Η οδυνηρή αριθμητική της κλιματικής πραγματικότητας

Από τον Σεπτέμβριο η Αυστραλία καίγεται. H Μετεωρολογική Υπηρεσία της Βρετανίας (Met Office) στις 24 Ιανουαρίου ανακοίνωσε ότι, λόγω καιρικών φαινομένων, φέτος προβλέπεται η άνοδος της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα να αυξηθεί κατά 10%. Το ένα πέμπτο αυτής της αύξησης οφείλεται στις πυρκαγιές της Αυστραλίας οι οποίες έχουν ελευθερώσει στην ατμόσφαιρα περίπου 350 εκατομμύρια τόνους CO2. Από τον Ιούνιο έχει καεί έκταση που αντιστοιχεί περίπου σε μιάμιση Ελλάδα. Και αυτό είναι προάγγελος για το επερχόμενο παγκοσμίως.
Οι εθνικισμοί σήμερα βρίσκονται σε έξαρση αλλά ο πλανήτης γη είναι ένας, ανεξάρτητα από εθνικά σύνορα. Και η κατάσταση του πλανήτη βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η επιστήμη έχει διαπιστώσει σε τίτλους τα ακόλουθα: Οι πάγοι της Αρκτικής λιώνουν, η απώλεια των παγετώνων στη Γροιλανδία επιταχύνεται με τον χρόνο, τα μεγάλα Βόρεια Δάση πλήττονται από νόσους και πυρκαγιές, το τροπικό δάσος του Αμαζονίου πλήττεται από ξηρασίες, η κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων του Ατλαντικού επιβραδύνεται, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι της Αυστραλίας πεθαίνουν, οι πάγοι στη δυτική και την ανατολική Ανταρκτική λιώνουν, οι πάγοι της Σιβηρίας λιώνουν. Ο λόγος είναι οι καύσεις ορυκτών καυσίμων και η αποψίλωση των δασών στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης. Η επιστήμη είναι σαφής: βρισκόμαστε στην αρχή μιας πρωτοφανούς για την ιστορία του είδους μας κρίση, η οποία επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο.
Ποια είναι η αντίδρασή μας; Σχεδόν η ολότητα των επιστημόνων έχει σημάνει συναγερμό. Άλλωστε οι επιστήμονες είναι αυτοί που διαρκώς δίνουν τα αδιάσειστα στοιχεία για την κατάσταση του πλανήτη. Χάρη σ’ αυτούς γνωρίζουμε το πρόβλημα και τις λύσεις του λεπτομερώς, αλλά μόνο οι πολιτικοί έχουν τη δύναμη να τις εφαρμόσουν και οι λαοί να τις απαιτήσουν. Παρ’ όλο που ο τρόπος γραφής των επιστημονικών εργασιών είναι απροκατάληπτος και ουδέτερος, ένα άρθρο στο γνωστό περιοδικό Nature τον περασμένο Νοέμβριο κατέληγε: «Η ισορροπία και η ανθεκτικότητα του πλανήτη μας βρίσκονται σε δεινή κατάσταση. Απαιτείται διεθνής δράση, όχι μόνο λόγια».
Η πλειοψηφία των πολιτικών όμως έχει άλλες προτεραιότητες, με βασικότερη αυτή της διατήρησης στην εξουσία με κάθε μέσο. Κάποιοι δεν αναγνωρίζουν καν τα υπαρξιακά προβλήματα της κοινωνίας. Ο Τραμπ θεωρεί την κλιματική αλλαγή απάτη και κινεζική συνωμοσία. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Μπολσονάρο θεωρεί τον Αμαζόνιο ιδιοκτησία της χώρας του που πρέπει να δοθεί για εκμετάλλευση στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. Ένας του υπουργός πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανύπαρκτη. Ο άνθρακας παρέχει το 80% της ενέργειας της Πολωνίας χωρίς άμεση ανάληψη πολιτικής για απεξάρτηση.
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας σε ομιλία του στον ΟΗΕ είπε ότι η κλιματική αλλαγή πρέπει να αντιμετωπιστεί «εδώ και τώρα». Ο Ολλανδός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τίμερμανς, δήλωσε ότι η χώρα μας έχει τον πλέον «πράσινο» πρωθυπουργό που είχε ποτέ. Η κυβέρνησή του όμως προωθεί, όπως και η προηγούμενη, την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και την Κρήτη. Ταυτοχρόνως σύναψε συμφωνία για τον αγωγό  EastMed ο οποίος, αν και όποτε κατασκευαστεί, θα μεταφέρει φυσικό αέριο που είναι επίσης ορυκτό καύσιμο. Το φυσικό αέριο εκπέμπει περίπου το 70%  του CO2 που θα εξέπεμπε το πετρέλαιο για την ίδια παραγωγή θερμότητας. Θα ήταν ορθό αν ο πρωθυπουργός εκτιμούσε τα εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια τόνους αερίων θερμοκηπίου που θα εκπέμψουν αυτά τα μεγάλα έργα καίγοντας άνθρακα που αλλιώς θα έμενε θαμμένος στη γη. Κάποιοι βασίμως αμφιβάλλουν για τα οικονομικά οφέλη που θα μας αποδώσουν οι ExxonMobil και οι άλλες εταιρείες και ανησυχούν για πιθανά ατυχήματα με συνέπειες στον τουρισμό.
Βεβαίως υπάρχει το επιχείρημα της μεταβατικής περιόδου από τον άνθρακα στην καθαρή ενέργεια. Αυτό όμως θα μπορούσε να σχεδιαστεί με βάση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις υπάρχουσες πετρελαιοπηγές, όχι καινούργιες που θα μας οδηγήσουν βαθύτερα στην κρίση. Οι υπάρχουσες πηγές ορυκτών καυσίμων, κατά εκτιμήσεις, επαρκούν για να μας ωθήσουν πολύ πάνω από τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της θερμοκρασιακής ανόδου στους 2 βαθμούς Κελσίου.
Δράσεις για την συγκράτηση της κρίσης αναλαμβάνονται αλλά είναι ανεπαρκείς. Το δείχνουν αυτό πέραν αμφιβολίας οι επιστημονικές μετρήσεις της συγκέντρωσης αερίων θερμοκηπίου, της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, της συχνότητας και έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων και της οξύτητας, της στάθμης και της θερμοκρασίας των ωκεανών μεταξύ άλλων.
Η ανθρωπότητα πολλές φορές στην Ιστορία έχει παρακολουθήσει επερχόμενες καταστροφές, παράλυτη και ανίκανη να αντιδράσει προληπτικά. Το έδειξε στους δύο παγκοσμίους πολέμους. Οι ηγέτες μας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, επιβεβαιώνουν αυτό που είπε ένας ηλικιωμένος ιερέας στον Αντρέ Μαλρό, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε τι έμαθε για την ανθρώπινη φύση ύστερα από τόσα χρόνια που εξομολογούσε πιστούς: «Ουσιαστικά δεν υπάρχουν ενήλικες».