«Γυµνή Σού δέεται η ψυχή. Από χαρά, από πόνο
γυµνή∙ από ηδονή
γυµνή Σού δέεται η ψυχή, ∆ηµιουργέ, µε µόνο
την άπλαστη φωνή…» (Άγγελος Σικελιανός) (1)
ΣΕ κόσµους γεµάτους σκληρές αντιθέσεις, απρόοπτους κινδύνους, πρωτοφανείς πολεµικές και οικονοµικές ιαχές, µε έξαρση της εγκληµατικότητας και αύξηση της φτώχειας, µε απειλή αλλοίωσης του Ανθρωπίνου Προσώπου και των βασικών αξιών συµβίωσης…, η προσευχή αποκτά ιδιαίτερη σηµασία. Ανάλογα δε µε το πόσο βαθιά και κατανυκτική είναι η Πίστη µας, έχει και την αξία της.
Η ΠΙΟ αγαπηµένη κόρη, οποιασδήποτε Θρησκείας, είναι η «εκ βαθέων» ∆έηση προς το θείο… Η προσευχή, κατά τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, οφείλει να είναι ακατάπαυστη: «Θεού µνηµονευτέον µάλλον ή αναπνευστέον» (το να θυµάται ο άνθρωπος το Θεό είναι αναγκαιότερο από την αναπνοή του!). Όταν επρόκειτο να κάνω το τριπλό bypass, έλεγα στη µοναξιά µου το «Ελέησόν µε ο Θεός κατά το µέγα έλεός σου…». ∆εν ήξερα, αν θα ξαναξυπνούσα…!
Η ΕΠΙΚΛΗΣΗ του θείου χαρίζει εσωτερική γαλήνη καθώς η αίσθηση της σύνδεσης µε Αυτό, υπερβαίνει τα ανθρώπινα και ανακουφίζει. Η προσευχή αποτελεί προσδοκία, ελπίδα για κάποια άνωθεν παρέµβαση στις δυσκολίες µας (ίαση µιας µακροχρόνιας ασθένειας, αποτροπή διάλυσης µιας σχέσης, επίλυση της πολυκρίσης που διανύουµε).
ΟΤΑΝ όλα γύρω µας σκοτεινιάζουν ή καταρρέουν, µπορεί η πρόσευχη να λειτουργήσει ως πηγή φωτός προσφέροντάς µας νόηµα στον παράλογο γύρω κόσµο, ή και κάποιο θαύµα. Πιθανόν να γίνεται και εφαλτήριο για δράση/προσφορά στους άλλους.
ΕΙΝΑΙ αξιοσηµείωτο πως όλες οι θρησκείες έχουν ως “γέφυρα” Γης και Ουρανού την προσευχή. Έστω κι αν οι δεήσεις µας διαφέρουν στη µορφή και το περιεχόµενό τους. Έτσι:
– Στον Χριστιανισµό η προσευχή αποτελεί προσωπική συνοµιλία µε το Θεό (“Πάτερ ηµών…”). Περιλαµβάνει επίκληση, υποταγή και καθηµερινά αιτήµατα.
-Στο Ισλάµ, οι πιστοί προσεύχονται πέντε φορές την ηµέρα, η προσευχή είναι υποχρεωτική κι αποτελεί έναν από τους πέντε πυλώνες της θρησκείας τους.
-Στον Ινδουισµό, η προσευχή συνδέεται µε τον διαλογισµό και τη γιόγκα. Περιλαµβάνει δε ύµνους, µάντρα (ήχους) και τελετουργίες που αποσκοπούν στη σύνδεση µε το θείο και την εσωτερική γαλήνη.
-Στο Βουδισµό, συσχετίζεται µε το διαλογισµό προς αναζήτηση της φώτισης. ∆εν απευθύνεται σε ένα θεό, αλλά στην κατανόηση της αλήθειας φτάνοντας στη νιρβάνα.
-Στον Ιουδαϊσµό, η προσευχή είναι κεντρικό θέµα στη θρησκευτική ζωή των Εβραίων και περιλαµβάνει ύµνους, ψαλµούς, αιτήµατα. Οι πιστοί προσεύχονται τρεις φορές την ηµέρα δίνοντας έµφαση στη µελέτη των Γραφών.
ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ετήσιες θείες λειτουργίες (Χριστούγεννα, Πάσχα, ∆εκαπενταύγουστος…) διανθίζονται από παρακλήσεις, µεγαλυνάρια, δοξαστικά (αίνους), γονυκλισίες, ανατάσεις προσώπου και χεριών στον ουρανό, ταπεινώσεις. Γραµµένες από σπουδαίους υµνωδούς της Εκκλησίας µας, εκπλήσσουν µε την ευστοχία και την περιεκτικότητα των λέξεών τους. Επί αιώνες (µεταγενέστεροι άγιοι, συγγραφείς και ποιητές) ύµνησαν όχι µόνο το Θεό, αλλά και τη δύναµη του ανθρώπου! Μερικές προσευχές έχουν βαθιά πνευµατικότητα και εκφράζουν µε απλά λόγια, την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσµο, την αγάπη προς τον συν-Άνθρωπο. Τέτοια είναι η προσευχή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης (1182-1226 µ. Χ.):
«Κύριε, κάνε µε όργανο της Ειρήνης Σου
Όπου υπάρχει µίσος, να σκορπώ αγάπη
Όπου υπάρχει προσβολή, να συγχωρώ
Όπου υπάρχει αµφιβολία, να προβάλλω την πίστη
Όπου υπάρχει απελπισία, να δίνω ελπίδα
Όπου υπάρχει σκοτάδι, να χαρίζω φως
Όπου υπάρχει θλίψη, να προσφέρω χαρά.
Ω, Ουράνιε ∆ηµιουργέ
Κάνε µε να µην επιδιώκω να µε παρηγορούν,
αλλά να παρηγορώ
Να µην επιθυµώ να µε κατανοούν,
αλλά να κατανοώ
Να µην επιζητώ να µε αγαπούν,
αλλά να αγαπώ
∆ιότι Κύριε,
µε το να δίνουµε, παίρνουµε,
µε το να συγχωρούµε, συγχωριόµαστε
µε το να πεθαίνουµε, ανασταινόµαστε στην αληθινή ζωή».
ΕΞΙΣΟΥ δυνατή, µε επίκληση στον ανθρώπινο πόνο, είναι και η προσευχή του µακαριστού Μητροπολίτη Κισσάµου και Σελίνου, Ειρηναίου Γαλανάκη (1911-2013) (απόσπασµα):
“Μείνε µαζί µας, Κύριε, γιατί χωρίς Εσένα ο πόνος δεν έχει ούτε νόηµα ούτε ελπίδα. (…)
Γιατί ο πόνος είναι µια πληγή που δεν έχει φάρµακο παρά µόνο Εσένα
Γιατί ο πόνος είναι ένα σκοτάδι που δεν περιµένει άλλο φως παρά µόνο Εσένα
Γιατί ο πόνος είναι ένας Θάνατος που δεν έχει άλλη Ανάσταση παρά µόνο Εσένα. (…)
Μείνε κοντά µας, Κύριε, και µείνε για όλους και για τους καλούς και για τους µοναχικούς και τους ορφανούς, για εκείνους που δεν έχουν στον κόσµο αυτό ένα κλαδί να κρεµάσουν την καρδιά των και την κρατούν στα χέρια των βαριά πληγωµένη.
Μείνε µαζί µας, Κύριε. Όλα των δακρύων µας τα ρυάκια προς Εσένα τρέχουν και της καρδιάς µας οι φλογισµένες νοσταλγίες για Σένα ανάβουν.”
ΚΑΘΕ ΠΡΟΣΕΥΧΗ που απευθύνεται στο Θεό, δίνει φ ω ς και δ ύ ν α µ η στον προσευχόµενο. Κι αν δεν µπορεί αυτή ν’ αλλάξει τη µοίρα µας, αλλάζει τα συναισθήµατά µας- κάτι εξίσου σηµαντικό! Η δύναµη της προσευχής µοιάζει µε ρόδο ανθισµένο ∙ αλλά µόνο όταν αυτή πηγάζει από µια καθαρή καρδιά, µεταφέρει και το άρωµά του ρόδου γύρω της!
ΛΕΝΕ για τη δύναµη της προσευχής:
«∆εν υπάρχει παρά ένα µόνο φάρµακο για την απελπισία: η προσευχή -η προσευχή που τα µπορεί όλα, που µπορεί να δηµιουργήσει ακόµη και το Θεό…» (Emil Cioran, 1911-1995, “Cahiers)
«Ένα αµάρτηµα είναι πολύ. Χίλιες προσευχές είναι λίγο» (περσική παροιµία)
«Η µετάνοια είναι το µισό του δρόµου, η προσευχή το υπόλοιπο» (Ταλµούδ, Ιερό βιβλίο των Εβραίων)
«Η προσευχή είναι η πιο δυνατή µορφή ενέργειας που µπορούµε να βγάλουµε από µέσα µας». (Alexis Carrel, 1873-1944)
«Αν δεν βρίσκετε µια προσευχή που να σας ταιριάζει, φτιάξτε τη δική σας» (Ιερός Αυγουστίνος, 354-430 µ.X., «Εξοµολογήσεις»)
Η Ι∆ΕΑ για µια παγκόσµια κοινή προσευχή είναι µάλλον στη σφαίρα της Φιλοσοφίας. Οι θρησκείες έχουν τις δικές τους προσευχές και τελετουργίες που αντανακλούν τις πεποιθήσεις και τις παραδόσεις της καθεµιάς. Ωστόσο η Προσευχή, ως πράξη ευγνωµοσύνης και ελπίδας, είναι κοινή στις περισσότερες θρησκείες. Παγκόσµια προσευχή, θα µπορούσε να θεωρηθεί εκείνη που θα εξέφραζε κοινές αξίες (ειρήνη, αγάπη, ενότητα, αλληλεγγύη. Μη πόλεµος)… (17/4/2025)
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
-(1) Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, βιβλίο έβδοµο, Σικελιανός-Καβάφης και οι νεότεροι, έκδ. Γαλαξία, 1967, σ. 52, Προσευχή (Άγγελου Σικελιανού (απόσπασµα)
