» …στη χώρα με το πέμπτο ισχυρότερο brand name στον παγκόσμιο τουρισμό
Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα το πέμπτο ισχυρότερο brand name στον παγκόσμιο τουρισμό, πρωταγωνιστώντας μάλιστα και στην κατηγορία του luxury tourism, καθώς τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται ως ο καλύτερος ή ένας από τους καλύτερους προορισμούς τουρισμού πολυτελείας στον κόσμο. Εύλογα, λοιπόν, ο ξένος τουρίστας που επισκέπτεται τη χώρα μας για διακοπές αναμένει και το αντίστοιχο επίπεδο εξυπηρέτησης και ποιότητας των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών. Και σίγουρα δεν μπορεί να φανταστεί πως θα βιώσει τριτοκοσμικές καταστάσεις, όπως αυτές που περιγράφονται στο παρόν άρθρο, προσπαθώντας να κανονίσει μία απλή τουριστική μεταφορά, όπως αυτή από το αεροδρόμιο προς το ξενοδοχείο του και το αντίστροφο, ή μία απλή τουριστική περιήγηση σε ένα δημοφιλές ελληνικό νησί ως επιβάτης κρουαζιέρας.
Οι τριτοκοσμικές αυτές καταστάσεις δημιουργούνται εξαιτίας των ασφυκτικών και παράλογων περιορισμών, που προβλέπονται στο ισχύον κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης (Ε.Ι.Χ.) αυτοκινήτων με οδηγό, λόγω της προσπάθειας του κράτους να οριοθετήσει και να περιορίσει την άσκηση της συγκεκριμένης επιχειρηματικής τουριστικής δραστηριότητας. Το ποιοι ευνοούνται από αυτό νομίζω πως είναι προφανές.
Θα χρησιμοποιήσω, λοιπόν, ως παράδειγμα την πιο απλή τουριστική μεταφορά. Αυτή της μετάβασης ενός τουρίστα από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο του. Μία βασική τουριστική υπηρεσία, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάθε τουρίστα και ιδίως για έναν ξένο τουρίστα που επισκέπτεται για πρώτη φορά τη χώρα μας. Μία υπηρεσία, η οποία θα πρέπει να είναι εύκολη, γρήγορη και ποιοτική, αν αναλογιστούμε ότι ο τουρίστας συνήθως προέρχεται από ένα πολύωρο ταξίδι και επιθυμεί να μεταβεί εύκολα, γρήγορα και άνετα στο ξενοδοχείο του, ιδίως όταν η άφιξή του γίνεται κατά τις νυχτερινές ώρες.
Με την άφιξή του στο αεροδρόμιο, ένας ξένος τουρίστας έχει συνήθως τη δυνατότητα να επιλέξει επί τόπου το μέσο μεταφοράς προς το ξενοδοχείο του (λεωφορείο, ταξί ή ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο με οδηγό). Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά. Λεωφορεία στα αεροδρόμια των νησιών συνήθως δεν υπάρχουν ή τα δρομολόγιά τους δεν είναι τακτικά. Τα ταξί δεν επαρκούν για να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση, καθώς τα πιο δημοφιλή νησιά της χώρας μας δέχονται πάνω από ένα εκατομμύριο τουρίστες. Οι τουρίστες αυτοί, λοιπόν, εξυπηρετούνται στην πλειοψηφία τους από τα Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα με οδηγό. Ας δούμε, όμως, υπό ποιες προϋποθέσεις:
1. Προκράτηση τουλάχιστον δύο ωρών. Ένας ξένος τουρίστας, λοιπόν, ο οποίος θα φτάσει βράδυ στο αεροδρόμιο της Μυκόνου ή της Σαντορίνης, προερχόμενος από ένα πολύωρο και κουραστικό ταξίδι, πολύ δύσκολα θα καταφέρει να βρει επί τόπου μέσο μεταφοράς για το ξενοδοχείο του, εάν δεν έχει φροντίσει να κανονίσει τη μεταφορά του εκ των προτέρων. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι στο αεροδρόμιο ή στο νησί θα υπάρχουν πολλά διαθέσιμα Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα με οδηγό. Εάν ο τουρίστας απευθυνθεί σε αυτά για τη μετάβαση προς το ξενοδοχείο του, η απάντηση του ιδιοκτήτη ή του οδηγού θα είναι, ότι θα πρέπει να περιμένει δύο ώρες, διότι η ελληνική νομοθεσία απαιτεί την προκράτηση του οχήματος τουλάχιστον δύο ώρες πριν από την εκτέλεση της μεταφοράς.
2. Έγγραφη σύμβαση μίσθωσης του οχήματος. Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο τουρίστας συμφωνεί και αναγκάζεται να περιμένει δύο ώρες, προκειμένου να μπορέσει να ξεκινήσει για το ξενοδοχείο του με το ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο με οδηγό. Σε αυτή την περίπτωση, ο οδηγός του οχήματος θα του ζητήσει, επιπλέον, να καταγράψει το ονοματεπώνυμο και τον αριθμό του διαβατηρίου του και να υπογράψει μία έγγραφη σύμβαση μίσθωσης του οχήματος. Ακούγεται μεν παράδοξο και σίγουρα δημιουργεί ζητήματα παραβίασης της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα, πλην όμως αυτό απαιτεί η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία.
3. Ανάρτηση της σύμβασης στο ψηφιακό μητρώο του Υπουργείου. Συνεχίζοντας τα παράδοξα, η έγγραφη αυτή σύμβαση μίσθωσης του οχήματος θα πρέπει να αναρτηθεί από τον οδηγό του οχήματος και σε ένα ψηφιακό μητρώο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και μάλιστα δύο τουλάχιστον ώρες πριν από την έναρξη της μεταφοράς.
Μία ψηφιακή γραφειοκρατία, η οποία δεν ταλαιπωρεί (άσκοπα) μόνο τις επιχειρήσεις εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό, αλλά και τους ίδιους τους τουρίστες. Έστω, λοιπόν, ότι ο τουρίστας του παραδείγματος είχε προνοήσει να κανονίσει εκ των προτέρων τη μεταφορά του, ώστε να μην χρειαστεί να περιμένει δύο ώρες στο αεροδρόμιο. Για κακή του τύχη, όμως, το όχημα που είχε κανονίσει για τη μεταφορά του παρουσίασε την τελευταία στιγμή κάποια βλάβη ή είχε ένα απλό σκάσιμο ελαστικού.
Στην περίπτωση αυτή, η επιχείρηση του ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου με οδηγό έχει δύο επιλογές: Είτε να στείλει άλλο όχημα για την εκτέλεση της μεταφοράς, ζητώντας από τον τουρίστα να περιμένει δύο ώρες, προκειμένου να μπορέσει αναρτήσει τη σύμβαση μίσθωσης στο ψηφιακό μητρώο του Υπουργείου (με ότι αυτό συνεπάγεται ως προς την αξιοπιστία της επιχείρησης απέναντι στον τουρίστα και στους συνεργαζόμενους tour operators). Είτε να στείλει άλλο όχημα για την άμεση εκτέλεση της μεταφοράς, χωρίς να αναρτήσει τη νέα σύμβαση μίσθωσης στο ψηφιακό μητρώο, διακινδυνεύοντας την επιβολή διοικητικού προστίμου ύψους 3.000 ευρώ σε βάρος τόσο του ιδιοκτήτη όσο και του οδηγού του οχήματος, καθώς και την αφαίρεση των πινακίδων κυκλοφορίας του οχήματος για 30 έως και 90 ημέρες και μάλιστα στην καρδιά της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου.
4. Ελάχιστο μίσθωμα. Αφού τελικά ολοκληρωθούν όλες αυτές οι διαδικασίες, ο τουρίστας έρχεται αντιμέτωπος με το ελάχιστο μίσθωμα για την εκτέλεση της συγκεκριμένης μεταφοράς, το οποίο καθορίζεται με ΚΥΑ των αρμόδιων Υπουργών. Εάν, λοιπόν, ο τουρίστας του παραδείγματος είχε την τύχη να επιλέξει για τις διακοπές του ένα ελληνικό νησί πλην της Κρήτης, τότε το ελάχιστο μίσθωμα για την εκτέλεση της συγκεκριμένης μεταφοράς ανέρχεται στα 36 ευρώ.
Εάν όμως είχε την «ατυχία» να επιλέξει για τις διακοπές του την Κρήτη, τότε θα πρέπει να πληρώσει πάνω από το διπλάσιο του ποσού αυτού, διότι το προβλεπόμενο ελάχιστο μίσθωμα για την Κρήτη ανέρχεται στα 82 ευρώ. Για μια απλή μεταφορά λίγων χιλιομέτρων. Η τιμή αυτή ουσιαστικά καθιστά αδύνατη τη συνεργασία των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό με τους εγχώριους και ξένους tour operators, οι οποίοι θεωρούν (δικαίως) υπερβολικό το ύψος της για μια μεταφορά λίγων χιλιομέτρων. Δημιουργώντας έτσι τεράστια προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του τουρισμού, ιδίως στο νησί της Κρήτης.
Φανταστείτε, λοιπόν, έναν τουρίστα που επισκέπτεται πρώτα ένα ελληνικό νησί (π.χ. τη Σαντορίνη) και κατόπιν την Κρήτη. Για την ίδια ακριβώς τουριστική μεταφορά λίγων χιλιομέτρων, από το αεροδρόμιο του νησιού προς το ξενοδοχείο του, στη μεν Σαντορίνη θα πληρώσει 36 ευρώ, ενώ στην Κρήτη 82 ευρώ, χωρίς να μπορεί να κατανοήσει το λόγο αυτής της σημαντικής διαφοράς τιμής για την ίδια ακριβώς υπηρεσία. Αναλογιστείτε τι εικόνα θα σχηματίσει αυτός ο τουρίστας για τους επαγγελματίες του τουρισμού της Κρήτης, αλλά και για το ίδιο το νησί. Αναρωτηθείτε αν θα επιλέξει ξανά την Κρήτη για τις διακοπές του.
5. Ελάχιστη χρονική διάρκεια μίσθωσης. Αν υποθέσουμε τελικά ότι ο τουρίστας του παραδείγματος καταφέρνει να φτάσει επιτέλους στο ξενοδοχείο του και ζητά από τον οδηγό του οχήματος να μεταβεί και πάλι στο αεροδρόμιο, για να μεταφέρει και ένα φιλικό του ζευγάρι, το οποίο θα έφτανε στο νησί της Κρήτης με την επόμενη πτήση. Ο οδηγός του οχήματος θα αναγκαστεί να αρνηθεί, απαντώντας του ότι το όχημά του είναι δεσμευμένο για τρεις ώρες από αυτόν και ότι για να μπορέσει να εξυπηρετήσει άλλον πελάτη, θα πρέπει να παρέλθει ο χρόνος των τριών ωρών και να ολοκληρωθεί η προηγούμενη μίσθωση του οχήματος. Και μόνο τότε θα μπορέσει να συνάψει νέα σύμβαση μίσθωσης και να εξυπηρετήσει άλλον πελάτη. Κάτι που σημαίνει, ότι το φιλικό ζευγάρι των τουριστών θα αναγκαστεί να περιμένει στο αεροδρόμιο για τουλάχιστον δύο ώρες (μέσα στη νύχτα και προερχόμενο από μία πολύωρη και κουραστική πτήση).
6. Έλεγχος από τα όργανα της τροχαίας. Και αν όλα όσα προαναφέρθηκαν ακούγονται ήδη απίστευτα, το καλύτερο το άφησα για το τέλος. Εκεί λοιπόν που ο τουρίστας του παραδείγματος επιβιβάζεται τελικά στο όχημα για να μεταβεί στο ξενοδοχείο του και να ξεκουραστεί επιτέλους, μετά από την πολύωρη πτήση και την (άσκοπη) αναμονή των δύο ωρών, λίγο έξω από το αεροδρόμιο μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με έλεγχο της τροχαίας, προκειμένου να διαπιστωθεί αν το Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητο με οδηγό «υποκλέπτει» τις υπηρεσίες των ταξί. Έναν έλεγχο, που δεν πραγματοποιείται από τα αρμόδια όργανα της τοπικής τροχαίας του νησιού, αλλά από ειδικά συνεργεία της ΟΕΠΤΑ Αττικής, τα οποία μεταβαίνουν στα νησιά το καλοκαίρι σε ειδική διατεταγμένη υπηρεσία, έχοντας ως πρωταρχικό (αν όχι μοναδικό) σκοπό να ελέγξουν τα Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα με οδηγό (επιβάλλοντας σε κάθε έλεγχο υπέρογκα και παντελώς άδικα και παράνομα διοικητικά πρόστιμα ύψους άνω των 6.800 ευρώ, με αιτιολογίες «copy paste»).
Φανταστείτε λοιπόν έναν τουρίστα, ο οποίος μόλις έχει φτάσει στη χώρα μας μετά από πολύωρη πτήση, έχει αναγκαστεί να περιμένει (άσκοπα) στο αεροδρόμιο για δύο επιπλέον ώρες και μάλιστα αργά τη νύχτα, και πάνω που πιστεύει ότι σε λίγα λεπτά θα φτάσει επιτέλους στο ξενοδοχείο του για να ξεκουραστεί, να έρχεται αντιμέτωπος με έλεγχο της τροχαίας, κάτι που συνεπάγεται επιπλέον καθυστέρηση μίας ώρας. Κατά τον έλεγχο αυτό μάλιστα, η τροχαία θα τον «ανακρίνει», για να μάθει το πως κανόνισε τη συγκεκριμένη μεταφορά, πότε την κανόνισε και πόσα του ζήτησαν να πληρώσει.
Αντίστοιχη είναι η ταλαιπωρία και για μία άλλη βασική τουριστική υπηρεσία. Αυτή της εξυπηρέτησης ενός τουρίστα κρουαζιέρας, ο οποίος αποβιβάζεται σε ένα δημοφιλές ελληνικό νησί και προσπαθεί να κανονίσει μία περιήγηση στο νησί και στα βασικότερα αξιοθέατά του, μέσα στον ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο που έχει (συνήθως 4-6 ώρες) πριν από την αναχώρηση του κρουαζιερόπλοιου για τον επόμενο προορισμό του.
Αν, λοιπόν, ο τουρίστας αυτός απευθυνθεί σε ένα Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητο με οδηγό, τότε θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπος με την υποχρέωση αναμονής των δύο ωρών, με την υποχρέωση σύναψης σύμβασης μισθώσεως του οχήματος, με την υποχρέωση ανάρτησης της σύμβασης στο ψηφιακό μητρώο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με το ελάχιστο μίσθωμα (των 36 ή των 82 ευρώ) και με την ελάχιστη διάρκεια μίσθωσης των τριών ωρών για την Κρήτη. Ενώ πάντα ελλοχεύει και ο κίνδυνος του ελέγχου του οχήματος από την τροχαία, ο οποίος μπορεί να «ροκανίσει» ακόμα περισσότερο τον εναπομείναντα χρόνο που έχει στη διάθεσή του ο τουρίστας κρουαζιέρας.
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν προϊόν φαντασίας του γράφοντος. Αποτελούν πραγματικά παραδείγματα, που αποτυπώνουν την ταλαιπωρία που υφίστανται εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο για τις διακοπές τους την Ελλάδα και ιδίως τα ελληνικά νησιά.
Παραδείγματα που ακούγονται απίστευτα, αδιανόητα, και εξωφρενικά.
Που δημιουργούν την εικόνα μιας εντελώς τριτοκοσμικής χώρας και όχι της χώρας με το πέμπτο ισχυρότερο brand name στον παγκόσμιο τουρισμό.
Κι όμως, αυτή είναι η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι επιχειρήσεις εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό, στην προσπάθειά τους να ασκήσουν τη νόμιμη επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Σε μία χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με μία κυβέρνηση που δηλώνει φιλελεύθερη και φιλική προς την επιχειρηματικότητα.
Για να μπορέσει λοιπόν ένας τουρίστας να κανονίσει μία απλή μεταφορά με Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητο με οδηγό, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει τα ακόλουθα:
1.Εάν βρίσκεται σε κάποιο ελληνικό νησί, πλην της Κρήτης (και της Εύβοιας), τότε θα πρέπει να κάνει προκράτηση τουλάχιστον δύο ώρες πριν από τη μεταφορά του (άρθρο 2 παρ. 2 της ΚΥΑ 154785/2023).
2.Θα πρέπει να συνάψει μία έγγραφη σύμβαση με την επιχείρηση εκμίσθωσης του Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου με οδηγό, στην οποία θα πρέπει να αναγράψει και προσωπικά του δεδομένα, όπως τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητας ή του διαβατηρίου του (παράγραφος 2 της ΚΥΑ 50427/2440/2018).
3.Η επιχείρηση εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. με οδηγό θα πρέπει να αναρτήσει τη σύμβαση μίσθωσης στην ψηφιακή πλατφόρμα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών δύο ώρες πριν από την εκτέλεση της συγκεκριμένης μεταφοράς (άρθρα 18 και 20 ν. 4530/2018).
4.Για τη μεταφορά αυτή προβλέπεται ελάχιστο μίσθωμα 36 ευρώ για τα νησιά, πλην Κρήτης και Εύβοιας, και μόνο για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου. Και ελάχιστο μίσθωμα 82 ευρώ για την Κρήτη, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς και για τα άλλα νησιά για το υπόλοιπο του έτους (ΚΥΑ 2546/1683/2020).
5.Για τη μεταφορά αυτή προβλέπεται ελάχιστη χρονική διάρκεια τριών ωρών, για την Κρήτη, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ενώ για τα υπόλοιπα νησιά και μόνο για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου, η ελάχιστη χρονική διάρκεια είναι 30 λεπτά (περίπτωση 1, της υποπαραγράφου Η2, της παραγράφου Η, του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012).
Είναι πραγματικά αδιανόητο, σε μία κατεξοχήν τουριστική χώρα, όπως η Ελλάδα, η οποία κατέχει ηγετική θέση στον παγκόσμιο τουρισμό και στην οποία ο τουρισμός αντιπροσωπεύει πάνω από το 20% του ΑΕΠ της, η παροχή μίας βασικής τουριστικής υπηρεσίας, όπως είναι οι τουριστικές μεταφορές, να καταλήγει σε πραγματική Οδύσσεια για τον τουρίστα και μάλιστα, στα πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, όπως η Κρήτη. Για το λόγο αυτό, το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό θα πρέπει άμεσα να εξορθολογιστεί και να εναρμονιστεί με αυτά που ισχύουν σε όλες τις τουριστικές χώρες, ακόμα και σε αυτές που εμείς θεωρούμε (εσφαλμένα) ως τριτοκοσμικές.
* Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και νομικός σύμβουλος των Σωματείων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. με Οδηγό Χανίων και Ηρακλείου
