Η σχάση στις ανθρώπινες σχέσεις…

Α΄. Αντί Προλόγου:
Ο άνθρωπος, φύσει κοινωνικό ον, από την εμφάνισή του στις παρυφές του πλανήτη, συντροφεύτηκε με άλλους ανθρώπους ομοειδούς φυλής και δημιούργησε οικισμούς αρχικά, χωριά αργότερα, πόλεις στο διάβα του χρόνου. Συνέχισε για αιώνες, χιλιετίες, την τακτική αυτή, καλλιεργώντας και αναπτύσσοντας την ανθρώπινη σχέση, στοιχείο και συστατικό απαραίτητο για την ομαλή συμπόρευση του είδους, στις τραχείς ατραπούς της ζωής…
…Ύστερα, ήρθε η “πρόοδος”!…

Β΄. Η σχάση της σχέσης:
Η πρόοδος, διεύρυνε τον γνωστικό ορίζοντα του ανθρώπου, αλλά εστένεψε τον επικοινωνιακό του ορίζοντά με τον συνάνθρωπο! Η πρόοδος, έφερε τον άνθρωπο στο φεγγάρι, αλλά τον απομάκρυνε από το σπίτι του φίλου, ακόμη και του αδελφού!
Η πρόοδος απέδειξε τη νοημοσύνη του Homo sapiens, αλλά τον ανέδειξε σε μισάνθρωπο!
Ο Αντώνης Σαμαράκης, στο γνωστό βιβλίο του “Ζητείται Ελπίς”, σημειώνει: “Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μια στην άλλη όσο είναι σήμερα, και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μια από την άλλη, όσο είναι σήμερα…” Μια μεγάλη αλήθεια του λογοτέχνη συμπυκνωμένη σε μια μικρή πρόταση, αλλά που σκιαγραφεί πλέρια, τη διατάραξη και σχάση της ανθρώπινης σχέσης, στην εποχή του κολοφώνα της τεχνολογικής προόδου, την εποχή μας!
Και διερωτάται ο όποιος νοήμων: “Τι φταίει;”
1η αιτία: Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας που “εξελίχτηκαν” σε μέσα ατομικής απομόνωσης και αποχαύνωσης του ανθρώπου, αποστερώντας του την επικοινωνία με το συνάνθρωπο. Μα “ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του”, έγραψε ο Καρλ Μαρξ. Όμως, οι σχέσεις αυτές πληθωρίστηκαν, σαν περιχαρακώνεται ο καθένας στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού του, και με συντροφιά τη μοναξιά και τη σιωπή, παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στον κόσμο από το “παράθυρο” της τηλεόρασης, επικοινωνεί με φίλους και οικείους με την πλέρια προσφορά της τηλεφωνίας, καθώς συγχρόνως ψάχνει για (απρόσωπους) “φίλους” και “σχέσεις” μέσα από το face book του υπολογιστή του, που μπορεί –αριθμητικά- να είναι και 2.000, αλλά στην ουσία, κανείς! Χάθηκε η έννοια της συναναστροφής, της άμεσης επικοινωνίας, που γεννά τις υγιείς σχέσεις! Χάθηκε ανεπιστρεπτί η “βεγγέρα”, με τους φίλους, τους γείτονες, τους συγγενείς να συνωστίζονται στην αυλή του σπιτιού και να συζητούν, να ανταλλάσουν απόψεις, να λύνουν προβλήματα της καθημερινότητας, να επικοινωνούν! Τώρα ο καθένας “βεγγερίζει” με τη μοναξιά και τη σιωπή, ατενίζοντας τον κόσμο από το στενό παράθυρο του τηλεοπτικού δέκτη!
Μα η μοναξιά και η απομόνωση, είναι το προοίμιο άλλων ψυχογενών, νοσηρών καταστάσεων!
2η αιτία: Ο υπερ-καταναλωτισμός και η αναζήτηση ευτυχίας στην απόκτηση υλικών αγαθών, αποτελούν επιπρόσθετα δίδυμες αιτίες της σχάσης της ανθρώπινης σχέσης, καθώς, πρωτεύον συναίσθημα γίνεται το φθοροποιό και ανθρωποδιωκτικό “εγώ” που εξελίσσεται σε ταφόπλακα του “εμείς”, με ότι αυτό σημαίνει για την επικοινωνία του ατόμου με τον κοινωνικό του περίγυρο. Ταυτόχρονα, αναπτύσσεται ένας ιδιότυπος ανταγωνισμός μεταξύ των καταναλωτών-φίλων ή και συγγενών ακόμη που δρα ανασταλτικά στην εξέλιξη και την ανάπτυξη της ανθρώπινης σχέσης.
Σε αυτή την τάση, πλέον “επιτυχημένος” θεωρείται εκείνος που έχει στην κατοχή του τα περισσότερα! Για να αποκτηθούν όμως τούτα, καταβάλλεται επιπρόσθετη αγχώδης προσπάθεια από τους εραστές της (πλασματικής) ευτυχίας, με ότι αυτό συνεπάγεται στην υγεία του ψυχισμού τους. Κοντολογίς, έχουν αυξηθεί τα “θέλω” του σύγχρονου καταναλωτή υπέρμετρα σε σχέση με τη λογική του “πρέπει”, με συνέπεια, τα “θέλω” αυτά να κυριαρχούν παντός άλλου συναισθήματος!
3η αιτία: Οι επιπτώσεις της γιγάντωσης του καπιταλιστικού συστήματος στον εργαζόμενο όποιας βαθμίδας, ο οποίος δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα φτηνό όσο και αναλώσιμο “γρανάζι” στο ανθρωποβόρο Σύστημα, έτοιμο να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο φτηνότερο –ίσως- “γρανάζι”, από τη στρατιά των ανέργων και λιμοκτονούντων συνανθρώπων! Μα το καταπιεσμένο, το άνεργο και δυστυχούν άτομο, κλείνεται στη μοναξιά του και (εάν δεν αυτοκτονήσει), αυτο-περιθωριοποιείται, αδυνατώντας να ανταπεξέλθει και στις στοιχειωδέστερες κοινωνικές υποχρεώσεις του ή τις προσωπικές του ανάγκες, και οι σχέσεις του με τον συνάνθρωπο, περνούν στο περιθώριο της μοναξιάς και της απομόνωσής του.
4η αιτία: Η απαξίωση αξιών και θεσμών: Σαθρωμένα κι ετοιμόρροπα τα πάλαι ποτέ ριζιμιά “χαράκια” της Οικογένειας, της Πίστης, της Αγάπης, της Ελπίδας, της Αξιοκρατίας, της Φιλίας, των Θεσμών. Μα χάθηκε κι αυτό που ονοματίζουν “ανθρωπιά”.
Χάθηκε κι “λόγος της τιμής”, αστείο πράγμα στο χωνευτήρι των καιρών… Μα για ποια “τιμή” μιλάμε!…
Και για ποιο “λόγο”, σαν ήρθαν χρόνοι δίσεχτοι που η “τιμή” επληθωρίστηκε εις το Χρηματιστήριο των Ανθρωπίνων Αξιών κι ο “λόγος”, ακόμη κι ο γραφτός έγινε κίβδηλος!… Για ποια ανθρώπινη σχέση, μιλάμε πλέον!…
Και οι θεσμοί -δυστυχώς- κατάντησαν σαθροί και μιασμένοι στις μέρες μας, σαν οι πιότεροι από δαύτους εκπροσωπούνται από αντιπροσώπους ετερόσκιους, οσφυοκάμπτες, χειροκροτητές, με νόηση απ’τη γαστέρα ως το υπογάστριο και ενδιάμεσο σταθμό… την τσέπη… Για ποια ανθρώπινη σχέση μιλάμε πλέον!… Και αναφωνεί ο όποιος νοήμων: “O tempora, o mores!”

Γ΄. Επίλογος:
Μέσα στην ανθρωποπλημμύρα έχασε ο άνθρωπος τον άνθρωπο, βιώνει ο καθείς τη μοναξιά του καθώς γυρεύει για να βρει τη θαλπωρή της σχέσης στο διάβα του βιαστικού, περαστικού, του διπλανού, του αδιάφορου, του τόσο κοντινού και μακρινού συνάνθρωπου…Και τ’αποτέλεσμα; Η μοναξιά, στο πολυάνθρωπο τοπίο! Και η συνέπεια; Άνθρωποι με πληγιασμένα τα εσώψυχα να ψάχνουν μια φτιαχτή παρηγοριά σε χάπια και σιρόπια, “έμπλαστρα” της ψυχής προσωρινά, κ’ύστερα μακροβούτι εις την απελπισία μιας μονότονης φθοροποιούς μελαγχολίας και απομόνωσης, εις το ψυχοσωματικό κενό της μοναξιάς τους!…
Ταιριαστή στη μοναξιά-κατάληξη της σχάσης της ανθρώπινης σχέσης των καιρών μας, η μαντινάδα του φίλου κ. Ανδρέα Ανδρουλάκη:
Ρώτησα κάποτε μια γριά ίντα σημαίνει πόνος,
και στέναξε κ’ απάντησε: “το ν’απομένεις μόνος!”…

*γεωπόνος – συγγραφέας
μέλος της “Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων”