Η νύχτα που χάθηκε το “Ηράκλειον” μέσα από διηγήσεις Φινλανδών ναυτικών

» Μια έρευνα της Πηγής Μπελώνη

Άγνωστες πτυχές του ναυγίου του “Ηράκλειο” στις 8 Δεκεμβρίου του 1966 αναδεικνύονται μέσα από αρχεία, μαρτυρίες, δημοσιεύματα από τη Φιλανδία. Και αυτό γιατί το πρώτο πλοίο που έφτασε στο σημείο του ναυαγίου ήταν το Φιλανδικό τάνκερ “ Nunnalahti” το οποίο και διέσωσε το μεγαλύτερο αριθμό ναυαγών.

H κ. Πηγή Μπελώνη συγγραφέας του συγκλονιστικού βιβλίου “Ηράκλειον SOS Bυθιζόμεθα” μαζί με τον πατέρα της Κώστα Μπελώνη επιζώντα του ναυαγίου, έχει ξεκινήσει την έρευνα στη χώρα της βόρειας Ευρώπης αναζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες για την επόμενη έκδοση.

Στα πλαίσια της έρευνας της κατάφερε να εντοπίσει και να μιλήσει με τον κ. Jaakk Muhonen, έναν εκ των μελών του πληρώματος του “Nunnalahti” που τότε ήταν 20 ετών και που συμμετείχε ενεργά στη διάσωση. Μάλιστα ο στόχος της είναι να είναι ανάμεσα στους ομιλητές στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στο Ηράκλειο. Βλέποντας φωτογραφίες που είχαν δημοσιευτεί στο Φιλανδικό τύπο και διαβάζοντας τις μαρτυρίες των μελών του πληρώματος σε δημοσιογράφους της πατρίδας του η κ. Μπελώνη επιβεβαίωσε όπως λέει στα “Χ.ν” «την άποψη που είχα ότι οι Φιλανδοί λειτούργησαν με απόλυτη σοβαρότητα και επαγγελματισμό. Είχαν άλλο επίπεδο ήταν εκπαιδευμένοι και ήξεραν καλά τι σημαίνει διάσωση, κάτι εξαιρετικό αν σκεφθείς από την άλλη ότι το μισό πλήρωμα του “Ηράκλειο” δεν ήξερε μπάνιο. Επίσης επιβεβαιώθηκε το ότι η διάσωση των ναυαγών έγινε έγινε από τα ξένα καράβια ως επί το πλείστον. Επίσης επιβεβαίωσα μια μια υποψία που είχα για τη συμμετοχή ενός Έλληνα στο πλήρωμα του Φιλανδικού πλοίου και μπόρεσα να βρω το όνομα του. Όλα αυτά θα αποτελέσουν άλλο ένα κεφάλαιο στην επόμενη έκδοση, ενώ θα υπάρχουν και διορθώσεις φυσικά σε ορισμένα λάθος στοιχεία που είχα στην πρώτη έκδοση».

Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Μιλώντας στην κα Μπελώνη ο κ. Jaakko Muhonen, μέλος του πληρώματος περιέγραψε τι συνάντησαν φτάνοντας στο σημείο του ναυαγίου. «…Το έργο (σ.σ της διάσωσης) ήταν δύσκολο καθώς τα κύματα είχαν ύψος 5-6 μέτρα, ο αέρας φυσούσε με ισχύ περίπου 10 φαναριών (περίπου 25 m / s). Ως αποτέλεσμα, ο κόσμος βιαζόταν να φορέσει σωσίβια.

Υπήρχαν πτώματα παντού. Το στομάχι τους ήταν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, το κεφάλι και τα πόδια μέσα στο νερό. Οι άνθρωποι ήταν καλυμμένοι με λάδι…Θυμάμαι ότι είδα ένα νεαρό αγόρι στον ωκεανό που νομίζαμε ότι ήταν ζωντανό. Τον σηκώσαμε και
είδαμε ότι ήταν νεκρός. Το αγόρι ήταν καλυμμένο με λάδι. Μου διέταξαν να τον πλύνω….

Θυμάμαι επίσης όταν εντοπίσαμε μια σανίδα, που πάνω της ήταν ένα ζευγάρι περίπου 25-30 ετών , με ένα παιδί 1- 2 ετών. Για κάποιο λόγο το παιδί έπεσε στη θάλασσα. Η μαμά πήδηξε πίσω του και δεν βρέθηκαν. Ο άνδρας σώθηκε…. Ήταν εντελώς σιωπηλός — μάλλον σε σοκ και τόσο κουρασμένος…Θυμάμαι επίσης μια πόρτα να επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας με 4-5 άνδρες πάνω της. Ο συνάδελφός μου, ο Χένρικ Λίντχολμ, πήδηξε στη θάλασσα παίρνοντας ένα σκοινί και τους σώσαμε. Ο Χένρικ έλαβε μετάλλιο από την Ελλάδα».

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ

Τον Ιανουάριο του 1967 το μεγάλης κυκλοφορίας Φιλανδικό περιοδικό “Apu” (Βοήθεια) είχε ένα πολυσέλιδο εκτενή δημοσίευμα με φωτογραφίες και συνεντεύξεις των ναυτικών του “Nunnalahti”.

Στο χρονικό του ναυαγίου, όπως δόθηκε από τα μέλη του πληρώματος, σημειώνεται:

• 3.16 ξημέρωμα της 8ης Δεκεμβρίου το φιλανδικό τάνκερ λαμβάνει στον ασύρματο του από το “ράδιο Ελλάς” το σήμα της βύθισης. Το στίγμα του ναυαγίου το έδινε 20 μίλια βορειοανατολικά της Φαλκονέρας. Όλο το πλήρωμα ξύπνησε, ο καπετάνιος Jarl Karlroth αμέσως έδωσε εντολή να κατευθυνθεί το πλοίο στο σημείο του ναυαγίου και ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές.

• 3.44 το Φιλανδικό τάνκερ επικοινωνεί ξανά με το “ράδιο Ελλάς” και ενημερώνετε πως και το επιβατικό “Χανιά” έχει λάβει σήμα αλλά δεν έχει επιβεβαιώσει ότι μπορεί να μεταβεί στο χώρο του ναυαγίου.

• 4.35 οι Φιλανδοί ανακοινώνουν ότι βρίσκονται 15 μίλια μακριά από το σημείο του ναυαγίου και ότι πλησιάζουν. Φτάνοντας δεν αναγνωρίζουν κανένα σημάδι ναυαγίου.

• 5.00 βρίσκονται ακριβώς στο σημείο του στίγματος αλλά δεν βρίσκουν κανένα σημάδι του ναυαγίου. Κινούνται στην ευρύτερη περιοχή αλλά πάλι δεν υπάρχει αποτέλεσμα, και σκέφτονται ότι πιθανόν η Αθήνα έκανε λάθος και δεν έγινε κανένα ναυάγιο. Το “Ράδιο Ελλάς” επιβεβαιώνει το ναυάγιο, ενώ το “Nunnalahti” ξεκινάει την αναζήτηση του χώρο γύρω από τη νήσο Φαλκονέρα. Μόλις ξημερώνει, το πλήρωμα του τάνκερ βλέπει αεροπλάνα στον ουρανό να ψάχνουν το σημείο του ναυαγίου.

• 9.30 πμ το πλήρωμα του “Nunnalahti” ανασύρει νερό από τη θάλασσα και το εξετάζουν αν έχει ίχνη πετρελαίου. Το αποτέλεσμα είναι θετικό. Άρα είναι στη σωστή πορεία… σκέφτηκαν. Σύντομα συναντούν την κηλίδα πετρελαίου, μήκους χιλιομέτρων ο οποία είχε έντονη μυρωδιά. Ακολουθώντας την βρίσκουν ίχνη του ναυαγίου. Συναντούν αρχικά το φορτηγό ψυγείο να επιπλέει και έπειτα ένα κασόνι με τα διακριτικά “Ηράκλειον” γεμάτο σωσίβια. Ο καπετάνιος του τάνκερ, τελικά, ανακάλυψε μόνος του τον τόπο του ναυαγίου που ήταν 10 χιλιόμετρα βόρεια της Φαλκονέρας και όχι 20 βορειανατολικά όπως αρχικά του είχαν δώσει! Ενημερώνει το “ράδιο Ελλάς” ώστε να διορθωθεί το στίγμα του ναυαγίου. Οι πρώτοι ναυαγοί σύντομα έγιναν αντιληπτοί, έπλεαν σαν σκουπίδια μέσα στην κακοκαιρία.

Το ελληνικό πλοίο “Μήλος” ανέφερε ότι είναι κοντά και καταφτάνει. Όμως το Nunnalahti είχε βρει πρώτο τον τόπο.Το πλήρωμα ήταν έτοιμο και εκπαιδευμένο.

Το τάνκερ ήταν πλήρως φορτωμένο (10.000 τόνοι μαζούτ και 6.000 τόνοι πετρελαίου εσωτ. Καύσης) κάτι που βοηθούσε στην επιχείρηση διάσωσης αφού το φορτίο του το πήγαινε βαθιά.

Από το κατάστρωμα μέχρι τη θάλασσα ήταν μόνο 3 μέτρα. Ο καπετάνιος οδήγησε το πλοίο κόντρα στους ανέμους που χτυπούσαν τους ναυαγούς για να τους προστατεύσει και να μπορέσει να τους ανασύρει. Όμως σύντομα ανακάλυψε ότι δεν μπορούσε να βοηθήσει ούτε το δίχτυ διάσωσης αλλά ούτε και οποιοδήποτε σωσίβιο πετούσε στους ναυαγούς. Ήταν εξαντλημένοι και ήταν αδύνατον να βοηθήσουν στην περισυλλογή τους. Το πλήρωμα του σκάφους ζήτησε άδεια από τον καπετάνιο τους για να πέσουν στην θάλασσα για να βοηθήσουν τους ναυαγούς και τους την έδωσε αμέσως. Έτσι ξεκίνησαν να βουτάνε με τα ρούχα τους ενώ συγχρόνως κατέβηκε λέμβος με εξωλέμβιο κινητήρα. Όσο περνούσε η ώρα φάνηκαν και άλλα πλοία για να συμμετέχουν στην διάσωση. Από κανένα όμως δεν κατέβηκε πλήρωμα στη θάλασσα εκτός από το Ρώσικο! Καθαρά είδαν οι Φιλανδοί Ρώσο υψηλόβαθμο αξιωματικό να κολυμπάει στα παγωμένα νερά προσπαθώντας να σώσει επιζώντες! Η μεταφορά των ναυαγών από τη θάλασσα στο κατάστρωμα του “Nunnalahti” ήταν δύσκολη υπόθεση λόγω των κυμάτων. Έπρεπε να γίνει την κατάλληλη στιγμή για να μην συνθλιβούν οι ναυαγοί στις άκρες του τάνκερ. Το Nunnalahti κατάφερε να ανασύρει 21 ζωντανούς ναυαγούς και μερικά πτώματα. Ξεκίνησε για Πειραιά αμέσως ώστε να τους πάει σε νοσοκομείο γιατί ήταν σε κακή κατάσταση. Χωρίς πανικό και με εξαιρετική οργάνωση οι Φιλανδοί θαλασσόλυκοι έδρασαν γρήγορα και αποτελεσματικά. «Δεν επιτρέψαμε στο συναίσθημα να μας επηρεάσει, ώστε να επιτύχουμε το στόχο μας» δήλωσε ο Φινλανδός καπετάνιος Jarl Karlroth στις 8.10 το απόγευμα της ίδιας μέρας από τον Πειραιά.

Το πλήρωμα του “Nunnalahti” διέσωσε τους :

• Σταματάκη Εμμανουήλ ετών 31
• Βομβολάκη Εμμανουήλ ετών 23
• Στεφαδούρο Αλςξανδρο ετών 35
• Τζατζιμάκη Ευάγγελο ετών 1
• Δασκαλάκη Παναγιώτη ετών 33
• Θεοδωράκη Νικολαο ετών 33
• Γκόφα Αντώνιο ετών 23
• Μπιρικάκη Κωσταντίνο ετών 30
• Στυλιανάκη Ιωάννη ετών 22
• Σαρακινό Φώτη ετών 17
• Πολάκη Μάρκο
• Αντωνογεωργάκη Ιάκωβο ετών 28
• Καραβιτάκη Εμμανουήλ ετών 40
• Αραβατζή Νικόλαο
• Καστρίτση Μιχάλη
• Πλατέλο Ελευθέριο
• Μανουσουδάκη Γεώργιο ετών 17
• Μίχο Νικόλαο
• Τζερμανάκη Νικόλαο
• Κόκορη Παύλο ετών 19
• Γιαννιτσιώτη Αθανάσιο