Αρνούμαστε να αντιληφθούμε ότι
πρέπει να συνδέσουμε
οικονομικά αποτελέσματα και πολιτισμό και πιστεύουμε ακράδαντα πως με την γιορτή της ξινομυζήθρας και δυο υφαντά στον τοίχο
στήνουμε μουσεία
και φεστιβάλ.
Με έκπληξη παρακολουθώ την απόλυτη έλλειψη επαγγελματικής προσέγγισης στα πολιτιστικά (και στις δομές και στις εκδηλώσεις). Όσοι σχεδιάζουν και εφαρμόζουν πολιτικές θεωρούν εύκολο πράγμα τη διαχείριση μιας πολιτιστικής δομής, το στήσιμο ενός φεστιβάλ, την οργάνωση μιας εκδήλωσης.
Δεν θεωρούν αναγκαία την συγκροτημένη γνώση για τον τρόπο με τον οποίο μια δομή ή ένα γεγονός πρέπει να στηθεί και να συνδεθεί με τον τουρισμό, για να αποδώσει τα χρήματα που διατέθηκαν πίσω στην κοινωνία (προσφέροντας επιπλέον θέσεις εργασίας και εισόδημα κυρίως σε νέους που πλήττονται τραγικά από την ανεργία). Δεν θα μιλήσω για το πως αντιμετωπίζει η (υπερδύναμη) Κίνα την πολιτιστική οικονομία και την διαχείρισή της, αλλά θα σταματήσω (αρχικά) εδώ στην μικρή ευρωπαϊκή γειτονιά μας.
Οι ευρωπαϊκές μεγάλες και μικρές περιφερειακές πόλεις επικεντρώνονται δυναμικά στην ανάπτυξη μέσω της οικονομίας του πολιτισμού. Να το υπογραμμίσω. Πασχίζουν να αναπτύξουν μια πολιτιστική βιομηχανία η οποία θα τους αποφέρει οικονομικά αποτελέσματα στοχεύοντας κυρίως στους τουρίστες. Μικρές ευρωπαϊκές πόλεις (κάτω των 100.000 χιλ. κατ.) και οι δομές τους βελτιώνουν τα οικονομικά τους και τα ποσοστά απασχόλησης μέσω συγκροτημένων πολιτικών για το πολιτισμό (https://composite-indicators.jrc.ec.europa.eu/cultural-creative-cities-monitor).
Ως εργαλεία (με άριστα αποτελέσματα) χρησιμοποιούν πληθώρα ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και πάρα πολλά προγράμματα για έρευνα στον πολιτιστικό τομέα, στις νέες τεχνολογίες, στην ανάπτυξη φεστιβάλ, στην μετάφραση λογοτεχνικών κειμένων, στην επέκταση του κοινού μιας πολιτιστικής δομής, στην παραγωγή ψηφιακού υλικού (βίντεο δηλαδή) κτλ.
Η έρευνα υποδεικνύει ότι η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια διοίκηση δεν τοποθετούν εξειδικευμένο προσωπικό στα πολιτιστικά με αποτέλεσμα να μην κάνουν σχετικά προγράμματα, απλά διότι δεν μπορούν να τα επιβλέψουν. Επίσης, η έρευνα στα αποτελέσματα του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη υποδεικνύει πως ελάχιστα κονδύλια από το πρόγραμμα έχουν απορροφηθεί από ελληνικές πολιτιστικές δομές της περιφέρειας. Το φεστιβάλ Αθηνών, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, παραγωγοί ψηφιακού υλικού και διανομής ταινιών από την Αθήνα μεταξύ των δομών που έχουν λάβει χρήματα…
Ξέρετε γιατί; Βασική προϋπόθεση για να χρηματοδοτηθεί μια δομή από το πρόγραμμα είναι Η ΔΙΚΤΥΩΣΗ με άλλες δομές.
Και όπως προκύπτει από την έρευνα:
1/ Οι «αρμόδιοι» προϊστάμενοι ή υπεύθυνοι των δομών αρνούνται να κάνουν την διαδικασία αναζήτησης εταίρων και δεν πιστεύουν καθόλου στην δικτύωση.
2/ Δεν ξέρουν να σχεδιάζουν προγράμματα, και δεν έχουν κανέναν να τους βοηθήσει και δεν μπορούν συχνά να πληρώσουν κάποιο να φτιάξει το πρόγραμμα.
3/ Παρότι φαίνεται περίεργο, στην πλειοψηφία τους δεν θέλουν εμπλοκή άλλων ατόμων στην δουλειά τους, έχουν την οπτική «μικρό το καλαθάκι μου αλλά είναι όλο δικό μου».
4/ Σπάνια έχουν εξειδικευμένες γνώσεις πολιτιστικής διαχείρισης, ενώ δεν γνωρίζουν τίποτα για την εκπόνηση ενός επιχειρησιακού σχεδίου και δεν αντιλαμβάνονται καθόλου την δυναμική που μπορεί να έχει η οικονομία του πολιτισμού.
5/ Δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι άλλο πράγμα το πολιτιστικό απόθεμα (δηλαδή η πολιτιστική κληρονομιά) και άλλο το πολιτιστικό προϊόν που μπορεί να διατεθεί στους επισκέπτες της περιοχής και να αποφέρει σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα.
Όπως και στη περίπτωση του οίκου Gucci που πολλοί ανατρίχιασαν στην προοπτική να «συληθεί» ο ιερός βράχος από τα δημιουργήματα του σύγχρονου πολιτισμού, είναι σίγουρο πως αρκετοί αρνούνται να αποδεχτούν ότι χώρες όπως η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία (κ.α.) επενδύουν σημαντικά κονδύλια για να υπάρξει οικονομικό αποτέλεσμα μέσω του πολιτισμού. Παραμένουμε ως χώρα και ως πολιτιστικοί διαχειριστές κολλημένοι σε αναχρονιστικές οπτικές, όπως: ο πολιτισμός δεν πληρώνεται δίνεται δωρεάν, η υψηλή τέχνη πρέπει να διατίθεται δωρεάν, η τέχνη για τον λαό (!!!!). Αρνούμαστε να αντιληφθούμε ότι πρέπει να συνδέσουμε οικονομικά αποτελέσματα και πολιτισμό και πιστεύουμε ακράδαντα πως με την γιορτή της ξινομυζήθρας και δυο υφαντά στον τοίχο στήνουμε μουσεία και φεστιβάλ.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι «χαζοί» που δημιουργούν πολιτιστικό προϊόν όσο εμείς κοιμόμαστε. Τα «απολίτιστα» Αραβικά Εμιράτα ΝΟΙΚΙΑΣΑΝ από την εξίσου «απολίτιστη» Γαλλία το όνομα, την τεχνογνωσία και εκθέματα του Λούβρου και οσονούπω ανοίγουν το Λούβρο Αμπού Ντάμπι (http://www.louvreabudhabi.ae/), σε μια συμφωνία ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων (που θα λάβει το Λούβρο) όπου περιλαμβάνονται και προσλήψεις Γάλλων ειδικών. (http://www.elculture.gr/).
Υπάρχει ακόμα χρόνος για δράση.
Υπάρχουν δυνατότητες να δώσουμε θέσεις εργασίας στους νέους! Να αυξηθεί το ποσό που ξοδεύουν εδώ οι ξένοι επισκέπτες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Η λύση βρίσκεται στην δημιουργία μιας δομής στήριξης στις πολιτιστικές δομές και επιχειρήσεις της περιοχής μας ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία τους, να υλοποιούν προγράμματα και να αποκομίζουν οικονομικά κέρδη χρηματοδοτείται από αρκετά ευρωπαϊκά προγράμματα. Ας μην καθυστερούμε άλλο.
*Η Μάγια Ε. Σπανουδάκη είναι Διδάκτωρ Σχολής Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείου Κρήτης
