Η σημασία του δημοσίου χώρου

Ο ελεύθερος δημόσιος χώρος, ο χώρος δηλ. που δεν ανήκει σε ιδιώτες είναι ζωτικής σημασίας για τις σύγχρονες πόλεις. Καταλαβαίνουμε πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς πλατείες, πεζοδρόμια, παιδικές χαρές και πάρκα;
Oι χώροι αυτοί όμως δεν αντιμετωπίζονται ως χώροι με αξία χρήσης, αλλά με ανταλλακτική αξία, αφού στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία ο χώρος χρησιμοποιείται και αυτός ως μέσο εκμετάλλευσης, όπως η εργατική δύναμη, τα εργαλεία και το κεφάλαιο. Ετσι ο δημόσιος χώρος νοικιάζεται για να βγαίνει κέρδος. Η δουλειά όμως του Δήμου, ως εκφραστή των συμφερόντων των δημοτών του, δεν είναι να δημιουργεί ένα ακόμα μέσο προς εκμετάλλευση, αλλά να εξασφαλίζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων περιορίζοντας την ασυδοσία των ιδιωτών. Αυτοί έχουν ανάγκη από δημόσιους ελεύθερους χώρους, ιδίως σε περίοδο κρίσης, που δεν μπορούν να διαθέσουν χρήματα για να αγοράσουν την αναψυχή τους. Ο χώρος δεν είναι ουδέτερος. Ετσι αν μια Δημοτική Αρχή δεν κάνει τίποτα προς την ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση των δημοσίων χώρων, αυτός δεν θα παραμείνει κενός, αλλά θα καταληφθεί από τη μερίδα των ανθρώπων που έχει οικονομική, κοινωνική και πολιτική ισχύ. Στην περίπτωσή μας ο ισχυρός δεν είναι ο κάτοικος ή ο πεζός, αλλά ο καταστηματάρχης. Ετσι όμως επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας. Κερδίζει ο ισχυρότερος, ο δυνατότερος.
Η παλιά πόλη παραμένει ακόμα τμήμα της πόλης, δηλ. υπάρχουν άνθρωποι που κατοικούν εκεί, είναι ένας ζωντανός οργανισμός και αν θέλουμε να παραμείνει, θα πρέπει οι κάτοικοι να συνεχίσουν να ζουν εκεί και οι πεζοί να μπορούν να περπατάνε στα σοκάκια της. Απαιτείται έλεγχος των χρήσεων με στόχο τη διατήρηση και όχι την καταστροφή της στο όνομα του οικονομικού κέρδους. Αλήθεια ποιος αναρωτήθηκε πόσα καταστήματα χωράνε σε έναν δρόμο; Πόσα τραπεζοκαθίσματα μπορούν να μπουν σε έναν πεζόδρομο έτσι ώστε να περνάνε οι πεζοί ή τα αυτοκίνητα έκτακτης ανάγκης; Πόσα καταστήματα χωράνε στην παλιά πόλη; Γιατί άπειρα δεν μπορεί να είναι. Και αυτό περιμένουμε να το ρυθμίσει η αγορά; Στην παλιά πόλη των Χανίων και ιδιαίτερα στο παλιό λιμάνι για τους ελεύθερους χώρους ισχύει ότι και για την υπόλοιπη πόλη. Παραχώρηση προς εκμετάλλευση και καταστρατήγηση των ορίων. Η παλιά πόλη όμως έχει ένα επιπλέον χαρακτηριστικό από την υπόλοιπη πόλη. Είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που έχουμε την υποχρέωση να παραδώσουμε στα παιδιά μας αν όχι σε καλύτερη, τουλάχιστον στην ίδια κατάσταση. Αυτά που συμβαίνουν όμως δεν είναι καθόλου προς αυτή την κατεύθυνση.
Στο παλιό λιμάνι έχει δημιουργηθεί μια ιδιότυπη ιδιοκτησία των καταστηματαρχών στους δημόσιους χώρους, θεωρώντας ότι είναι κεκτημένο δικαίωμά τους η ανεξέλεγκτη χρήση τους. Οι τραμπουκισμοί θυμίζουν μαφιόζους, που “πείθουν” διά της βίας. Οι μέχρι σήμερα Δημοτικές Αρχές έχουν κάνει τραγικά λάθη, που έχουν εκθρέψει την ασυδοσία, την αυθαιρεσία και την προκλητική συμπεριφορά. Θα κάνουν λέει οι καταστηματάρχες του παλιού λιμανιού μελέτη για τον δημόσιο χώρο. Να βάλουμε δηλ. τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα! Εχουν δίκιο όμως, αφού το ίδιο έχει γίνει και με την πλατεία δικαστηρίων παλιότερα. Οι μέχρι σήμερα Δημοτικές Αρχές έχουν τεράστια ευθύνη για το τι έχει γίνει στην παλιά πόλη, το ενετικό λιμάνι και όχι μόνο. Γι’ αυτό πρέπει να έχουν περίσσιο θράσος άνθρωποι που έχουν εμπλακεί ως στελέχη των παρατάξεων Βιρβιδάκη και Σκουλάκη, που διοίκησαν μέχρι τώρα να μιλούν για δημοκρατικές διαδικασίες και δικαιώματα. Τι έκαναν μέχρι τώρα αυτοί για την παλιά πόλη; Τίποτα! Ή μάλλον, όχι τίποτα, λειτούργησαν υπέρ των μεγάλων συμφερόντων! Και η τωρινή Δημοτική Αρχή ας μας εξηγήσει γιατί δίνει άδειες λειτουργίας καταστημάτων στην παλιά πόλη «κατ’ εξαίρεση» σε χώρους που υπάρχει αμιγής κατοικία δηλ. που απαγορεύεται; Ο καθένας σκέφτεται ότι πάλι τα συμφέροντα, οι ημέτεροι και τα ρουσφέτια έχουν το πάνω χέρι!
Ακόμα και αν δούμε το θέμα από τη  μεριά του στενού οικονομικού συμφέροντος των καταστηματαρχών κανείς δεν εγγυάται ότι τα πολλά τραπεζοκαθίσματα θα φέρουν πολλούς πελάτες και έσοδα, αφού με την κατάληψη όσο το δυνατό περισσότερου δημοσίου χώρου δεν αναδεικνύεται το μνημείο, δηλ. αυτό που στην ουσία “πουλάνε” και περιορίζεται η κυκλοφορία των πελατών τους.
Η παλιά πόλη και το ενετικό λιμάνι έχουν ανάγκη από την εφαρμογή μιας πολιτικής που θα βάζει σε τάξη τον χώρο προς το συμφέρον όλων. Γι’ αυτό απαιτείται διάλογος με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, αλλά και θέληση να παρθούν σωστές αποφάσεις, που δεν θα μείνουν σε ευχολόγια, αλλά θα εφαρμοστούν.