άλλη αγωνία. Στο Μουντιάλ της Ρωσίας το 2018 η ομάδα τους αποχώρησε πριν από τους «16», ενώ στο Κατάρ, η παρουσία της περιορίστηκε εν πολλοίς στη μάχη του περιβραχιονίου. Με το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα να κάνει σέντρα στις 14 Ιουνίου στη χώρα τους, οι προσδοκίες είναι αναπόφευκτα μεγάλες. «Αυτά είναι ασήμαντα θέματα. Οι παίκτες θα μπορούσαν να παίξουν ακόμη και με γυμνό κορμό, με τα σύμβολα ζωγραφισμένα πάνω τους. Αυτά τα πράγματα δεν έχουν απολύτως καμία σημασία», ξεκαθάρισε ο πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής και επίτιμος πρόεδρος της Μπάγερν Ούλι Χένες. Αρκεί βεβαίως να παίζουν καλά και στο τέλος να κερδίζουν.
