Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων οριζόντιου και κάθετου µάνατζµεντ. Το κάθετο και οριζόντιο µάνατζµεντ είναι ανταγωνιστικές στρατηγικές που χρησιµοποιούνται από τις επιχειρήσεις µε στόχο να εδραιώσουν τις θέσεις τους και να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές τους.
Και οι δύο αυτές στρατηγικές περιλαµβάνουν την εξαγορά άλλων επιχειρήσεων κατά την εφαρµογή µιας στρατηγικής ανάπτυξης. Αν και αυτές οι στρατηγικές µπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να έχουν πολλαπλά οφέλη, σε ορισµένες περιπτώσεις έχουν ορισµένους περιορισµούς. Εποµένως, πριν αναπτυχθεί µια στρατηγική κάθετη ή οριζόντια, είναι απαραίτητο να κατανοηθεί καλά κάθε µια από αυτές για να µπορέσει να διαφοροποιηθεί.
∆ιαφορές
Οι διαφορές µεταξύ των δύο στρατηγικών µπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα χαρακτηριστικά.
Οργανωσιακή δοµή
Οι επιχειρήσεις µε κάθετο µάνατζµεντ έχουν ένα οργανόγραµµα πυραµίδας, µε διαφορετικά επίπεδα που καταλαµβάνονται από λιγότερους υπαλλήλους καθώς ανεβαίνουν – και κορυφώνονται µε το CEO. Αντίθετα, στο οριζόντιο µάνατζµεντ, τα οργανογράµµατα είναι πιο επίπεδα, µε λιγότερη ιεραρχική δοµή και εποµένως παρόµοιο επίπεδο εξουσίας για το µεγαλύτερο µέρος του εργατικού δυναµικού.
∆ιαφάνεια πληροφοριών
Γενικά, η ροή πληροφοριών (η ικανότητα των εργαζοµένων να έχουν πρόσβαση σε δεδοµένα σχετικά µε τις δραστηριότητες της εταιρείας) τείνει να είναι πιο µυστική και ελεγχόµενη σε επιχειρήσεις µε κάθετο µάνατζµεντ, ενώ τείνει να ρέει πιο εύκολα σε επιχειρήσεις µε οριζόντιο µάνατζµεντ.
Κατανοµή εξουσίας, ευθύνης και επιρροής
Το επίπεδο συµµετοχής των εργαζοµένων σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά µε στόχους, προσανατολισµό, αλλαγές ή αναζητήσεις είναι µια άλλη από τις κύριες διαφορές µεταξύ κάθετου και οριζόντιου µάνατζµεντ.
Συνοπτικά, στο κάθετο µάνατζµεντ η εξουσία ασκείται µόνο από πάνω προς τα κάτω και γίνεται όλο και πιο ισχνή όσο κατεβαίνεις την ιεραρχία. Στο οριζόντιο µάνατζµεντ, η ισχύς ρέει, από αριστερά προς τα δεξιά και αντίστροφα, εξίσου µεταξύ των διαφορετικών εργαζοµένων.
∆ιαδικασία εργασίας
και µεθοδολογία
Το κάθετο µάνατζµεντ αναφέρεται σε υψηλό επίπεδο συγκεκριµενοποίησης και ακαµψίας των διαδικασιών. Το οριζόντιο µάνατζµεντ αναφέρεται σε υψηλό επίπεδο χαλαρότητας και προσαρµοστικότητας της διαδικασίας. Με άλλα λόγια, οι διαδικασίες είναι πολύ εξαντλητικές, συγκεκριµένες και δοµηµένες σε επιχειρήσεις µε κάθετο µάνατζµεντ, όπου αποδίδεται εξαιρετική σηµασία στη γραπτή αιτιολόγηση – κατά προτίµηση µε τη χρήση ποσοτικών δεδοµένων που καταδεικνύουν την αντικειµενικότητα των προτάσεων – όλων όσων κατατίθενται. Αντίθετα, είναι πιο άτυπα, αυθόρµητα, ακόµη και αυτοσχέδια, σε επιχειρήσεις µε οριζόντιο µάνατζµεντ.
Ζικ Ζακ
Αρκετοί επιστήµονες έχουν ασχοληθεί µε τις επιχειρήσεις και τη µελέτη των δύο στρατηγικών του µάνατζµεντ. Κύριο συµπέρασµα: αδύνατο να προσδιοριστεί η υπεροχή του κάθετου έναντι του οριζόντιου µάνατζµεντ. Ούτε το αντίστροφο. Για να αξιολογήσουν την αποτελεσµατικότητα των δύο συστηµάτων, οι ερευνητές µπορούν να πραγµατοποιήσουν διάφορα τεστ, να συλλέξουν µαρτυρίες από διάφορους µάνατζερ του επιχειρηµατικού κόσµου ή να πραγµατοποιήσουν προσοµοιώσεις. Με βάση δύο άρθρα στο έγκυρο περιοδικό Academy of Management Journal (2013) και (2022), τα συµπεράσµατα συνοψίζονται στα ακόλουθα.
2013
300 επαγγελµατίες χωρισµένοι σε δύο οµάδες έλαβαν µια σειρά από αποφάσεις που βασίστηκαν σε ένα στρατιωτικό σενάριο. Οι ιεραρχικές και κατευθυντήριες οµάδες κινούνται πιο γρήγορα στην αρχή. Αυτό είναι ιδανικό για τη διαχείριση κρίσεων. Προσοχή όµως στη βιασύνη. Το να είσαι γρήγορος δεν εγγυάται την επιτυχία. Όσο περισσότερο η εξουσία είναι συγκεντρωτική, τόσο µεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να γίνει λάθος. Μακροπρόθεσµα, οι δοµές που βασίζονται περισσότερο στους συνεργάτες τους, κάνουν τα λιγότερα λάθη. Η κατάργηση των ιεραρχικών στοιχείων περιπλέκει τις σχέσεις. Πρέπει να πείσεις, να δηµιουργήσεις εµπιστοσύνη. Χρειάζεται χρόνος και ηγεσία.
2022
Με βάση ένα δείγµα 115 στελεχών από µεγάλες εταιρείες, εξάγεται ότι αυτοί που αναθέτουν και καθιστούν τα στελέχη να έχουν περισσότερες ευθύνες, θα επιτύχουν καλύτερα αποτελέσµατα.
Εποµένως, είναι καλύτερη η προσέγγιση ζικ ζακ µεταξύ των δύο συστηµάτων µάνατζµεντ, σύµφωνα µε τους στόχους και το πλαίσιο, όπως υποδεικνύονται από σπουδαίους ειδικούς του κλάδου. Ποια είναι λοιπόν η συνταγή; Ούτε καρότο και µπαστούνι ούτε ουτοπικές απελευθερωµένες επιχειρήσεις, αλλά στόχοι εφικτοί, εξισορροπητικές τακτικές, αρκετή συλλογική ευφυία και εµπιστοσύνη. Σε ένα πολύπλοκο κόσµο, οι απαντήσεις είναι επίσης πολύπλοκες.
Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι Ακαδηµαϊκός- Πολυτεχνείο Κρήτης, Επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ, Paris School of Business
Ο Κωνσταντίνος Ξιφαράς είναι ∆ιπλωµατούχος Μηχανικός Παραγωγής & ∆ιοίκησης, ∆ιευθύνων Σύµβουλος ∆ηµόσιας Εταιρείας Παροχής Φυσικού Αερίου ∆ΕΠΑ
