Ωφέλιμο θα ήταν, κατά τη γνώμη μου, οι Βουλευτές, πριν αναλάβουν καθήκοντα, να διαβάσουν την «Πολιτεία», τους «Νόμους» και άλλα έργα του Πλάτωνα.
Με την ευκαιρία, παραθέτω μερικά αξιοπρόσεκτα αποσπάσματα:
Φιλόσοφος, κατά τον Πλάτωνα, είναι ο φίλος της σοφίας, ο άνθρωπος της αρετής που προτιμά το κοινό συμφέρον και όχι το ατομικό.
«Εάν μη ή οι φιλόσοφοι βασιλεύωσιν εν ταις πόλεσιν, ή οι βασιλείς τε νυν
λεγόμενοι και δυνάσται φιλοσοφήσωσιν γνησίως τε και ικανώς, και τούτο εις ταυτό συμπέση δύναμίς τε πολιτική και φιλοσοφία, …ουκ έσται κακών παύλα ταις πόλεσιν, αλλά μη δοκώ δε ουδέ τω ανθρωπίνω γένει.» (συμπέση=υποτακτική).
=αν οι φιλόσοφοι δεν κυβερνήσουν ή αυτοί που λέγονται τώρα βασιλείς ή κυρίαρχοι, δεν φιλοσοφήσουν και μάλιστα πραγματικά και σοβαρά, και αν δεν συμπέσουν να γίνουν ένα η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία… δεν θα υπάρξει καμία ανάπαυλα των κακών αρχόντων στις πολιτείες, μου φαίνεται δε ούτε και στο ανθρώπινο γένος.
Πλάτωνα «Πολιτεία», βιβλίο Ε΄, 473
«Αλλά τούτο και επαιτιώμαι μηδεμίαν αξίαν είναι των νυν κατάστασιν πόλεως
φιλοσόφου φύσεως. Διό και στρέφεσθαί τε και αλλοιούσθε αυτήν, ώσπερ ξενικόν σπέρμα εν γη άλλη σπειρόμενον, εξίτηλον εις το επιχώριον φιλεί κρατούμενον ιέναι, ούτω και τούτο το γένος, νυν μεν ουκ ίσχον την αυτού δύναμιν, εις αλλότριον είδος εκπίπτει.» (γη και άλλη=δοτικές).
= αλλά αυτό θεωρώ ότι είναι υπαίτιο για όλα, ότι δηλαδή κανένα από τα τωρινά διοικητικά συστήματα δεν ταιριάζει στον χαρακτήρα ενός φιλοσόφου. Γι’ αυτό διαφθείρεται αυτός και αλλοιώνεται. Όπως ένας ξενικός σπόρος, όταν σπαρεί σε άλλη γη, εκφυλίζεται και υποκύπτει και αφομοιώνεται προς το έδαφος του τόπου αυτού που το υποτάσσει στους νόμους του, έτσι και ο φιλοσοφικός χαρακτήρας τώρα δεν διατηρεί καθόλου τη δική του δύναμη, αλλά ξεπέφτει σε διαφορετικό».
Πλάτωνα «Πολιτεία», βιβλίο στ΄497, B-C
Με άλλα λόγια, η πολιτική είναι ένα χωράφι που το έδαφός του έχει τέτοια συστατικά που, όποιος σπόρος και να πέσει, θα χαλάσει. Ίσως αυτό να οφείλεται και στους πάσης φύσεως πειρασμούς που γνωρίζουν οι πολιτικοί. Γι’ αυτό, στην προσευχή «Πάτερ ημών…» παρακαλούμε τον Θεό «μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν».
«Τη πολιτική ου το ίδιον αλλά το κοινόν ανάγκη μέλειν, το μεν γαρ κοινόν
ξυνδεί, το δε ίδιον διασπά τας πόλεις, και ξυμφέρει τω κοινώ τε και ιδίω τοιν αμφοίν, ην το κοινόν τιθήται καλώς μάλλον ή το ίδιον».
= στην πολιτική δεν πρέπει κανείς να φροντίζει για το ατομικό του συμφέρον αλλά το για κοινό, γιατί το μεν κοινό συμφέρον συσφίγγει, το δε ατομικό διασπά τις πολιτείες, και στην κοινή και στην ιδιωτική ζωή συγχρόνως συμφέρει να προτιμάται καλύτερα το κοινό παρά το ατομικό συμφέρον.
Πλάτωνα «Νόμοι», βιβλίο θ, 874 Ε-875 Β
Τις ιδέες του για την πολιτική ο Πλάτωνας προσπάθησε να τις εφαρμόσει στην Αθήνα, αλλά δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. Επισκέφθηκε τις Συρακούσες, πόλη της Κάτω Ιταλίας, όταν τις κυβερνούσε ο τύραννος Διονύσιος Α΄ και έπειτα ο γιος του Διονύσιος Β΄ και απέτυχε κι εκεί. Τέλος, προσπάθησε να τις εφαρμόσει και στους βασιλείς και ηγεμόνες της Μακεδονίας, αλλά δεν το κατόρθωσε και απογοητεύθηκε. Γι’ αυτό, η ιδανική πολιτεία είναι στη σφαίρα των ιδεών και μόνο.
*Φιλόλογος, συγγραφέας, στιχουργός
– δ/ντής Περιφερειακού Θεάτρου
Καρδίτσας
