Ο Ορειβατικός Σύλλογος Χανίων που ιδρύθηκε το 1930 και ξεκίνησε τις πρώτες οργανωμένες διαβάσεις του φαραγγιού της Σαμαριάς και το γνώρισε και το ανέδειξε από το 1931, όταν σπάνια τότε αναφερόταν και ήταν γνωστό μόνο στους περιηγητές.
Η πρώτη οργανωμένη διάβαση πραγματοποιήθηκε από 27-29 Ιουνίου του 1931. Το πρόγραμμα περιληπτικά:
1η ημέρα: Αναχώρηση 4 μ.μ. διά Λάκκους απ’ όπου πεζοπορία μέχρι Ομαλό, όπου διανυκτέρευση στο εκεί καφενείο (παράγκα).
2η ημέρα: Την 5η πρωινή διά χωριό Σαμαριάς, όπου γεύμα και μετά μέχρι Αγιά Ρουμέλη και επιστροφή στο χωριό Σαμαριάς, όπου διανυκτέρευση
3η ημέρα Σαμαριά- Ξυλόσκαλο – Λάκκοι με πεζοπορία δέκα ωρών και αυτό γιατί δεν υπήρχαν τότε μέσα για μεταφορά διά θαλάσσης. Τιμητικά αναφέρω τους πρώτους των οργανωμένων διαβάσεων: Γρηγόρης Πετράκης, Νίκος Χρυσουλάκης, Μιχ. Παπαγιαννάκης, Βελ. Βαμβακάς, Ντάβης και Σταυρίδης.
Η δεύτερη διάβαση 13-15 Αυγούστου 1932 με την ίδια διαδρομή. Το 1938, που αναφέρεται στην άποψη των Πορτών το 1938, πραγματοποιήθηκε κατά την τρίτη πανελλήνια ορειβατική συγκέντρωση, και πρώτη στην Κρήτη, και σε εσωτερική ολοσέλιδη καταχώρηση της “Βραδινής” περιγράφηκε το φαράγγι με τις καλύτερες εντυπώσεις, όπως και η όλη παρέα.
Η πρώτη μεταπολεμική τον Αύγουστο του 1952 οπότε και είχα τη χαρά να γνωρίσω το φαράγγι.
Ομαλός αγάπη μου
Στον δισέλιδο χώρο που είχαν την καλοσύνη τα «Χ.ν.» να μου παραχωρήσουν για να εκφράσω την αγάπη μου για τον Ομαλό, υπήρξαν κάποια λάθη από δική μου κακογραφία ή λόγω των… 88 χρόνων που φθάνω τώρα.
Λάθη δακτυλογράφησης: Ο αλησμόνητος Γ. Σκουλάς δεν είναι Σκουλαρίκης. Η Γρε Λέσκα δεν είναι Βρε Λάσκα. Το φαράγγι Βρυσί δεν είναι Βρισίτσα. Τα Ποροσέλια, όχι Πυροσέλια. Η εκκλησία Αγίου Ζαχαρία είναι των Μουζουράκηδων. Το όρος του Διός δεν είναι του Ιος. Ο Νικολούδης δεν είναι Νικολούλης.
Και το μεγαλύτερο δικό μου αδικαιολόγητο λόγω πείρας λάθος είναι ότι η εκκλησούλα των Αγίων Θεοδώρων, όπου έχω τύχει σε μερικά εκεί πανηγύρια, να την αναφέρω σαν Αγίας Ειρήνης. Μπέρδεψα την παρακάτω στο Σέλινο.
