O Σύλλογός μας “Φίλοι της Ιταλίας” διοργανώνει μαζί με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο και σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, τον Δήμο Χανίων, την ΚΕΠΠΕΔΗΧ – Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου την έκθεση «Περιήγηση στην Τελειότητα» του Ιταλού φωτογράφου Paolo Morello, υπό την επιμέλεια της Αφροδίτης Οικονομίδου .
Η έκθεση, που θα φιλοξενηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων από τις 3 έως τις 23 Ιουλίου, αποτελεί έναν εικαστικό φόρο τιμής στο αδιαμφισβήτητο μεγαλείο του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού. Πρωταγωνιστές της έκθεσης είναι οι αρχαιολογικοί χώροι τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Μεγάλη Ελλάδα, την περιοχή της Νότιας Ιταλίας όπου υπήρξαν ελληνικές αποικίες.
Ως μέλος του Συλλόγου μου έχει ανατεθεί να γράψω κάτι σχετικά και αμέσως αισθάνομαι ότι ένα τέτοιο καθήκον είναι πέρα από τις ικανότητές μου, αφού είμαι μόνο ένας απλός μουσικός και επομένως ξεκινώντας από τη μουσική μπορώ μόνο να αρχίσω να διερωτώμαι. Πώς μπορεί η μουσική, που το αντικείμενό της είναι απροσδιόριστο και που είναι μια τέχνη «αιθέρια», να συσχετισθεί με την αρχαία αρχιτεκτονική, μια τέχνη απαράμιλλα «πλαστική»; Η πέτρα και ο αέρας. Τί συνδέει αυτά τα δύο στοιχεία; Και οι δύο τέχνες αποκτούν περιεχόμενο και εκπληρώνουν τις λειτουργίες τους μέσα από τη σύνθεση. Και οι δύο τέχνες είναι η προβολή της οργανωμένης νοητικής λειτουργίας:
Αναλογία, επανάληψη, ρυθμός, όγκος, μαθηματικά.
Αυτοί οι όροι μαζί με πολλούς άλλους είναι κοινοί και στις δύο τέχνες και χρησιμεύουν τόσο στην περιγραφή του ίδιου του έργου όσο και στην πραγματοποίησή του. Το νούμερο 3 για παράδειγμα είναι η ελάχιστη συνθήκη στην αρχιτεκτονική· το λεγόμενο τριλιθικό σύστημα των αρχέγονων πληθυσμών, που αποτελείται από 2 κατακόρυφες λίθινες στηρίξεις και 1 επιστύλιο, φτάνει στην καλλιτεχνική ωριμότητα με τη κατασκευή των αρχαίων ελληνικών ναών. Αλλά το νούμερο 3 είναι και η ελάχιστη συνθήκη στη μουσική· η αρμονία, η μελέτη της σχέσης ανάμεσα στις διαφορετικές φωνές μιας σύνθεσης, χρειάζεται το λιγότερο τρεις νότες που θα παιχτούν ταυτόχρονα ώστε να ορίζεται έτσι, ενώ τρεις είναι και οι νότες που φτιάχνουν μια συγχορδία.
Ακόμα πιο στενή φαίνεται να είναι η σχέση ανάμεσα στη μουσική και την αρχιτεκτονική αν εμβαθύνουμε στον όρο «Δωρικός». Δωρικός είναι τόσο ένας όρος που αφορά στους «αρχιτεκτονικούς ρυθμούς», την ονομασία με την οποία ορίζουμε τους διαφορετικούς τύπους κιονόκρακων και κολόνων, αλλά και ένας μουσικός όρος· Οι «Μουσικοί Τρόποι» ήταν κάποιες μουσικές πρωτοκλίμακες και προήλθαν από τον τρόπο με τον οποίο κουρδιζόταν η λύρα. Οι διαφορετικές πρωτοκλίμακες παίρνανε το όνομά τους από διάφορες φυλές όπως οι δωριείς, οι ίωνες, οι αιολείς, οι φρυγίοι, οι λυδίοι, κλπ. Επομένως «δωρικός» ήταν ο χαρακτήρας που συγκέντρωναν οι δωρικές μελωδίες.
Η έκθεση φωτογραφίας είναι ένα ταξίδι σ’ αυτόν τον κόσμο, στον οποίο o καλλιτέχνης Paolo Morello ήθελε να «χαθεί για να ξαναβρεί τον εαυτό του», ίσως όπως όλοι εμείς, εμπνευσμένος από τον Ulisse, όπως ονομάζουμε εμείς οι Ιταλοί τον Οδυσσέα από την Οδύσσεια. Γεννημένος στο Παλέρμο της Σικελίας και μεγαλωμένος -όπως αφηγείται ο ίδιος- με τα Έπη του Ομήρου στη σκιά των αρχαίων ναών της Μεγάλης Ελλάδας, αποφάσισε το 2014 να αφιερώσει ένα μεγάλο κεφάλαιο της φωτογραφικής δουλειάς του στην τεκμηρίωση των σημαντικότερων ελληνικών αρχαιολογικών χώρων. Ξεκίνησε την έρευνά του με την πρόθεση να επανεξετάσει τις μυθικές, τις θεμελιώδεις γι’ αυτόν, τοποθεσίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού και, όντας ιστορικός τέχνης, επέλεξε ως συντρόφους του ταξιδιού του τον Όμηρο και τον Παυσανία. Και φυσικά ο καλλιτέχνης, σαν καλός γνώστης της Ιστορίας, δεν θα μπορούσε να παραλείψει να αποτίσει φόρο τιμής και στα υπέροχα μνημεία της Αρχαίας Ελλάδας που βρίσκονται σε Ιταλικό έδαφος. Δημιουργήθηκε έτσι μια σειρά 200 φωτογραφιών από τις οποίες 20 επιλεγμένες εικόνες θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Χανίων.
Εγώ θα είμαι παρών τη βραδιά των εγκαινίων και θα παρουσιάσω ένα δικό μου κομμάτι εμπνευσμένο από τη μουσική της αρχαίας Ελλάδας. Θα φέρω το δικό μου μικρό ναό που θα έχει φτιαχτεί από νότες και αέρα, έναν άυλο φόρο τιμής χαληναγωγημένο από τους αρχαίους Έλληνες αρχιτέκτονες. Ένα φύσημα αέρα πάνω στη σκόνη της μνήμης…..
*αντιπρόεδρος του Συλλόγου “Φίλοι της Ιταλίας”
Ευχαριστίες
Για τη Μετάφραση στη Νικολέτα Δέτση, για τη συνεργασία στην επιμελήτρια της έκθεσης Αφροδίτη Οικονομίδου και στην Αρχιτέκτονα Marta Lupi.
Οι αρχαιολογικοί χώροι:
• Ελλάδα: Αθήνα, Ολυμπία, Δελφοί, Κόρινθος, Νεμέα, Μυκήνες, Άργος, Τίρυνθα, Αρκαδικό (μυκηναϊκή γέφυρα), Επίδαυρος, Αίγινα (Αφαία), Σούνιο, Βραυρώνα, Μέγαρα.
• Ιταλία: (Μεγάλη Ελλάδα): Ποσειδωνία, Κρότων, Μεταπόντιο, Σελινούς, Έγεστα, Ακράγας.
