Ο Ορειβατικός Σύλλογος Χανίων έκαμε γνωστό ευρύτερα πρώτος το Φαράγγι της Σαμαριάς όταν, ένα χρόνο μετά την ίδρυσή του, την 24η έως 29η Ιουνίου του 1931, επραγματοποίησε την πρώτη οργανωμένη εκδρομή σε αυτό.
Τριήμερη αφού η πεζοπορία άρχιζε από τους Λάκκους με διανυκτέρευση στο καφενείο Ομαλού και στο χωριό του της Σαμαριάς και επιστροφή στους Λάκκους.
Στα υπόλοιπα, σχετικά, θα αναφερθώ εν συντομία γιατί θα χρειαζόταν πολλά φύλλα των “Χ.Ν.” για εκτενή περιγραφή. Τον Αύγουστο 1937, στον 20ήμερο γύρο της Κρήτης, πάλι Γκίγκιλο -Σαμαριά – Αγιά Ρουμέλη. Η 3η Πανελλήνια Ορειβατική δεκαήμερη συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη τον Ιούλιο του 1938 (πρώτη στην Κρήτη) με κύριο μέρος αυτής τη Σαμαριά. Τότε, ο συμμετέχων επιφανής δημοσιογράφος Κοντογιάννης είχε μια καταπληκτική περιγραφή, σε δυο συνέχειες, και καταχώρησε επιχρωματισμένη φωτογραφία από τις πόρτες για πρώτη φορά στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας Αθηνών “Βραδυνή”.
Το 1938 επίσης εκυκλοφόρησε ο σύλλογος τις πρώτες χρωματιστές κάρτες από τις πόρτες με εκτύπωση στο εξωτερικό. Από 26 έως 31 Ιουλίου 1940 η τελευταία πριν τον πόλεμο διάβαση και τον Αύγουστο 1952 η πρώτη μεταπολεμική και εμφύλιο στην οποία είχα τη χαρά να συμμετέχω.
Το 1ο Διεθνές Συνέδριο της Παγκόσμιας Ορειβατικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας στην Ελλάδα, με συμμετοχή από 33 κράτη, έγινε τον Ιούνιο του 1970 στον Γκίγκιλο – φαράγγι.
Τον Σεπτέμβριο του 1981, η 7η Βαλκανική Ορειβατική συγκέντρωση. Tον Σεπτέμβρη 1955 συνοδεία από τον Ορειβατικό στη διάβαση από αξιωματικούς της V Μεραρχίας και τον Μάη 1977 των μελών του Ορθοπεδικού Συνεδρίου. Πανελλήνιες Ορειβατικές Συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν, εκτός από του 1938, στο φαράγγι, και τα έτη 1955, 1965, 1984 και 1998 με Γκίγκιλο. Την 25-8-1984 πραγματοποιήθηκε από τον σύλλογο η πρώτη οργανωμένη διάβαση για παιδιά με 120 παιδιά από επτά ετών και άνω. Το 1992, βραβεύθηκε ο Ορειβατικός από το Yπουργείο Γεωργίας για την προσπάθεια ανάδειξης και προστασίας του Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων.
Ας σημειωθεί ότι μέχρι το 1962, και λίγο μετά, αποκλειστικά ο Ορειβατικός πραγματοποιούσε δυο και τρεις φορές τη διάβαση, αφού δεν υπήρχε από τουριστικά γραφεία, και ζητούσαν απ’ όλη την Ελλάδα πληροφορίες για τη συμμετοχή από εκεί. Ισως η μεγαλύτερη προσφορά είναι η πρώτη οργάνωση της γιορτής της οσίας Μαρίας, με πανηγυρική λειτουργία στο εκεί βυζαντινό εκκλησάκι, αλειτούργητο για δεκαετίες, την 1η Απριλίου και 2α Απριλίου του 1989, οπότε τα νερά στο φαράγγι ήταν πάρα πολλά και η διάβαση δύσκολη. Το πανηγύρι εφέτος θα είναι πάλι διήμερο, την 16η Μαΐου, ως πληροφορήθηκα.
Πέρα από τα αναφερθέντα, ο Σύλλογος επέτυχε πολλά στον οργανωτικό τομέα, με αναφορές, υποδείξεις και έμπρακτες προσφορές. Ας σημειωθεί επίσης ότι όλος ο κύκλος της διαβάσεως από Χανιά – Φαράγγι – Παλαιόχωρα και Χανιά διαρκούσε δύο ημέρες.
Αγία Ρουμέλη – Παλαιόχωρα τέσσερις ώρες με το ψαροκάικο και από εκεί άλλες τέσσερις με το τότε ΚΤΕΛ για Χανιά.
