Η πορεία παραγωγής φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο

Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση προκάλεσε διεθνώς και φυσικά στην χώρα μας πολλά προβλήματα, όπως είναι η ακρίβεια, ο πληθωρισμός και άλλα. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αναζητεί εναλλακτικούς ενεργειακούς παρόχους για πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία, νέες διαδρομές φυσικού αερίου επανέρχονται στη δημόσια συζήτηση, όπως ο EastMed, είτε ως φυσικός αγωγός είτε ως virtual αγωγός υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από την Αίγυπτο. Η ΕΕ έχει ήδη υπογράψει συμφωνία- πλαίσιο με την Αίγυπτο και το Ισραήλ για την εισαγωγή φυσικού αερίου από αυτές τις χώρες στην Ευρώπη. Όπως η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει δηλώσει ‘’αυτό θα συμβάλει στην ενεργειακή μας ασφάλεια’’.
Παράλληλα επανέρχεται το ενδιαφέρον για τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσόγειου. Εκτιμάται ότι σε αυτήν την περιοχή υπάρχουν πάνω από τα 13 τρισεκ. m3 αποθέματα φυσικού αερίου, δηλαδή το 10% περίπου των παγκόσμιων αποθεμάτων. Το Ισραήλ έχει ήδη ανακαλύψει περίπου 1 τρισεκ. m3 και καταναλώνει 11 δισεκ. τον χρόνο από το κοίτασμα Ταμάρ, που βρίσκεται 100 km ανατολικά της Χάϊφα. Η πλατφόρμα του ‘Λεβιάθαν’, με δέκα περίπου κοιτάσματα, έχει τεθεί σε λειτουργία από τις αρχές του 2020 και θα προσθέσει ακόμα 12 δισεκ. m3 φυσικού αερίου/ετησίως. Επίσης, μία από τις τελευταίες ανακαλύψεις κοιτάσματος φυσικού αερίου έγινε από την Energean στη θάλασσα του Ισραήλ, στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου. Πρόκειται για το εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα φυσικού αερίου “Ζευς” στο Block 12, επονομαζόμενο “Αφροδίτη”, που εκτιμάται σε 13,3 δισεκ. m3 φυσικού αερίου. Η εταιρεία είναι εισηγμένη στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και του Τελ Αβίβ.
Πρόσφατα ξεκίνησε η παραγωγή φυσικού αερίου στο υπεράκτιο κοίτασμα “Καρίς” του Ισραήλ. Λίγες ημέρες μετά την έναρξη παραγωγής από αυτό το κοίτασμα, διαπιστώθηκε ότι το γεωτρητικό πρόγραμμα, το οποίο πλέον χαρακτηρίζεται από 5 στις 5 επιτυχημένες γεωτρήσεις, συνεχίζει να προσθέτει αξία στην περιοχή, ενισχύοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και τον ανταγωνισμό στην αγορά ενέργειας. Φέτος εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί η αύξηση της παραγωγής από το “Καρίς” και θα οριστικοποιήθεί το σχέδιο ανάπτυξης των στρατηγικά σημαντικών σε 67 δισεκ. m3 φυσικού αερίου στην Περιοχή Ολύμπου στη θάλασσα του Ισραήλ.
Επίσης, στην Αίγυπτο έχουν βρεθεί σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την BP, η Αίγυπτος βρίσκεται στην 14η θέση παγκοσμίως στην παραγωγή φυσικού αερίου, με αποθέματα περίπου 12 τρισεκ. m3. Το σημαντικότερο είναι το γιγάντιο διαμέρισμα φυσικού αερίου Ζορ, με περισσότερα από 60 κοιτάσματα, ανοιχτά της Μεσογείου με περίπου 10 τρισεκ. m3 φυσικού αερίου, που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών στον ενεργειακό τομέα της χώρας. Η Αίγυπτος παράγει περισσότερα από 75 δισεκ. m3 φυσικού αερίου ετησίως και η τάση της είναι ανοδική. Εξάγει πάνω από 16 δισεκ. m3 φυσικού αερίου, το μεγαλύτερο ποσό στην Ασία. Επίσης, έχει συνάψει εμπορικές συμφωνίες με το Ισραήλ και την Κύπρο για την εισαγωγή φυσικού αερίου από αυτές τις δύο χώρες, την επεξεργασία του στα αιγυπτιακά εργοστάσια υγροποίησης στο Ίντκου και τη Νταμιέτα και στη συνέχεια την επανεξαγωγή του σε ασιατικές και ευρωπαϊκές χώρες. Από το 2018, η Αίγυπτος είναι αυτάρκης σε φυσικό αέριο και έκτοτε σχεδιάζει να γίνει ο κύριος προμηθευτής LNG στην Ευρώπη. Επίσης, η παραγωγή από τα κοιτάσματα North Idku και North El Amriya, που ξεκίνησε το 2ο εξάμηνο του 2022 εκτιμάται ότι θα δώσει περί τα 90 εκατ. m3 φυσικού αερίου και περί τις 2000 βαρέλια πετρελαίου, την ημέρα.
Σχετικά με τα ενεργειακά αποθέματα στην πιο πιθανή ΑΟΖ της Ελλάδας (Εικ. 1) τι να πρωτοαναφέρει κανείς. Γιατί η χώρα μας από τις αρχές του τρέχοντα αιώνα έχει μείνει τόσο πίσω; Τα πολιτικά κόμματα ασχολούνται με πολύ δευτερεύοντα θέματα, όπως επί παραδείγματι με τα σκάνδαλα τηλεφωνικών υποκλοπών και άλλα παρόμοια και όχι με τα πρωτεύοντα, που εάν επαληθευθούν θα αλλάξουν τη τύχη μας και κυρίως τις προοπτικές των νέων Ελλήνων. Θα συμβάλουν πολύ σημαντικά στην ανάπτυξη της χώρας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Το μέγιστο ερώτημα, που επαναλαμβάνω, είναι γιατί από το 2012-2013, που προκηρύχθηκαν οι πρώτοι διαγωνισμοί, χάθηκε δεκαετής πολύτιμος χρόνος για να κυρωθούν από τη Βουλή οι συμβάσεις παραχώρησης στους επενδυτές; Γ ιατί τόσα χρόνια απουσίαζε η πολιτική βούληση, που αποθάρρυνε τους παραχωρησιούχους; Πολύ ορθά ο κ. Γ ιάννης Μανιάτης, πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, αναφέρει ότι από τα εκτιμούμενα αποθέματα (πάνω από 2 τρισεκ. m3) φυσικού αερίου, η Ελλάδα καταναλώνει κάθε χρόνο μόλις 6 εκατ. m3 (ή 0.03 %).
Τέλος, πολλές ευχαριστίες οφείλονται στο φίλο Αντώνιο Φώσκολο, Ομότιμο Καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης και Ερευνητή της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά. Οι γνώσεις του και το ενδιαφέρον του επί μακρόν χρόνο είναι διδακτικές και πολύτιμες για την χώρα μας.

*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένο fellows της IWA (Παγκόσμιας Εταιρίας Νερού