Οι πληροφορίες για την καθημερινή ψυχαγωγία στα μεγάλα αστικά κέντρα κατά τη Βενετοκρατία προέρχονται από τα αρχεία του Χάνδακα, τα οποία σώθηκαν από την τουρκική κατάληψη και μεταφέρθηκαν στη Βενετία. Οι πολίτες, ευγενείς και τσιταντίνοι, διασκέδαζαν με τη ξιφασκία (σκριμίδα=scrimida από το scherma=ξιφασκία), η οποία διδασκόταν από επαγγελματίες έναντι αμοιβής, το «πέταγμα του γερακιού», τη γκιόστρα, τις βόλτες των ευγενών κυριών με τη λεντίκα και ο πετροπόλεμος μεταξύ των παιδιών. Το «πέταγμα του γερακιού» (lancio del falco) ήταν ένα μεσαιωνικό άθλημα όπου ο ιδιοκτήτης εκπαιδευμένου γερακιού φορούσε ένα δερμάτινο γάντι πάνω στο οποίο ήταν δεμένο το αρπακτικό πτηνό με μια αλυσίδα ποδιού. Στη συνέχεια, το άφηνε ελεύθερο να χτυπήσει έναν προκαθορισμένο στόχο ή θήραμα και να γυρίσει στον ιδιοκτήτη του.
Η γκιόστρα (giostra) γινόταν τις Απόκριες στην κουϊντάνα (Quintana, λατινική λέξη από τη ρωμαϊκή λεγεώνα, η οποία όταν στρατοπέδευε άφηνε ένα διάδρομο μεταξύ πέμπτης και έκτης διμοιρίας). Συμμετείχαν ευγενείς, αξιωματικοί του στρατού και τσιταντίνοι (πολίτες) που είχαν άλογο, οι οποίοι προσπαθούσαν να χτυπήσουν με ένα μακρύ κοντάρι ένα μηχανικό ανδρείκελο που κρατούσε ένα ρόπαλο στο ένα άκρο και μια ασπίδα στο άλλο, χωρίς όμως αυτό να περιστραφεί, να χτυπήσει τον αναβάτη και να τον ρίξει κάτω. Στο τέλος ακολουθούσε μουσική και χορός. Γκιόστρες υπήρχαν στα Χανιά και στο Ηράκλειο. Στις Απόκριες γινόταν και πορτοκαλοπόλεμος μεταξύ ευγενών και τσιταντίνων, με στόχο την αποκάλυψη του προσώπου από τη μάσκα. Οι Βενετικές αρχές είχαν απαγορέψει τη χρήση λεμονιών και νερατζιών, λόγω των τραυματισμών που προκαλούσαν.
Η ψυχαγωγία των γυναικών των Βενετών ευγενών ήταν η βόλτα στην πόλη με τη λεντίκα (φορείο που υποβάσταζαν δυο υπηρέτες), ενώ τα παιδιά έπαιζαν πετροπόλεμο με τα χέρια ή με σφεντόνες, με αποτέλεσμα το 1369 να υπάρξει ένα νεκρός και ποινές μαστιγώματος στους υπαίτιους. Οι κάτοικοι στις πόλεις έπαιζαν χαρτιά, σκάκι, τάβλι, ενώ κάποια σπίτια είχαν μετατραπεί σε χαρτοπαικτικές λέσχες. Ειδικά η χαρτοπαιξία ήταν ευρύτατα διαδεδομένη και γενικά τα τυχερά παιχνίδια, τα οποία απασχολούσαν τόσο τους κατοίκους όσο και τις αρχές, που προσπαθούσαν να τα φορολογήσουν.
Πηγές:
1. Μαλτέζου Χ., «Το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο» στο Alexiou M., Bakker W., Bancroft M., «Λογοτεχνία και κοινωνία στην Κρήτη της Αναγέννησης», επιμ. David Holton, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2002.
2. Παπαδόπουλος Τζ., «Στον καιρό της σχόλης», επιμ. Alfrend Vincent, μτφρ Ναταλία Δεληγιαννάκη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι
ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
