Η ροδιά ανήκει στη βοτανική οικογένεια των Punicaceae (Πουνικίδες) και το επιστημονικό όνομά της είναι Punica granatum L. (Ροιά η κοινή).
Eίναι ένας φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο με ύψος από 1 έως 5 μέτρα. Τα φύλλα του είναι πράσινα και γυαλιστερά.
Έχει μεγάλα και όμορφα πορτοκαλί-κόκκινα άνθη σε σχήμα τρομπέτας (εικ.1). Ο καρπός του είναι το ρόδι, μέσα στον οποίο βρίσκονται οι κόκκινοι σπόροι. Το ρόδι σχετίζεται με τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης, όπως αναφέρει ο Οβίδιος. Ο Άδης, άρπαξε την όμορφη Περσεφόνη και την πήρε μαζί του στον κάτω κόσμο. Η Δήμητρα, μητέρα της Περσεφόνης, στεναχωρήθηκε πολύ και την έψαξε παντού χωρίς αποτέλεσμα. Όταν έμαθε την αλήθεια, απαίτησε από τους θεούς να επέμβουν για να επιστρέψει η κόρη της στον επάνω κόσμο, μαζί της. Ο Άδης όμως προσέφερε στην Περσεφόνη να φάει μερικούς σπόρους ροδιάς, ώστε να την «δέσει» κοντά του. Μετά απ΄ αυτό η Περσεφόνη καταδικάστηκε να περνά ένα μέρος του χρόνου στον κάτω κόσμο (Φθινόπωρο-Χειμώνας) και να ανεβαίνει τους υπόλοιπους μήνες στον επάνω κόσμο (Άνοιξη- Καλοκαίρι). (εικ.2)
Η ροδιά ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο και οι καρποί ωριμάζουν από τον Άυγουστο μέχρι τον Νοέμβριο.
Η γεωγραφική προέλευση της ροδιάς είναι η Δυτική Ασία (Τουρκία, Ιράν, Ιράκ, Αφγανιστάν,) και η Τροπική Ασία (Ινδία), χώρες στις οποίες το είδος είναι ιθαγενές, αλλά έχει καλλιεργηθεί από τα αρχαία χρόνια σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου (εικ.3).
Η ροδιά καλλιεργείται κυρίως για τους καρπούς από τους οποίους παρασκευάζονται δροσιστικά ποτά και σιρόπια (γρεναδίνη). Οι καρποί χρησιμοποιούνται επίσης σε διαφορετικές συνταγές στην μαγειρική και στην ζαχαροπλαστική. Το φυτό χρησιμοποιείται, ακόμα και σήμερα, για την παραγωγή βαφών και μελανιών, και στην παραγωγή φαρμάκων στην ιατρική και φαρμακοποιία. Καλλιεργούνται επίσης διαφορετικές ποικιλίες, νάνες και διπλανθείς κυρίως, για καλλωπιστικούς σκοπούς.
Η ροδιά συμβολίζει τη γονιμότητα και την αφθονία, και στην Ελληνική μυθολογία ήταν ιδιότητα της Αφροδίτης. Στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι το φυτό καλλιεργούνταν στους κήπους του βασιλέα Αλκίνοου.
«Στ’ απόξω μέρος της αυλής, κοντά στις πόρτες, είχε μεγάλο κήπο, τέσσαρων στρεμμάτων, κι’ ένας φράχτης γύρω τον έφραξε παντού. Κι’ εκεί μεγάλα δέντρα, φύτρωναν δροσερά, αχλαδιές, ροδιές, μηλιές με μήλα, συκιές γλυκόκαρπες κι’ ελιές απάνω στον ανθό τους, που δεν τους έλειπε ο καρπός χειμώνα καλοκαίρι, μήτε ποτέ τον έχαναν, μόν άπαυτα φυσώντας ο Ζέφυρος άλλον γεννά κι’ άλλον τον ωριμάζει.»
Η ροδιά την συναντάμε επίσης ως καλλωπιστικό και καρποφόρο δέντρο στους κήπους της αρχαίας Ρώμης, όπως μας δείχνουν οι τοιχογραφίες που στολίζουν τις βίλλες της Πομπηίας (Pompei, 1ος αιώνας μ.Χ.) και οι πανέμορφες τοιχογραφίες της Βίλλας της Λίβια (Villa di Livia Drusilla, 40-42 μ.Χ.) στην Ρώμη (εικ. 4).
Στην χριστιανική εικονογραφία το ρόδι συμβολίζει την αναγέννηση του Χριστού και σαν ιδιότητα της Παναγίας συμβολίζει την αγνότητά της (εικ. 5).
*Η Costanza Dal Cin D’Agata είναι βιολόγος-βοτανολόγος
Βιβλιογραφία και διαδικτυακές πηγές
-Οβίδιος, Μεταμορφώσεις V, 341-571
-Όμηρος, Οδύσσεια, Αθήνα, Κάκτος, 1992
-GRIN Taxonomy for Plants
https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=30372 [accessed 03/2017].
-Euro+Med (2006-): Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [accessed 03/2017].
