Η εργαλειοποίηση της µετανάστευσης στηρίζεται στα στέρεα θεµέλια της εκµετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Στη βασική αυτή αρχή δεν εξαιρείται καµιά χωρά ή µπλοκ χωρών, και κατά συνέπεια η επεξήγηση των τελευταίων αποφάσεων, τόσο από τη χώρα µας, όσο και από άλλες χώρες δηµιουργούν νέες πολιτικές προεκτάσεις µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αξίζει στην πραγµατικότητα να εκτιµήσει κανείς τα θεµέλια δηµοκρατικών δοµών ως προς το αποτέλεσµα που επιχειρείται. Στην πραγµατικότητα το να χρυσώνουµε το χάπι δεν είναι λύση σε ένα θεµελιώδες πρόβληµα ανθρωπισµού που διακατέχει σηµαντικά τµήµατα του παγκόσµιου πληθυσµού.
Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου (14 και 15 ∆εκεµβρίου 2023) καθόρισε στο θέµα της Μετανάστευσης την ανάγκη να κουβεντιάσει και όντως διεξήγαγε στρατηγική συζήτηση µε τις ακόλουθες «αρχές» που θα επιτρέψουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίσει να εργάζεται στην κατεύθυνση µιας ολοκληρωµένης προσέγγισης για τη µετανάστευση1:
1. Πρέπει να συνδυάζει αυξηµένη εξωτερική δράση, αµοιβαία επωφελείς ολοκληρωµένες εταιρικές σχέσεις µε τις χώρες καταγωγής και διέλευσης,
2. Ακόµη πρέπει να αντιµετωπίζει τα βαθύτερα αίτια της µετανάστευσης, τις ευκαιρίες για νόµιµη µετανάστευση,
3. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποτελεσµατικότερη φύλαξη και προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, και η αποφασιστική καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος, καθώς και η εµπορία και παράνοµη διακίνηση ανθρώπων,
4. Τέλος πρέπει να τεθεί ένα τέρµα στην εργαλειοποίηση της µετανάστευσης ως υβριδικής απειλής και να επιταχυνθούν οι επιστροφές.
Αυτά έγιναν την εβδοµάδα της Συνόδου κορυφής. Στο µεταξύ, σε ∆ελτίο Τύπου της 20 ∆εκεµβρίου 2023 από τις Βρυξέλλες, η Κοµισιόν χαιρέτησε την πολιτική συµφωνία σχετικά µε αναθεωρηµένους κανόνες για τη συνδυασµένη άδεια εργασίας και διαµονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για πολιτική συµφωνία που επετεύχθη στις 18 ∆εκεµβρίου µεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την αναθεωρηµένη οδηγία για την ενιαία άδεια.
Σηµειώνεται δε, ότι για να παραµείνει ανταγωνιστική σε παγκόσµιο επίπεδο, η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να προσελκύει ταλέντα στους τοµείς όπου χρειάζεται περισσότερο. Η αντιµετώπιση των αναγκών της αγοράς εργασίας µε τα κατάλληλα ταλέντα και δεξιότητες θα προωθήσει την ανάπτυξη και την καινοτοµία.
Έτσι η νέα τάξη πραγµάτων στον τοµέα της µετανάστευσης µας τονίζει ότι µόλις εγκριθεί, η παρούσα αναθεωρηµένη νοµοθεσία ότι:
1. Θα υπάρχει η δυνατότητα στους υπηκόους τρίτων χωρών να υποβάλλουν αίτηση για ενιαία άδεια όχι µόνο από τρίτες χώρες, αλλά και από κράτος µέλος, εάν διαµένουν ήδη στο εν λόγω κράτος µέλος βάσει άδειας διαµονής.·
2. Εισαγωγή ταχύτερων διαδικασιών υποβολής αιτήσεων για τη διευκόλυνση των διεθνών προσλήψεων.
3. Να προβλέψουν ισχυρότερη προστασία των εργαζοµένων από τρίτες χώρες, µεταξύ άλλων θεσπίζοντας το δικαίωµα αλλαγής εργοδότη και µια ελάχιστη περίοδο ανεργίας κατά τη διάρκεια της οποίας δεν θα πρέπει να ανακαλείται η ενιαία άδειά τους· αυτό σηµαίνει ότι, εντός της περιόδου ισχύος της άδειας, οι εργαζόµενοι θα έχουν το δικαίωµα να αλλάξουν εργοδότη ενώ θα εξακολουθούν να διαµένουν νόµιµα στο κράτος µέλος.
4. Να διασφαλίσουν ότι οι δικαιούχοι προστασίας σύµφωνα µε το εθνικό δίκαιο µπορούν να απολαύουν δικαιωµάτων ίσης µεταχείρισης εάν τους επιτρέπεται να εργαστούν·
5. Συµπερίληψη νέων υποχρεώσεων για τα κράτη µέλη να προβλέπουν επιθεωρήσεις, µηχανισµούς παρακολούθησης και κυρώσεις κατά των εργοδοτών που παραβιάζουν τα δικαιώµατα των εργαζοµένων τρίτων χωρών, συµπεριλαµβανοµένων των δικαιωµάτων ίσης µεταχείρισης.
Η νοµοθετική πράξη που θα δηµοσιευτεί στην επίσηµη εφηµερίδα θα πρέπει να µεταφερθεί στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών µελών εντός 2ετάς.
Μάλιστα διαβάζουµε ότι µε τη νέα οπτική 2-3 εκατ. υπήκοοι τρίτων χωρών θα εισέρχονται νόµιµα στην ΕΕ, σε αντίθεση µε περισσότερες από 300 000 παράτυπες αφίξεις το 2022.
Οι δυο πλευρές των συννοµοθετών (Ευρωκοινοβούλιο και Συµβούλιο) καθιστούν υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζονται ως χώρες που υφίστανται µεταναστευτικές πιέσεις, επιτρέποντας στα άλλα κράτη µέλη να επιλέξουν µεταξύ της µετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους και οικονοµικής συνεισφοράς2.
Σύµφωνα µε τον νέο κανονισµό ελέγχου διαλογής, άνθρωποι που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να εισέλθουν στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συµπεριλαµβανοµένης της ταυτοποίησης, της συλλογής βιοµετρικών δεδοµένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για έως και επτά ηµέρες. Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών θα ληφθούν υπόψη και κάθε κράτος µέλος θα έχει έναν ανεξάρτητο µηχανισµό παρακολούθησης ώστε να διασφαλίζει τον σεβασµό στα θεµελιώδη δικαιώµατα.
Πάντως, η συµφωνία είναι προσωρινή και πρέπει να εγκριθεί επίσηµα από το Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο προτού καταστεί δεσµευτική, πράγµα που αναµένεται πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024.
Η γενική αίσθηση παραµένει φειδωλή ως προς την αποτελεσµατικότητα για απλούς λόγους, όπως οι πόλεµοι που εντείνουν την ανθρώπινη προσπάθεια λαθροµετανάστευσης, ή οι άθλιες οικονοµικές συνθήκες σε δεκάδες χώρες της Αφρικής, Ασίας και Λατινικής Αµερικής. Αλλά και τα εγκληµατικά στοιχεία που έχουν ενδυναµώσει στο πρόσφατο παρελθόν, δεν πρόκειται να υποστείλουν εύκολα τη σηµαία των ανοµηµάτων τους. Από τους µαζικούς πνιγµούς στη Μεσόγειο, ως τις κάθε είδους ασχήµιες που παρατηρούνται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Το πρόβληµα δεν έχει επιλυθεί. Ίσως να είναι θετικός ένας πρώτος απολογισµός. Αλλά τα δύσκολα έπονται.
