Όλα ξεκίνησαν καμία δεκαριά χρόνια πριν, με το «καλημέρα» της οικονομικής κρίσης. Όταν τα πρώτα λουκέτα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Τότε, τα πρώτα μυαλά , που ανήκαν στις πιο παραγωγικές δεκαετίες ηλικιακά (25-45), με αστείρευτη όρεξη για δημιουργία, αλλά καμία ελπίδα και προοπτική στη χώρα μας, άρχισαν να φεύγουν με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό. Ανάμεσα σε αυτά τα μυαλά, οι συμμαθητές μας, οι φίλοι μας, τα παιδιά μας, τα ελληνόπουλα που θα πήγαιναν μπροστά αυτόν τον τόπο.
Ας μιλήσουμε με αριθμούς…
ΙCAP: Brain Drain & Gain – 2018
Η διαρροή του Ανθρώπινου Κεφαλαίου της Ελλάδας συνεχίζεται αλλά και παγιώνεται, τροφοδοτούμενη από το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και την αντίληψη για αναξιοκρατία. Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας για την ανάσχεση του φαινομένου μετανάστευσης ανθρώπινου κεφαλαίου (Brain Drain) της ICAP People Solutions, στο πλαίσιο του 4ου Human Capital Summit, την Πέμπτη 7 Ιουνίου 2018. Η φετινή έρευνα, 4η στη σειρά, επιβεβαιώνει την εικόνα που κατέδειξαν οι προηγούμενες, ενώ εντοπίζει και κάποιες ποιοτικές εξελίξεις. Ότι το εκπαιδευτικό επίπεδο των συμμετεχόντων είναι πολύ υψηλό, (πτυχιούχοι κατά 92%), ότι εργάζονται κατά πλειοψηφία στο Ηνωμένο Βασίλειο και την υπόλοιπη Ευρώπη, ότι μοιράζονται κυρίως μεταξύ οικονομικών σπουδών και STEM (Science, technology, engineering, and mathematics), και ότι κατά 60% μετακινήθηκαν στο εξωτερικό αφού είχαν ήδη εργαστεί στην Ελλάδα. Οι κυριότεροι κλάδοι όπου απασχολούνται είναι η πληροφορική, ο κατασκευαστικός /ενεργειακός και ο τραπεζοασφαλιστικός. Ακολουθούν εκπαίδευση και υπηρεσίες υγείας.
Είναι κατά το ήμισυ απλοί υπάλληλοι, όμως έχει αυξηθεί ο αριθμός αυτών που έχουν υπεύθυνη θέση και αυτό αποτυπώνεται και στις αμοιβές τους. Ελάχιστοι απασχολούνται ως επιχειρηματίες. Πάνω από τους μισούς εργάζονται στο εξωτερικό για πάνω από 3 χρόνια. Δηλώνουν ως πρώτη αιτία αναχώρησης την έλλειψη αξιοκρατίας και τη διαφθορά, με δεύτερη αιτία την οικονομική κρίση. Όμως, βασικές προϋποθέσεις επιστροφής αναφέρονται η εύρεση εργασίας με αντίστοιχες αποδοχές και η βελτίωση της οικονομίας γενικά. Πάντως ένα μικρό ποσοστό που έχει επιστρέψει δηλώνει ότι οι βασικοί λόγοι επιστροφής ήταν οικογενειακές υποχρεώσεις σε σχέση με γονείς ή παιδιά.
Κι επειδή οι Έλληνες δεν είναι μόνο αριθμοί, αξίζει να τονιστεί ότι το επώδυνο και επιζήμιο brain drain, είχε ολέθριες προεκτάσεις στο συνολικό καλό του τόπου μας. Τα λαμπρά αυτά μυαλά, είναι τα ελληνόπουλα που σήμερα θα έπαιρναν το τιμόνι στα χέρια τους, θα γινόντουσαν οι σημερινοί Ενεργοί Πολίτες, θα ηγούνταν των αποφάσεων αντί να παρακολουθούν από μακριά, θα ψήφιζαν. Και κυρίως, τα ελληνόπουλα που θα ψήφιζαν χθες, τότε που η χώρα παρέπαιε και είχε γίνει ο περίγελος ολόκληρης της Ευρώπης. Αντ’ αυτού, καταφέραμε να αντικαταστήσουμε τη “γενιά της ανοχής”, που μας οδήγησε εδώ σήμερα, με τη “γενιά της αποχής” κι έτσι να επιτρέψουμε σε μια “γιαλαντζί” αριστερά να μας περιπαίζει και να διασύρει ό, τι αγαπήσαμε πιο πολύ: Τη χώρα μας την ίδια.
Η αποχή τους έδωσε τη σκυτάλη κι εκείνοι έκαναν τα πάντα για να διώξουν εκείνους που μπορούσαν, τους ικανούς. Έκλεισαν τις τράπεζες, «στράγγιξαν» τα ταμεία, αποτελείωσαν Εκπαίδευση και σύστημα Υγείας, έδωσαν καρέκλες στους συμμαθητές και τους κολλητούς τους, έριξαν «μαύρο» στην ενημέρωση, προσπάθησαν να αποπροσανατολίσουν με ανύπαρκτα σκάνδαλα. Και αν δεν κρύβεται πολιτική σκοπιμότητα πίσω από όλα αυτά τότε τι άλλο μπορεί να το εξηγήσει; Όλα για την καρέκλα. Έλληνες επιστήμονες, γιατροί, δικηγόροι, οικονομολόγοι, μπορεί να διαπρέπουν σήμερα στο εξωτερικό, όμως νυχθημερόν ποθούν να δουν ξανά τη χώρα τους ψηλά. Ποθούν να επιστρέψουν, ακόμη και με λιγότερα.
Θεωρώ ότι χωρίς την αναστροφή του brain drain, της αιμορραγίας ανθρώπινου δυναμικού υψηλής ποιότητας, που συνεχίζεται με μεγάλο κόστος για τη χώρα, η Ελλάδα δεν έχει μέλλον. Πέρα από τον τουρισμό, η καινοτομία είναι επίσης ένας τομέας στον οποίο μπορούμε να επενδύσουμε, και με σωστό εθνικό σχεδιασμό, μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Σε αυτό το εγχείρημα μπορεί και πρέπει να έχουμε κορυφαίο σύμμαχο τους Έλληνες που έφυγαν ή ζουν στο εξωτερικό σχεδιάζοντας, οργανώνοντας και υλοποιώντας συγκεκριμένες δράσεις που στοχεύουν στην ουσιαστική αξιοποίησή τους. Η Ελλάδα βγάζει εξαιρετικά μυαλά, τα Ανώτατα Ιδρύματά της συγκαταλέγονται στα καλύτερα παγκοσμίως ( Ο Δασκαλάκης είναι απόφοιτος του Πολυτεχνείου, ο Μιχάλης Μπλέτσας του Media Lab του ΜΙΤ, αφού σπούδασε στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, και αμέτρητα άλλα παραδείγματα). Έχουμε ως Ελληνισμός ένα τεράστιο κεφάλαιο που μεγαλουργεί στην Αμερική και στην Ευρώπη, που προσφέρεται να βοηθήσει, μα μένει αναξιοποίητο. Απαιτείται μια λειτουργική δομή και ένα πρακτικό πλαίσιο, ώστε να σταματήσει αυτή η διαρροή και να ενεργοποιηθεί ένα πραγματικό brain gain.
Προσωπικά, και μιας και ανήκω στη γενιά που αυτή τη στιγμή παλεύει να ανασυγκροτήσει τη Νέα Ελλάδα, με ελπίδα και με όραμα, πιστεύω πως όλοι πρέπει να ασχολούνται με τα κοινά, κυρίως οι νέοι. Το μέλλον δεν βρίσκεται μόνο στα μυαλά μας, μα βρίσκεται και στα χέρια μας: είτε πιάνοντας το τιμόνι γερά και με χάρτη το όραμα -όλοι μαζί- να οδηγήσουμε τον τόπο μας ένα βήμα πιο μπροστά, είτε ψηφίζοντας αυτούς που εμπιστευόμαστε ότι μπορούν να μας οδηγήσουν σωστά και με ασφάλεια. Σκέφτομαι και θέλω μία διαφορετική αυτοδιοίκηση, μία αυτοδιοίκηση από ενεργούς πολίτες, που το μόνο που θέλουν- και το διεκδικούν- είναι μια ευκαιρία και μία ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Στις επερχόμενες περιφερειακές εκλογές έχουμε όλοι μας την δυνατότητα να δημιουργήσουμε την περιφέρεια που θέλουμε να ζούμε. Μια περιφέρεια που να προσφέρει ποιότητα ζωής και ευημερίας σε όλους τους πολίτες της. Μια Περιφέρεια που πρέπει να δίνει ευκαιρίες και προοπτική στους νέους, έτσι ώστε να μένουν και να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον τόπο τους, μια Περιφέρεια που θα καταφέρει να επαναπατρίσει τα παιδιά της… τους συμμαθητές μας, τα αδέρφια μας, τους φίλους μας, τα παιδιά μας. Οι νέοι πρέπει να προσπαθούμε για ένα καλύτερο αύριο και να διεκδικούμε όσα οραματιζόμαστε για τον τόπο μας.
O Στυλιανός Μιχ. Κουκουράκης είναι Οικονομολόγος Διοίκησης – MBA
E-mail: smkoukourakis@gmail.com
