«Το Νερό είναι η Αρχή των Πάντων»
Θαλής ο Μιλήσιος (640-547 π.Χ.)
Το νερό συντηρεί τη ζωή στον πλανήτη μας. Είναι φυσικός πόρος, που παράγεται με ρυθμούς μη-προβλέψιμους, ασταθείς και ανεξέλεγκτους. Γι’ αυτό, πολύ σωστά, στην Οδηγία-Πλαίσιο Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) (60/2000/ΕΕ), στο 1ο της άρθρο ορίζεται ότι: Το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν, όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονομιά, που πρέπει να προστατεύεται και να αντιμετωπίζεται ως τέτοια.
Σε όλες σχεδόν τις χώρες του δυτικού κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ιαπωνία και οι Σκανδιναβικές χώρες, ο έλεγχος των Δημοτικών Υπηρεσιών Ύδρευσης και Αποχέτευσης, των γνωστών ΔΕΥΑ, είναι υπό δημόσιο ή/και δημοτικό έλεγχο. Αλλά, όχι μόνο δεν αποκλείεται, αντίθετα επιζητείται η συμμετοχή ιδιωτών σε επιμέρους λειτουργίες τους, όπως η μελέτη και κατασκευή έργων ή η λειτουργία και συντήρησή τους, όπως είναι οι μονάδες επεξεργασίας και διάθεσης υγρών αποβλήτων και οι μονάδες αφαλάτωσης.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κύπρου, όπου η λειτουργία και συντήρηση σχετικών έργων για χρονικά διαστήματα πάνω από 10 χρόνια ανατίθεται σε ιδιώτες, πάντα βέβαια υπό κοινωνικό, διαφανή και συνεχή έλεγχο, με έμφαση στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.
Σήμερα στη Ελλάδα, το 100% του πληθυσμού της χώρας υδροδοτείται με πόσιμο νερό καλής ποιότητας, που υπερπληροί τα κριτήρια της Οδηγίας 98/83/ΕΕ/3-11-1998 του Συμβουλίου της ΕΕ για την ποιότητα του νερού ανθρωπινής κατανάλωσης.
Ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα, όπου έχουν συσταθεί και λειτουργούν ΔΕΥΑ, η ποιότητα του νερού είναι απόλυτα ασφαλής χωρίς μικροβιολογική επιβάρυνση, οργανικούς μικρορύπους και βαρέα μέταλλα. Οι ΔΕΥΑ παρακολουθούν και ελέγχουν την ποιότητα του νερού ύδρευσης σε καθημερινή βάση, στις δεξαμενές και στα δίκτυα υδροδότησης και διασφαλίζουν την υγιεινή του πόσιμου νερού μέχρι να φθάσει στα σπίτια μας. Επιπλέον, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ελέγχονται σε εξωτερικά διαπιστευμένα εργαστήρια όλες οι παράμετροι, που αφορούν ανεπιθύμητες ουσίες, παθογόνα, βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα και διάφορους μικρορύπους.
Σε περιοχές, όπου οι πηγές υδροδότησης είναι παράκτιες, όπως το Ηράκλειο, στη διάρκεια ξηρών ετών παρατηρούνται αυξημένες συγκεντρώσεις σε χλωριόντα και θειϊκά, που φυσικά υποβαθμίζουν τη γεύση του νερού και δημιουργούν διάβρωση (σκουριές) σε οικιακές σωληνώσεις και σε συστήματα ζεστού νερού.
Οι υψηλές συγκεντρώσεις διαλυμένων ιόντων, κυρίως νατρίου και χλωρίου, δημιουργούν περισσότερο αισθητικά προβλήματα παρά προβλήματα υγιεινής, όπως αναφέρεται σε σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την ποιότητα του πόσιμου νερού.
Για παράδειγμα, κατανάλωση ενός lit/ημέρα νερού με περιεκτικότητα τέτοιων ιόντων 1 γρ./lit, που αισθητικά εξαιτίας της γεύσης του δεν πίνεται ευχάριστα, θα προσθέσει στον οργανισμό ένα γρ. “αλατιού” την ημέρα.
Όμως στατιστικά στοιχείa καταδεικνύουν ότι η μέση ημερήσια κατανάλωση αλατιού στη χώρα μας (κυρίως με τις αλατιέρες) είναι 10 γρ./κάτοικο και στην Κρήτη υποθέτω ότι είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Η μη συνεχής ροή νερού στα δίκτυα υδροδότησης σε ορισμένα αστικά κέντρα, όπως το Ηράκλειο, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ποιότητας και φυσικά απωλειών, που ορισμένοι κινδυνεύουν να καταστούν γραφικοί με τις συχνές επισημάνσεις τους.
Γι’ αυτό η Δημοτική Αρχή, κατά το πρότυπο άλλων αστικών κέντρων της Κρήτης, ιδιαίτερα σε αυτά στη δυτική Κρήτη, πρέπει να διασφαλίσει συμπληρωματικές ποσότητες νερού υψηλής ποιότητας στα δίκτυα της πόλης, γεγονός που θα συμβάλει αποτελεσματικά στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των Ηρακλειωτών στο “νερό της βρύσης”.
Τα συγκριτικά ποιοτικά στοιχεία του πόσιμου νερού της πόλης ουδόλως υστερούν των εμφιαλωμένων νερών, εφ’ όσον δεν υπάρχουν προβλήματα ομαλής και συνεχούς ροής νερού στα δίκτυα. Σχετικά με τα εμφιαλωμένα νερά, και άλλα συναφή προϊόντα, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφαλούς αποθήκευσης καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος και γενικά διαχείρισης των πλαστικών φιαλών, δεδομένου ότι κατασκευάζονται από υλικά, που δεν είναι βιοαποδομίσιμα.
Εκτός απ’ αυτά, η συμβολή των ΔΕΥΑ στην προστασία του περιβάλλοντος είναι σημαντική, με αποτέλεσμα την αποκατάσταση της ποιότητας των θαλάσσιων ακτών στις αστικές περιοχές της χώρας και τη σημαντική αύξηση των ακτών, που αποκτούν τη “γαλάζια σημαία” της ΕΕ ή άλλες διεθνείς διακρίσεις.
Περισσότερα για αυτό το θέμα αναφέρονται στο Report, European Bathing Water Quality in 2017, της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της ΕΕ (EU Environment Agency) στην ιστοσελίδα:
https://www.eea.europa.eu/publications/european-bathing-water-quality-in-2017. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, η Ελλάδα κατατάσσεται τρίτη ως προς την ποιότητα των ακτών της, μετά την Κύπρο και τη Μάλτα, αφού 96 % των ακτών υπερπληρούν τα κριτήρια αριστείας (excellent) της Οδηγίας 2006/7/ΕΕ για τα νερά κολύμβησης.
Στην Κρήτη, όπως και στην Κύπρο, σχεδόν όλες οι ακτές είναι εξαιρετικής ποιότητας. Ακόμη και αυτές, που βρίσκονται μέσα στα αστικά κέντρα, όπως αυτές του Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου, Ιεράπετρας, Σητείας, Ρεθύμνου και Χανίων, υπερπληρούν τα κριτήρια της Οδηγίας για τα νερά κολύμβησης. Και αυτό οφείλεται κυρίως στα έργα συλλογής, επεξεργασίας και γενικά διαχείρισης των αστικών υγρών αποβλήτων.
Περισσότερα για αυτό το θέμα αναφέρονται στο Άρθρο για τα νερά κολύμβησης, που δημοσιεύτηκε σε Κρητικές Εφημερίδες.
Τέλος, είναι αυτονόητο ότι η συνεχής και αξιόπιστη παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού είναι στενά συνδεδεμένη με την ανθρώπινη υγεία, όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Lewis Thomas (1984), διάσημος γιατρός και συγγραφέας: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η υγεία μας έχει βελτιωθεί θεαματικά από τον προηγούμενο αιώνα και μετέπειτα.
Ένα πράγμα όμως φαίνεται βέβαιο. Αυτό δεν συνέβη εξαιτίας των βελτιώσεων στην φαρμακευτική ή ιατρική επιστήμη, ή ακόμα και στην παρουσία μεγάλου αριθμού ιατρών. Αυτό κυρίως οφείλεται στους υδραυλικούς και στους Υγιεινολόγους Μηχανικούς και φυσικά στους Οργανισμούς Νερού, που ιδρύθηκαν και λειτουργούν επιτυχώς σ’ ολόκληρο σχεδόν το δυτικό κόσμο μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αξίζει να επισημανθεί ότι επανέρχομαι σε αυτό το θέμα γιατί άπτεται της τουριστικής ανάπτυξης της Κρήτης και επομένως άμεσα ή έμμεσα αφορά όλους μας.
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι Μηχανικός Υδατικών Πόρων, μέλοςτης Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών
