Ενα βιβλίο σύγχρονου προβληματισμού με διαχρονική θεώρηση και σκέψη -τόσο συντηρητική όσο και η ανοικτή- από έναν μεγάλο Ελληνα στοχαστή, δάσκαλο και συγγραφέα που αναζητά την αλήθεια φιλοσοφικά, ηθικά, πολιτικά, ιστορικά, κοινωνικά μέσα από ιδέες και πέρα από τις φερόμενες ιδεολογίες…
Το βιβλίο του με τον τίτλο “Η νίκη σαν παρηγοριά” σηματοδοτεί την κρίση της πτωχοαλαζονικής λύσης που είναι επί ξύλου κρεμάμενη και ικανοποιεί την ατομική και κοινωνική ματαιοδοξία τόσο του πολιτισμού της διεθνούς επιβολής όσο και της κουλτούρας των επί μέρους αξιών και παραδόσεων ιστορικών, κυρίως λαών, όπως η ελληνική κουλτούρα. Η οποία, όμως, ταυτόχρονα, αποτελεί κεντρικό άξονα και διαχρονικών παγκόσμιων αξιών. Αυτά παρουσιάζει και οριοθετεί με τόλμη σε μια τόσο δύσκολη ώρα και επικίνδυνη για την Ελλάδα.
«Μόνο σ’ έναν τόπο με λόγο υπάρξεως την ενότητα στην αλήθεια μπορούμε να μιλούμε για μέλλον. Με διχασμένη την κοινωνία, στην απληστία μας για εξουσία ματαίως θα υψώνουμε τα λάβαρα της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης: όπου οι δρόμοι όλοι βγάζουν στο άγνωστο όσο η όρεξη του μέλλοντος επενδύει στη μερικότητα και την ιδιοτέλεια. Ομως αν αφαιρέσουμε την αλήθεια και το μέτρο από τη ζωή μας, καταδικάζουμε σε ασφυξία τη δικαιοσύνη. Η αλήθεια έχει το μέλλον, αυτή έχει τη δύναμη της ανατροπής. Χωρίς αλήθεια το μέλλον είναι κόλαση».
Αλλά εμείς καταλήγοντας, διερωτώμεθα: Μήπως η αγωνία για αναζήτηση μιας απόλυτης αλήθειας αναγεννά το διαρκές ψέμα για “νίκη σαν παρηγοριά;”.
ΕΧΕΙ ΣΧΕΣΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ;
“Χωρίς αλήθεια το μέλλον είναι η κόλαση”.
Αυτός είναι ο τίτλος ενός σημαντικού άρθρου που δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Καθημερινή” στις 11-1-2015.
Το άρθρο αυτό το υπογράφει ο φιλόσοφος – νομικός – συγγραφέας πολλών βιβλίων ουσίας πνευματικής Στέλιος Ράμφος, ο οποίος δίδαξε φιλοσοφία στο γαλλικό Πανεπιστήμιο Βένσεν. Για να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974, με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Δίδαξε μεταξύ άλλων στο Ιδρυμα Γουλανδρή – Χορν, ενώ τώρα διδάσκει σε κύκλους μαθημάτων στο Ιδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη.
ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ
Βασικά, η εργασία του επικεντρώνεται στην ερμηνευτική του ελληνισμού με ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση των πνευματικών χαρακτηριστικών που κληροδότησε το Βυζάντιο στη Νεώτερη Ελλάδα, η άγνοια των οποίων εμποδίζει την αυτοσυνειδησία μας. Κυρίως, ερευνά τις συνέπειες που είχε η ματαίωση της βυζαντινής αναγεννήσεως για τη διάπλαση του νεοελληνικού ψυχισμού, ο οποίος παραμένει έκτοτε ελλειμματικός και αστάθμητος έρμαιο των συγκυριών της ιστορικότητος.
Το άρθρο του “Χωρίς αλήθεια το μέλλον είναι κόλαση” περιλαμβάνεται στο νέο του βιβλίο (2η έκδοση – εκδόσεις Αρμός – Μούσες 2015).
Στο βιβλίο αυτό, με τον χαρακτηριστικό τίτλο: “Η νίκη είναι παρηγοριά” περιλαμβάνονται δημοσιευμένα κείμενα και συνεντεύξεις του συγγραφέα της περιόδου μεταξύ Απριλίου 2012 και Μαρτίου 2015.
ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ ΚΡΕΜΑΜΕΝΟΙ…
Επίσης, όπως ο ίδιος γράφει, «περιλαμβάνεται κι ένας αδημοσίευτος πολυπρόσωπος διάλογος για θέματα της εργασίας μου και της ιστορικής συγκυρίας, όπως και για εκδηλώσεις ορισμένης ψυχολογίας, η οποία μας κάνει να περιμένουμε τη νίκη σαν παρηγοριά, πτωχαλαζονικά επί ξύλου κρεμάμενοι» Πεντέλη 2015.
Πρώτο κείμενο σ’ αυτό το δημιουργικής σκέψης και δυναμικής έκφρασης βιβλίο έχει τίτλο: “Αυτοπροσωπογραφία” και είναι μια συνέντευξη με τον Θανάση Λάλα στο αφιέρωμά του Portrait Documentaries, τεύχος 2, Απρίλιος 2012…
Με αυτή την τόσο αντισυμβατική εκδιήγηση να εκτείνεται από τη σελίδα 11 έως την 77 σελίδα. Στις 2-3 πρώτες σελίδες αυτής της συνέντευξης ο ανήσυχος πάντα συγγραφέας ερωτάται:
ΠΩΣ ΦΘΑΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΣΕ ΑΛΛΟ
…«Αλήθεια δεν σας έχω ακούσει ποτέ να μιλάτε για τη ζωή σας… Σας αρέσει μάλιστα να λέτε ότι είστε ένας άνθρωπος που δεν έχει παρελθόν, έχετε όμως μια ιστορία… πώς ξεκινήσατε; Πού μεγαλώσατε; Πώς φτάνει ένας άνθρωπος ας πούμε σε ένα σημείο από ένα άλλο σημείο; Πώς βρίσκει τον δρόμο του;
Δεν μου αρέσει να μιλάω για πράγματα προσωπικά, επειδή όλα, κατά κάποιον τρόπο, ενσωματώνονται αδιάκοπα στη δουλειά μου, οπότε δεν έχω να πω κάτι ιδιαίτερο γι’ αυτά.
Αίφνης με ρωτάτε πώς βρήκα τον δρόμο μου… κι εγώ πιστεύω ότι δεν βρήκα τον δρόμο μου ποτέ. Αυτόν τον δρόμο τραβούσα εξαρχής. Δηλαδή, όσο με θυμάμαι ήμουν όπως είμαι…
Αλλο ότι μεγάλωσα, ότι μεγαλώνοντας ωρίμασα, ότι άλλαξα ιδέες, ότι δούλευα πάνω σε διαφορετικά πράγματα… Ομως μπορώ με απόλυτη ασφάλεια να πω ότι δεν βρήκα τον δρόμο μου ποτέ γιατί τον είχα…».
ΘΑΥΜΑΖΩ ΠΟΛΛΟΥΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΗΡΧΕ ΚΑΝΕΝΑΣ
Για να τελειώσει η αυτοπροσωπογραφία με τις δύο τελευταίες ερωτήσεις ακόμη:
Ερ. α) Μέσα σε όλες αυτές τις αναζητήσεις, στις συναντήσεις σας, με τις μεταμορφώσεις του ορίου σε ιδέα ποιον από τους μάγους του ορίου θαυμάσατε;
Απ.: «Ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, τα Ευαγγέλια, ο Συμεών ο νέος Θεολόγος, ο Εκχαρτ, ο Ντεκάρτ, ο Καντ…
Αυτούς και πολλούς άλλους θαύμασα και θαυμάζω. Ομως αυτό που με κάνει να σκέπτομαι συνεχώς τον Πλάτωνα είναι ότι χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε κανένας τους. Οταν παρακολουθούμε ένα ματς Ρεάλ – Μπαρτσελόνα και βλέπουμε αυτούς τους μάγους της μπάλας να παίζουν.
ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΩ ΣΕΒΑΣΜΟΥ
Οφείλουμε να μην ξεχνάμε ποτέ εκείνον που έβαλε τους κανόνες του ποδοσφαίρου. Γιατί χωρίς τους κανόνες ποδοσφαίρου ούτε Ρεάλ θα υπήρχε ούτε Μπαρτσελόνα. Ούτε Μέσι, ούτε Ρονάλντο. Επιμένω, λοιπόν, σ’ αυτό που είπα πριν για τον Πλάτωνα. Μου μαθαίνει να διασχίζω τα πράγματα ανακαλύπτοντάς τα ως δυνατότητες μέσω του θαυμασμού. Γιατί μπορούμε να πούμε πολλά πράγματα αντίθετα με όσα έλεγε ο Πλάτων. Να προσθέσουμε περισσότερα και καλύτερα ίσως…
Αλλά η τοπογραφία βρίσκεται εκεί στους κανόνες του “παιχνιδιού” που έβαλε εκείνος με τους διαλόγους του».
ΓΙΑΤΙ, ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΕι ΤΟ “ΠΑΙΧΝΙΔΙ” ΤΗΣ ΖΩΗΣ;
Πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται;
Ωραίο αυτό που ζω, αλλά όπως σε όλους τους ανθρώπους θα τελειώσει και για μένα. Γιατί να τελειώσει το άτιμο; Γιατί να τελειώσει η ζωή; Θα ζει αυτό το ντουλάπι και δεν θα ζω εγώ;
Πώς δεν θα ζω; Κάθε δημιουργική δουλειά βάζει εντός παρενθέσεως τον θάνατο.
Ερ.2: Αυτό είναι το ζητούμενο της ζωής. Να βάλουμε εντός παρενθέσεως τον θάνατο;
Απ.: Το ζητούμενο της ζωής είναι ακριβώς η ζωή να μην αποκτήσει περιεχόμενο την ίδια τη ζωή, αλλά την αξία της. Γιατί αν η ζωή έχει περιεχόμενο τον εαυτό της, τρέμουμε τον θάνατο. Αν το περιεχόμενο της ζωής είναι μέσα στο όριο, η κουβέντα που κάναμε ήταν ένα
ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΕΧΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΕΝΕΡΓΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΔΙΑΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
εντός παρενθέσεων του θανάτου. Οντας ανοικτός στη δυνατότητα ή διαχείριση του κόσμου και του εαυτού σου παίρνει άλλες διαστάσεις. Μετέχεις ο ίδιος ενεργά στο μέγα μυστήριο της διαβάσεως των πραγμάτων.
Εκτός του εξαιρετικά ενδιαφέροντος κειμένου της συνέντευξης με τίτλο “Αυτοπροσωπογραφία” στο βιβλίο περιέχει άλλα 9 κείμενα με τους κάτωθι τίτλους: 1) Οταν το πυκνό γίνεται διάφανο, 2) Να στερηθούμε τη νοσταλγία που μας θρέφει, 3) Η πόλωση ανεβάζει τα σκουπίδια στην επιφάνεια, 4) Πολιτικό θάρρος είναι να βάζεις την αλήθεια πάνω από την εξουσία, 5) Μια διαχρονική επικαιρότητα, 6) Επί σκηνής το δέον, 7) Το κοινό καλό, 8) Χωρίς αλήθεια το μέλλον είναι η κόλαση, 9) Ελπίζουμε για να μη σκεπτόμαστε, 10) Κολλημένοι στην εικόνα μας κρυμμένοι από την αλήθεια.
ΑΝΙΣΟΜΕΡΗΣ Ο ΨΥΧΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ…
Αλλά γιατί η “νίκη σαν παρηγοριά” που αποτελεί τον τίτλο του βιβλίου του φιλοσόφου Στέλιου Ράμφου; Οπως φανερώνουν όλα τα κείμενα αυτού του τσουχτερού, αλλά και δημιουργικού βιβλίου, ο τολμηρός συγγραφέας του κρίνοντας (από βάθος χρόνου) τον ανισομερή ψυχισμό των Ελλήνων ως σήμερα μένει στην επισήμανση ότι μένουμε σε μικρές ή μεγαλύτερες νίκες στις οποίες -όπως ο ίδιος αναφέρει- περιοριζόμαστε στην επιφανειακή επίτευξη χωρίς να την αξιολογούμε, να τη σημασιολογούμε και να την αξιοποιούμε με τις ευρύτερες αξίες της.
Η ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΚΡΙΣΗ…
Γενικά μέσα από μια λανθασμένη στάση και αντίληψη περιμένουμε τη νίκη σαν παρηγοριά πτωχοαλαζονικά επί ξύλου κρεμάμενοι….
Οπως ας πούμε, συμβαίνει τώρα τόσο με την οικονομική (αλλά και την ευρύτερη) πολιτική, πολιτισμική και ηθική δημοκρατική κρίση που μας μαστίζει από τη μεγάλη ιδέα για το είναι ως την κάθε μορφή νίκης στο χθες και στο σήμερα της καθημερινότητάς μας σε όλες τις συνολικές και επιμέρους εκφράσεις κυρίως του νεοελληνικού βίου μας…
Σ’ αυτή τη θεώρηση του συνόλου των κειμένων του ο Στέλιος Ράμφος αναφέρεται εκφράζοντας τις απόψεις του για εθνικές κρίσεις, αδιέξοδα καταστροφής ομιλώντας για πρόσωπα και γεγονότα…
ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ Η ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ
Αλλά πώς ο ευρέως φάσματος στοχαστής, δάσκαλος και συγγραφέας Στέλιος Ράμφος θεωρεί ότι “το μέλλον είναι κόλαση χωρίς αλήθεια”. Γι’ αυτή την αλήθεια υπό το πρίσμα της δικής του πνευματικής αγωνίας παραθέτουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα όπως: «οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 θα δείξουν πόσο μας ωρίμασε η πεντάχρονη οικονομική κρίση, τι διδαχθήκαμε από μια δυστοχία την οποία εμείς οι ίδιοι κυρίως προκαλέσαμε. Αν κρίνω και τη στάση της αντιπολίτευσης (μείζων αντιπολίτευση ήταν τότε ο ΣΥΡΙΖΑ) που ματαίωσε την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και μας οδήγησε σε κάλπες με μετέωρη τη συμφωνία για την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο, η κομματική σκοπιμότητα ακόμη μια φορά υπερίσχυσε του γενικού συμφέροντος».
ΜΑΣ ΑΝΗΣΥΧΕΙ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Η φαντασίωση της εξουσίας και το άγχος της ανυπομονησίας επεκράτησαν αφήνοντας κραταιό στην ψυχή έναν αποφασιστικό συντελεστή της κακοδαιμονίας μας. Περπατούμε προς τις εκλογές υπό την πίεση ισχυρότατων συναισθημάτων: του φόβου και του θυμού. Μας ανησυχεί βαθύτατα το ενδεχόμενο μιας καταστροφής την οποία συνεπάγεται η έξοδος από την Ευρωζώνη, ενώ είμαστε θυμωμένοι για το κακό που προκάλεσαν στον τόπο αμαρτωλές πολιτικές ηγεσίες, χωρίς ωστόσο να αναγνωρίζουμε δικές μας ευθύνες…
Ομως ο τόπος μας θα γιατρευτεί όταν επιτέλους εσωτερικεύσουμε την ανάγκη του μέτρου και επωμισθούμε το βάρος των προσωπικών μας ευθυνών…
Ας κρίνουμε την άποψη αυτή ως τολμηρό λόγο διπλής όψεως για την αλήθεια όπου χωρίς αυτήν το μέλλον είναι κόλαση πλην όμως χωρίς μονόπλευρη θέση μέσα σε ένα ενδιαφέρον βιβλίο πνευματικής θεωρητικής κρίσης.
