Η νέα οικονομική κρίση

Η παγκόσμια οικονομία ως γνωστόν είναι αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή κρίση που βασική αιτία προέλευσης της είναι μια πανδημία που μετατρέπεται σε μια τεράστια οικονομική ύφεση.
H κρίση αυτή δεν έχει σύνορα. Ο επικίνδυνος αυτός ιός δεν κάνει διακρίσεις σε φτωχούς ή πλούσιους, νέους ή ηλικιωμένους, ούτε διαχωρίζει κοινωνικές ομάδες.
Η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπινων σχέσεων αλλά και των κρατών επανήλθε και επιπρόσθετα ανέδειξε τις κοινές αξίες, την ισότητα των ανθρώπων και των κρατών. Εκτός του ηρωισμού των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης μιας κρίσης είναι ένα προετοιμασμένο και ισχυρό Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Η χώρα μας όπως και κάθε χώρα προετοιμάζει την οικονομική πολιτική της και διάφορα εναλλακτικά σενάρια επιστροφής στην κανονικότητα. Μια δύσκολη προσαρμογή λαμβάνοντας υπόψη τη 10ετή κρίση με ένα δημόσιο χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην ευρωζώνη και επιπρόσθετα το πιο υψηλό ποσοστό σε επισφάλειες τραπεζικού δανεισμού αλλά και ανεργίας δυστυχώς σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Eνωση.
Η επανεκκίνηση της οικονομίας μετά το τέλος της κρίσης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θα είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό στοίχημα και θα χρειασθεί ενωμένες τις κοινωνίες, συνεργασία και αλληλεγγύη διεθνών πολυεθνικών οργανισμών με σημαντικούς χρηματοδοτικούς πόρους αλλά και την συνεργασία μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών.
Είναι μια ευκαιρία, το κράτος να διαμορφώσει μια νέα οικονομική πολιτική με ενίσχυση εκτός του τουρισμού που είναι πυλώνας της οικονομίας μας και νέους κλάδους όπως είναι η ενέργεια, η αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που βρίσκεται ήδη σε καλό δρόμο και η βελτίωση αποδοτικότητας των δημόσιων υπηρεσιών.
Eνα ερώτημα που παραμένει κρίσιμο είναι κατά πόσον η χώρα μας μπορεί να αντέξει να επιβαρύνεται με σημαντικά δημοσιονομικά ελλείμματα σε μηνιαία βάση, με κίνδυνο εάν η κρίση συνεχιστεί να κινδυνεύουν τα ρευστά αποθέματα που έχει η χώρα μας αλλά και επιπρόσθετα ο κίνδυνος πρόσβασης στις αγορές του εξωτερικού με τις γνωστές συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης.
Και φυσικά να μην χρειασθεί να πειράξουμε τα διαθέσιμα ταμειακά αποθέματα με τον κίνδυνο να δημιουργήσουμε αρνητική εντύπωση στις αγορές και να συνεχίζουμε να δανειζόμαστε με ένα καλό κόστος δανεισμού.
Η επάνοδος σε μια ομαλή εξέλιξη της οικονομίας μας θα βρει τον ιδιωτικό τομέα αντιμέτωπο με οφειλές νέες και συσσωρευμένες που πρέπει σιγά – σιγά να αρχίσουν να εξυπηρετούνται με τη βοήθεια και στήριξη του κράτους. Σημειώνουμε εδώ ότι η απώλεια των δημοσιονομικών εσόδων από το κράτος λόγω αύξησης των δημοσίων δαπανών π.χ. των διάφορων επιδομάτων και επιδομάτων ανεργίας, με ένα κράτος να βγάζει λιγότερα χρήματα λόγω αναστολής πληρωμής φόρων και το αβέβαιο είσπραξής τους μεταγενέστερα από εταιρείες, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη σημαντική μείωση του τουρισμού μας, δημιουργεί ένα ουσιαστικό κενό στο ΑΕΠ και φυσικά στον κύκλο της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Η επιστροφή στην κανονικότητα και η τόνωση της οικονομίας, σημαντικό ρόλο κατά τη γνώμη μου, θα παίξουν η μείωση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, η στήριξη της οικονομίας από πανευρωπαϊκά προγράμματα που είναι σε εξέλιξη με στόχο αυτά τα ευρωπαϊκά χρηματοοικονομικά εργαλεία, να τα αξιοποιήσουμε στον βέλτιστο βαθμό, να ενισχυθούν με ρευστότητα οι επιχειρήσεις, να ξαναβρούν δουλειά οι εργαζόμενοι και βέβαια οι εποπτικές αρχές να προβούν σε μείωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων των τραπεζών για να έχουν τη δυνατότητα χρηματοδότησης της ιδιωτικής οικονομίας.
Τα δημοσιονομικά μέτρα που πρόσφατα ενέκρινε η κυβέρνηση για στήριξη της ελληνικής οικονομίας είναι ένα προσωρινό μέτρο και φυσικά δεν μπορεί να καλλιεργείται η εντύπωση ότι το κράτος έχει την οικονομική δυνατότητα να καλύπτει και να χρηματοδοτεί για μακρύ χρονικό διάστημα πόρους όταν δυστυχώς το ίδιο αδυνατεί να εισπράττει δημόσια έσοδα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα έσοδα από τον τουρισμό μας πριν την πανδημία για το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου του 2020, προδιέθεταν ένα καλό ξεκίνημα σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του διμήνου 2019 σε διψήφιο ποσοστό της τάξης 22,9% (Εφημ. Καθημερινή 23.4.2020).
Το μεγάλο κεφάλαιο της Ελληνικής οικονομίας μας, η «βαριά βιομηχανία μας» που είναι ο τουρισμός είναι περίπου το 30% του ΑΕΠ της χώρας μας, δοκιμάζεται και δυστυχώς θα δοκιμαστεί σκληρά.
Αν και οι σημερινές εκτιμήσεις των διάφορων οίκων αξιολόγησης, η ύφεση προβλέπουν να κυμανθεί στη χώρα μας σε ποσοστό από 5-10%, το ΔΝΤ πρόσφατα ανακοίνωσε πρόβλεψη για ύφεση στη χώρα μας σε ποσοστό 10% που δυστυχώς είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη. Καθοριστικό ρόλο που επηρέασε την πρόβλεψη αυτή παίζει ο τουρισμός που είναι ο κατ’ εξοχήν πληττόμενος κλάδος στη χώρα μας.
Σημειώνουμε εδώ ότι το ΔΝΤ για την Ευρωζώνη προέβλεψε μέσο όρο 7.5% και για την παγκόσμια οικονομία 3%. Το ποσοστό αυτό για να γίνει κατανοητό από τον αναγνώστη και την επίπτωση που θα έχει στην οικονομία μας, αρκεί να συγκρίνουμε την πτώση του ΑΕΠ που είχαμε για τις χρήσεις 2009 και 2010 που ήταν συνολικά και για τις δύο χρήσεις στο 10%
Το ίδιο ανησυχητικές είναι και οι προβλέψεις της ανεργίας για τη χώρα μας. Με βασικό παράγοντα τον τουρισμό που αλυσιδωτά επηρεάζει την οικονομία μας η πρόβλεψη από το ΔΝΤ για το 2020 είναι στο 22,3% από 17,3% που έκλεισε το 2019 και φυσικά κατέχουμε την χειρότερη επίδοση πανευρωπαϊκά, όταν η πρόβλεψη για την Ισπανία, χώρα που ακολουθεί φέτος για ανεργία τη χώρα μας προβλέπουν στο 20,8% από 14,1% που ήταν πέρυσι. Το ΔΝΤ, αντίστοιχα προβλέπει για το 2021 ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας σε 5,1% και μείωση της ανεργίας σε επίπεδο 19,1%.
Σίγουρο είναι ότι με τη λήξη της κρίσης ο κόσμος αλλάζει, οι κοινωνίες διαφοροποιούνται, οι επαγγελματικές και κοινωνικές σχέσεις εισέρχονται σε μια άλλη, διαφορετική μορφή σχέσεων και εργασίας. Οι εργασιακές σχέσεις, η τηλεργασία αλλά και εργασία από το σπίτι, εισέρχονται σε μια άλλη δυναμική φάση σημαντικών αλλαγών.
Ας είμαστε αισιόδοξοι.
Η χώρα μας περίτρανα απέδειξε ότι πρωτοπορεί σε επιστημονικό προσωπικό και έχει την δύναμη να κατευθύνει και καθοδηγεί τους πολίτες της με σύνεση και να παρέχει τη δέουσα εμπιστοσύνη.