Ο πόνος είναι ένα φαινόμενο για το οποίο έχουν υπάρξει κατά καιρούς διαφορετικές ερμηνείες με σκοπό την περιγραφή και τον χαρακτηρισμό του.
«Η Mc Caffery το 1968 όρισε τον πόνο ως οτιδήποτε λέει το άτομο που το βιώνει ότι είναι και υπάρχει κάθε φορά που το άτομο αυτό λέει ότι υπάρχει. Μεταγενέστερα και συγκεκριμένα το 1986, σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε η Επιτροπή της Διεθνούς Εταιρίας Μελέτης Πόνου (IASP) ορίστηκε ως εξής: Πόνος είναι μια δυσάρεστη αίσθηση και συναισθηματική εμπειρία, που σχετίζεται με την πραγματική ή δυνητική βλάβη των ιστών ή περιγράφεται με όρους που δηλώνουν τέτοια βλάβη.
Ο πόνος όπως αυτός προκύπτει από τους ορισμούς αποτελείται από δυο συνιστώσες, την αισθητική και την αισθηματική εμπειρία και σχετίζεται με μία δυναμική σχέση μεταξύ τους η οποία καθορίζει την αντίδραση του ασθενή. Για την διαχείριση του πόνου απαραίτητη καθίσταται η αξιολόγηση κάθε συνιστώσας. Η διαφοροποίηση συνιστάται μόνο ως προς τα χαρακτηριστικά του πόνου και θα λέγαμε ότι στον οξύ πόνο προέχει η συναισθηματική συνιστώσα. Ο συνδυασμός του αισθητικού στοιχείου, που σχετίζεται με την έκταση της ιστικής βλάβης που είναι αντικειμενικό με το συναισθηματικό στοιχείο, όπως φόβος, άγχος, ενόχληση που είναι υποκειμενικό, οδηγεί σε ένα πολύπλοκο φαινόμενο, μια πολυπαραγοντική εμπειρία που περιλαμβάνει παθοφυσιολογικά και ψυχολογικά στοιχεία τα οποία καθιστούν πιο δύσκολο τον ακριβή ορισμό του πόνου».
Α. Η σημασία του πόνου στον ΚΙΔ
Ανατρέχοντας κάποιος στον ΚΙΔ θα συναντήσει τον «πόνο», ή καλύτερα το φαινόμενο του πόνου σε δύο άρθρα του. Στο άρθρο 2 του εν λόγω κώδικα και στο άρθρο 29 επίσης. Στο άρθρο 2, παράγραφος 1 αναφέρεται ότι η άσκηση της ιατρικής είναι λειτούργημα που αποσκοπεί στη διατήρηση, βελτίωση και αποκατάσταση της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου, καθώς και στην ανακούφισή του από τον πόνο. Ενώ στο άρθρο 29, παρ. 1 ο συνταγματικός νομοθέτης αναφέρει: Ο ιατρός, σε περίπτωση ανίατης ασθένειας που βρίσκεται στο τελικό της στάδιο, ακόμη και αν εξαντληθούν όλα τα ιατρικά θεραπευτικά περιθώρια, οφείλει να φροντίζει για την ανακούφιση των ψυχοσωματικών πόνων του ασθενή. Του προσφέρει παρηγορητική αγωγή και συνεργάζεται µε τους οικείους του ασθενή προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, συµπαρίσταται στον ασθενή μέχρι το τέλος της ζωής του και φροντίζει ώστε να διατηρεί την αξιοπρέπειά του μέχρι το σημείο αυτό.
Β. Ο πόνος από την πλευρά της επιστήμης της Βιολογίας
Από την πλευρά της επιστήμης της Βιολογίας στον τομέα της ανατομίας μπορεί να γνωρίσει κάποιος τα παρακάτω ενδιαφέροντα στοιχεία. «Οι υποδοχείς του πόνου είναι ελεύθερες νευρικές απολήξεις, ευρύτατα διασκορπισμένες σε όλη την επιφάνεια του σώματος καθώς και στα εσωτερικά όργανα (οστά, μυς, αρθρώσεις, τοιχώματα κοίλων σπλάγχνων, ορογόνους υμένες, μήνιγγες). Ο πόνος συνήθως προκαλείται από τον ερεθισμό των εξειδικευμένων αυτών υποδοχέων ή των κεντρομόλων οδών που τους αντιστοιχούν και διεγείρονται από ερέθισμα που είναι δυνητικά βλαβερό για τον οργανισμό. Όπως ήδη τονίσθηκε, βρίσκονται σε κάθε όργανο, τα σημεία του πόνου πάντως στο δέρμα είναι πολύ περισσότερα και από τα σημεία πιέσεως και από τα σημεία θερμοκρασίας.
Υπολογίζεται ότι σε ένα δερματικό νεύρο το 50% των αισθητικών ινών προέρχονται από υποδοχές του πόνου. Οι ίνες αυτές είναι λεπτές εμμύελες ίνες Αδ ή αμμύελες ίνες c και σχετίζονται με διάφορες ποιότητες πόνου. Οξύς, διαξιφιστικός, εντοπισμένος πόνος (ίνες Αδ) αμβλύς, καυστικός, διάχυτος πόνος (ίνες c). Η υποδιαίρεση όμως αυτή παρατηρείται μόνο κάτω από σταθερές συνθήκες και δεν φαίνεται να έχει μεγάλη σημασία. Επιπλέον δεν συνδέονται με αισθηματικούς υποδοχείς του πόνου όλες οι ίνες C και Αδ. Μεταξύ αυτών των κεντρομόλων ινών βρίσκουμε ακόμη ίνες που μεταφέρουν ερεθίσματα θερμού-ψυχρού και κιναισθησίας. Οι ίνες C επίσης μεταφέρουν φυγόκεντρα ερεθίσματα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος προς διάφορα όργανα της περιφερείας (π.χ. λείες μυϊκές ίνες των αγγείων, ιδρωτοποιοί αδένες).
Οι υποδοχείς για τον πόνο ονομάζονται αλδουποδοχείς. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτές οι ελεύθερες νευρικές απολήξεις εντοπίζονται διάσπαρτες σε όλους τους ιστούς του σώματος εκτός από τον εγκέφαλο. Οι αλδουποδοχείς είναι ιδιαίτερα πολυάριθμοι στο δέρμα και τους μύες, έτσι ο πόνος δημιουργείται όταν ο ιστός που περιέχει τους αλδουποδοχείς υφίσταται κάποια βλάβη. Η ένταση και η διάρκεια του ερεθίσματος καθορίζουν την προκαλούμενη αίσθηση. Μια μεγάλης διάρκειας έντονη διέγερση προκαλεί πιο έντονο πόνο από μια σύντομη και ήπια διέγερση.»
«Η ταξινόμηση του πόνου σε κατηγορίες αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων και διχογνωμιών. Αυτό οφείλεται στην περαιτέρω κατανόηση των μηχανισμών του πόνου. Παρά το γεγονός ότι τα είδη του πόνου δεν αποτελούν διαγνωστικά μέσα, κατηγοριοποιώντας τον πόνο, μας βοηθούν ως χρήσιμος οδηγός στην αντιμετώπιση του. Ο πόνος τυπικά περιγράφεται και χαρακτηρίζεται με ποικίλους τρόπους: από την διάρκεια του (οξύς ή χρόνιος), από την πηγή ή την εντόπιση του και από την αντανάκλαση του. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια είδη του πόνου, χωρίς να επεκταθούμε στα χαρακτηριστικά τους: Οξύς πόνος, χρόνιος πόνος, παροξυσμικός πόνος, νευροπαθητικός πόνος, πόνος κεντρικής αιτιολογίας, πόνος σε μέλος φάντασμα, ο πόνος, ως σύμπτωμα του καρκινοπαθούς».
Συνεχίζεται..
