Πρόσφατα Χανιώτης γιατρός συνάντησε τυχαία συμφοιτητή του ερευνητή της νόσου Alzheimer που επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια.
«Τι κάνατε; Ανακαλύψατε κάτι;» τον ρωτά.
«Τίποτα συνταρακτικό» η απάντηση του.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Αμερικανική Υπηρεσία Φαρμάκων εγκρίνει την πρώτη νέα θεραπεία για τη νόσο Alzheimer εδώ και 20 χρόνια. Και προκαλεί αναστάτωση και θυμό. Ο λόγος; Πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα στοιχεία που υποβλήθηκαν στην Υπηρεσία ήταν ανεπαρκή.
Γίνεται τέτοιος χαμός που η διευθύντρια της Υπηρεσίας J. Woodcock αναγκάζεται να διατάξει έρευνα για το πώς δόθηκε αυτή η έγκριση!
Στο σημείωμα παραθέτω στοιχεία -σε εκλαϊκευμένη μορφή- από αφιέρωμα του περιοδικού New Scientist (Νοέμβριος, 2021) στο οποίο υποστηρίζεται ότι η ασθένεια Alzheimer είναι πολύ-παραγοντική.
Τα πλοκάμια
Ας δούμε τους παράγοντες -πλοκάμια- που ερευνώνται σύμφωνα με το δημοσίευμα.
• Μολύνσεις. Υπάρχουν στοιχεία ότι ορισμένοι ιοί και βακτήρια αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Συγκεκριμένα, έρευνα σε 30.000 άτομα έδειξε ότι όσοι έχουν σοβαρή νόσο στα ούλα τους για πάνω από 10 χρόνια έχουν αυξημένη πιθανότητα κατά 70%.
• Είναι στα γονίδια; Η απάντηση είναι καταφατική. Καθώς σε ένα ποσοστό 5%-6% ασθενών εμφανίζεται σε μικρότερες ηλικίες. Δυστυχώς, προς το παρόν, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, μας λένε οι ειδικοί.
• Ευθύνεται η υψηλή πίεση στη μέση ηλικία (Cornell University).
• Το οξειδωτικό στρες, η δυσλειτουργία του μιτοχόνδριού και ιόντα μετάλλων αλληλοεπιδρούν και επηρεάζουν (University of Texas).
• Για τη νόσο ευθύνεται η δυσλειτουργία της πρωτεΐνης πριόν.
• Πολλές έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να μη φταίνε τα μικρόβια για τη γέννηση της νόσου, αλλά η αντίδραση του οργανισμού μας σε αυτά! Βρήκαν ότι οι έρπεις έχουν την ικανότητα να προκαλέσουν τη συσσώρευση της ουσίας beta-amyloid.
Κι άλλα πλοκάμια…
• Έλλειψη ύπνου. Αρκετές μελέτες συνδέουν τη νόσο Alzheimer με προβλήματα ύπνου, χωρίς να καταφέρουν να ξεκαθαρίσουν πλήρως αυτή τη σχέση. Πιθανόν να υπάρχει αλληλεπίδραση. Ακόμη και μια νύχια χωρίς ύπνο αυξάνει, λένε οι ερευνητές, τα επίπεδα της ουσίας beta-amyloid στον εγκέφαλο μας. Γενικά, η έλλειψη ύπνου αυξάνει τη συσσώρευση της πρωτεΐνης Τ και της φλεγμονής στον εγκέφαλο μας.
• Oι μηχανισμοί των ρολογιών του σώματος μας επηρεάζουν την ανάπτυξη νευροεκφυλιστικής νόσου (Washington University). Ερευνητές δήλωσαν ότι εργάζονται για να ανακαλύψουν πως η καλή λειτουργία των ρολογιών του σώματος μας προστατεύει τον εγκέφαλο μας.
Στο μεταξύ η συμβουλή της Αμερικανικής Ακαδημίας Φαρμάκων για τον Ύπνο είναι:
«Να κοιμόμαστε τουλάχιστον 7 ώρες, να έχομε σταθερές συνήθειες ύπνου, να αποφεύγουμε τα δυνατά φώτα και τον καφέ το βράδυ…».
• Χτυπήματα στο κεφάλι. Είναι, πλέον, γνωστό ότι τα χτυπήματα στον εγκέφαλο προκαλούν άνοια μεγαλώνοντας. Σε έρευνα περισσότερων από 350.000 ατόμων βρέθηκε ότι ακόμη και ήπια χτυπήματα στο κεφάλι διπλασιάζουν τον κίνδυνο άνοιας. Tα συμπτώματα της νόσου Alzheimer και εκείνα που προκαλούνται μετά από τραύμα στον εγκέφαλο μοιάζουν, γιαυτό είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσουμε (Mount Sinai Hospital). Κι επειδή αποτελεσματικές θεραπείες δεν υπάρχουν, προτείνεται ‘οι τραυματίες να ακολουθούν δίαιτα, να κοιμούνται, να ασκούνται, να είναι ενεργοί κοινωνικά και πνευματικά και να παρακολουθούνται από το γιατρό τους’.
Η επίδραση του Covid-19
Η σχέση του Covid-19 σε νευρολογικές και ψυχιατρικές επιπλοκές όπως άγχος, κατάθλιψη και ντελίριο έχει επιβεβαιωθεί.
Ένα νέο στοιχείο αφορά ανησυχητικές συνδέσεις του κορονοϊού με συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της νόσου Alzheimer (University of Texas). Τα σημάδια αυτά εμφανίστηκαν στο 60% των ατόμων, άνω των 60 ετών, που βρέθηκαν θετικά στον κορονοϊό.
Παρατήρησαν ότι κάποιοι νοσήσαντες άρχισαν να ξεχνάνε, άλλοι ανάπτυξαν ελλειμματική προσοχή και προβλήματα με την γλώσσα.
Ευρήματα που παρουσιάστηκαν στο διεθνές συνέδριο Alzheimer στο Colorado έδειξαν ότι όσοι ασθενείς Covid-19 ανάπτυξαν νευρολογικά προβλήματα είχαν πρόδρομα συμπτώματα Alzheimer. Οι έρευνες συνεχίζονται για να μελετηθεί η πορεία των ασθενών.
Χτίσιμο ασπίδων
Ευτυχώς υπάρχουν ευρήματα που αυξάνουν τις αντοχές μας -ασπίδες πραγματικές- στη νόσο Alzheimer:
1. Το υψηλό επίπεδο μόρφωσης.
2. Η γνώση ξένων γλωσσών.
3. Κάθε συναρπαστικό επάγγελμα ή συνήθεια.
4. Η μείωση των φλεγμονών γίνεται με άσκηση, μικρή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, λιπαρών και σάκχαρης.
5. Η ινσουλίνη ενισχύει τη συντήρηση των συνάψεων και την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο μας.
6. Να έχουμε καλή στοματική υγιεινή.
7. Να κοιμόμαστε κανονικά κάθε βράδυ.
8. Ο συνεπής εμβολιασμός μας για τον Covid-19.
9. Να φοράμε ζώνη στο αυτοκίνητο ή κράνος στη μηχανή.
10. Να ελέγχουμε την όρασή μας για να μην έχουμε ατυχήματα και για να διεγείρουμε τον εγκέφαλο μας με υψηλής ποιότητας ερεθίσματα (New Scientist, 7.12.21).
Συμπερασματικά
Οι προτάσεις – συμβουλές ερευνητών για πρόληψη είναι απλές…
✓ Να δημιουργούμε και να διαφυλάσσουμε τις 10 ασπίδες που αναφέρονται πιο πάνω.
✓ Να συνεχίσουμε να είμαστε περίεργοι, να δημιουργούμε ευκαιρίες για νέες εμπειρίες και να είμαστε κοινωνικοί.
✓ Ό,τι κάνει καλό στην καρδιά μας, κάνει καλό στον εγκέφαλο μας.
✓ Αν καταφέρουμε να ελέγξουμε όλους τους παράγοντες κινδύνου που γνωρίζουμε σήμερα, τότε μειώνουμε τον κίνδυνο για Alzheimer κατά 30% περίπου.
✓ Μια νότα αισιοδοξίας από τους ειδικούς του περιοδικού Lancet (2017) «O τρόπος ζωής μας καθορίζει τον κίνδυνο άνοιας, κάποιοι πληθυσμοί κατάφεραν να καθυστερήσουν την εμφάνιση της για χρόνια».
