Το Σεπτέμβριο του 2015 οι χώρες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησαν 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης για να τερματιστεί η φτώχεια, να προστατευτεί ο πλανήτης και να διασφαλιστεί η ευημερία για όλους.
O 4ος Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης αφορά την Ποιότητα της Εκπαίδευσης και πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) έδωσε στη δημοσιότητα την πρόοδο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με το στόχο αυτό (αλλά και τους άλλους στόχους). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι διαπιστώσεις για την Παιδεία στην Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνδεδεμένων με αυτή ευρωπαϊκών χωρών όπως η Ελβετία, η Ισλανδία, η Νορβηγία.
Σε ό,τι αφορά το Στόχο της Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ για την Εκπαίδευση, δόθηκαν στοιχεία για έξι επιμέρους δείκτες:
• Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου
• Η εκπαίδευση των παιδιών προσχολικής ηλικίας
• Τα ποσοστά νέων που δε σπουδάζουν και δεν έχουν ούτε εργασία
• Τα ποσοστά πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
• Ο αριθμός απορρόφησης πτυχιούχων στην εργασία
• Οι ενήλικες που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα.
Θα προκαλέσει ίσως έκπληξη σε κάποιους που τα βλέπουν όλα μαύρα, καθώς υπάρχουν και θετικά ευρήματα σε σχέση με την Παιδεία στην Ελλάδα:
• Η Ελλάδα έχει πολύ χαμηλό ποσοστό σχολικής διαρροής, εγκατάλειψης του σχολείου, καθώς μόλις το 6% των νέων μας ηλικίας 18-24 ετών έχει εγκαταλείψει το σχολείο. Αυτό είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι 10,6%. Έχει μάλιστα υπάρξει σημαντική πρόοδος από το 2002, όταν η σχολική διαρροή στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 17% και στην Ελλάδα 16,2%.
• Η Ελλάδα έχει πολύ υψηλά ποσοστά πτυχιούχων, συγκεκριμένα 43,7% των νέων μας 30-34 ετών το 2017, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 39,9%. Ελλάδα και ΕΕ ξεκινούσαν από την ίδια σχεδόν αφετηρία το 2002, με 23,6% μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 23,5% στην Ελλάδα τότε. Η Ελλάδα ξεπέρασε το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2015 με 40,4% έναντι 37,6% του μέσου όρου της ΕΕ.
Τα παραπάνω βέβαια αποτελούν αποτέλεσμα ενός γενικότερου κλίματος για την αξία της Παιδείας στην ελληνική κοινωνία, που την οδηγεί να σπρώχνει τα παιδιά της στη μάθηση και να επενδύει η ίδια η οικογένεια επιπλέον χρήματα καλύπτοντας, όσο μπορεί, το κενό που αφήνει η ελλιπής χρηματοδότηση της Παιδείας από τις ελληνικές κυβερνήσεις.
Στους άλλους τέσσερις δείκτες όμως, η χώρα μας είναι κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών:
• Στην προσχολική αγωγή ως ποσοστό 4χρονων παιδιών στην υποχρεωτική εκπαίδευση, η Ελλάδα το 2015 είχε 79,6% ενώ ο μέσος όρος ΕΕ και συνδεδεμένων με αυτήν χωρών ήταν 94,8%. Η Ελλάδα κι οι άλλες χώρες έχουν σημειώσει πρόοδο από το 2002, όταν στην Ελλάδα το ποσοστό ήταν τότε 69,3% και στην ΕΕ 85,4%. Η πρόσφατη καθιέρωση της υποχρεωτικής φοίτησης των προνηπίων στα νηπιαγωγεία, παρά τα προβλήματα και το «βάθος τριετίας» αναμένεται να αυξήσει τη συμμετοχή των προνηπίων στην προσχολική αγωγή.
• Το ποσοστό νέων 15-29 ετών που δεν είναι ούτε σε σχολείο ούτε έχουν δουλειά ήταν στη χώρα μας το 2016 22,2% έναντι 14,6% στην ΕΕ. Τα αντίστοιχα ποσοστά το 2002 ήταν 19,1% για τη χώρα μας και 15,6% για την ΕΕ. Το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα εκτοξεύτηκε το 2013 φτάνοντας το 28,5% έναντι 15,6% της ΕΕ, προφανώς συμβαδίζοντας με την οικονομική κρίση και την άγρια λιτότητα. Στη συνέχεια όμως υπάρχει καθοδική πορεία μετά το 2013.
• Οι πτυχιούχοι 20-34 ετών που έχουν βρει εργασία το 2016 ήταν 49,2% έναντι 78,4% της ΕΕ. Αυτό εξηγεί και το κύμα μετανάστευσης νέων πτυχιούχων από τη χώρα μας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το 2006 δουλειά είχαν βρει το 66,8% των πτυχιούχων στην Ελλάδα έναντι 78,9% στην ΕΕ. Η καθοδική πορεία της Ελλάδας κορυφώθηκε το 2013, με μόλις 40% των πτυχιούχων να βρίσκουν δουλειά έναντι 75,6% της ΕΕ. Στη συνέχεια υπάρχει ανοδική πορεία από το 2014, κάτι που αποτελεί ελπίδα για το μέλλον.
• Οι ενήλικες σε εκπαιδευτικά προγράμματα ήταν μόλις 4,5% έναντι 10,9% στην ΕΕ το 2017. Αυτό όμως είναι το υψηλότερο μέχρι σήμερα ποσοστό της χώρας μας, μιας και το 2003 μόλις το 1,1% των ενηλίκων συμμετείχε σε εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ στην ΕΕ τότε ο μέσος όρος ήταν 7,1%. Κι εδώ παρατηρείται άνοδος από το 2015 κι έπειτα, ενώ υπήρχε αρχικά πτώση κι έπειτα στασιμότητα στα πρώτα χρόνια της κρίσης.
Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για την Παιδεία στη χώρα μας. Έχουμε υψηλά ποσοστά πτυχιούχων, πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ και πολύ χαμηλά ποσοστά σχολικής διαρροής, εγκατάλειψης του σχολείου. Παράλληλα, παρά τα προβλήματα (χαμηλό ποσοστό προνηπίων στα νηπιαγωγεία, ανεργία πτυχιούχων, μικρή συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων, υψηλά ποσοστά νέων εκτός σχολείου κι εργασίας), υπάρχουν κάποια σημάδια ανάκαμψης για την Παιδεία, με την καθιέρωση της υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής, με τη μείωση της ανεργίας των πτυχιούχων, την ανοδική πορεία της συμμετοχής ενηλίκων σε εκπαιδευτικά προγράμματα και την καθοδική πορεία του αριθμού των νέων εκτός σχολείου κι εργασίας από το 2013 κι έπειτα. Η ελληνική κοινωνία πιστεύει στην Παιδεία κι επενδύει σε αυτήν. Είναι καιρός να αρχίσουν να κάνουν το ίδιο και οι ελληνικές κυβερνήσεις.
