Ο Άγιος Γεράσιμος ο Βυζάντιος και ο Όσιος Ακάκιος έζησαν στην Αγία Τριάδα και εκοιμήθηκαν τον 18ο αιώνα. Ο Άγιος Γεράσιμος ο Βυζάντιος εχρημάτισε σχολάρχης της Πατμιάδας σχολής και ήλθε στην Κρήτη επειδή ήταν φιλάσθενος και το κλίμα εδώ κατάλληλο για τη θεραπεία του.
Συνέγραψε πολλά γραμματικά και θεολογικά βιβλία και μαζί με τον Ακάκιο έζησαν αρκετά χρόνια στο μοναστήρι Σαμόλι, ανατολικά της Αγίας Τριάδας. Εκοιμήθηκε το 1740 και ετάφη μαζί με τον Ακάκιο εδώ, η δε μνήμη των εορτάζεται τη 12η Ιουλίου. Την ασματική ακολουθία του Αγίου Γερασίμου συνέγραψε το 1780 ο Ιερομόναχος Ιωάννης στην Κωνσταντινούπολη.
Μονή Αγίου Ιωάννη στο Σαμόλι
Μικρό άλλα γραφικό μοναστήρι πάνω στα βουνά του Ακρωτηρίου. Τιμάται στο όνομα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και πανηγυρίζει την 29η Αυγούστου. Μπορούμε να φθάσουμε ως αυτό ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο, που μετά από δύο χιλιόμετρα Β.Δ. από το χωριό Χορδάκι μας φέρνει στο Σαμόλι. Υπήρξε χώρος μεγάλης ασκητικής δράσης και πιθανολογείται ότι η αρχική εγκατάσταση δημιουργήθηκε εδώ στο τέλος της Ενετοκρατίας. Αρχές του 18ου αιώνα μόναζαν εδώ από την Αγία Τριάδα οι Όσιος Γεράσιμος ο Βυζάντιος και ο Ακάκιος που είχαν οικοδομήσει κελιά δίπλα στην εκκλησία.
Το 1812 μοναχοί της Αγίας Τριάδας, όπου και σήμερα ανήκει το μοναστηράκι, επισκεύασαν τα κτήρια, ως και το σχετικό χάραγμα στο υπέρθυρο κελιού και διέμεναν εδώ. Μέσα στο εκκλησάκι υπάρχει λαξευτή δεξαμενή νερού πόσιμου.
Επίσης στην Αγία Τριάδα έζησαν ο Αρχιεπίσκοπος Τυρνόβου που εγκατέλειψε τον θρόνο και επέστρεψε εις τη Μονή του, εδώ όπου εν προσευχή απεδήμησε εις Κύριον.
Ο Γεράσιμος Στρατηγάκης ηγούμενος της μονής και μετέπειτα επίσκοπος Κισσάμου και Σελίνου 1807-1886.
Ο Επίσκοπος Κισσάμου Δωροθέος Κλωνάρης.
Ο Χρύσανθος Τσεπετάκης, επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Ο Ειρηναίος Τσουρουνάκης, Επίσκοπος Αγίου Φραγκίσκου εις Η.Π.A.
Ο Γρηγόριος Παπαδοπετράκης, ηγούμενος το 1862, που συνέγραψε την ιστορία της Μονής και των Σφακίων.
Ο Δαμασκηνός Λιονάκης, η νεότερη αγία μορφή της μονής, που εκοιμήθηκε εδώ το έτος 1975.
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Κισσάμου και Σελίνου, Ειρηναίος.
Ο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, Λαυρέντιος.
Επίσης λαμπρές μορφές απλών ιερωμένων και ανθρώπων του πνεύματος.
Ο Νικ. Τωμαδάκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών έζησε κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα εδώ διά μελέτη και περισυλλογή.
Ο Νίκος Καζαντζάκης εφιλοξενήθη πλησίον του αγίου αδελφού της μονής Δαμασκηνού Λιονάκη, τον οποίο τιμούσε πολύ και έλεγε ότι: «Το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας είναι η Μητρόπολις των Κρητικών Μοναστηριών».
Σημ.: Από προς 30ετίας δημοσίευμά μου στα “Χ.ν.” και επίσης στο βιβλίο μου “Θησαυροί στο Ακρωτήρι”.
