» Alexis Ravelo (µτφρ. Ασπασία Καµπύλη, εκδόσεις Carnívora)
Το ‘24, ανάµεσα σε άλλα, διάβασα για πρώτη φορά κάποιο βιβλίο του Αλέξις Ραβέλο, συγκεκριµένα το Οι σκληροί δεν διαβάζουν ποίηση, που γεννήθηκε το 1971 στις Κανάριες Νήσους και πέθανε εκεί το 2023, πριν συµπληρώσει το τεσσαρακοστό δεύτερο έτος της σύντοµης ζωής του, αφήνοντας πίσω του πλούσιο έργο ωστόσο, που ειδολογικά, στη µεγάλη του πλειοψηφία ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία της αστυνοµικής λογοτεχνίας. Και εκείνη η ανάγνωση αποδείχτηκε µια τεράστια απόλαυση σε µια πίστα από την οποία δεν προσδοκώ µεγάλες συγκινήσεις και απρόσµενες εκπλήξεις, εκείνη της νουάρ λογοτεχνίας, που την αγαπώ γιατί µου καλύπτει δεδοµένες αναγνωστικές ανάγκες, αλλά δεν είµαι αυτό που κάποιος θα αποκαλούσε φανατικός θαυµαστής. Το σηµείωσα το όνοµά του, προς µελλοντική χρήση.
Και µια δύσκολη, πιεσµένη περίοδο, που υστερούσε σε χρόνο και φυσική κατάσταση, τράβηξα από το ράφι το Η Στρατηγική του Πεκινουά. ∆ιαστολή του χρόνου και περαιτέρω επιδείνωση της φυσικής κατάστασης, αυτό είχε ως αποτέλεσµα η ανάγνωση αυτή, παρότι ο παράδοξα γοητευτικός και αρκούντως αντιηρωικός Ελάδιο Μονρόι απουσίαζε από τον κεντρικό ρόλο.
Το λογοτεχνικό µετερίζι που υπηρετεί ο Ραβέλο, περισσότερο ίσως από κάθε άλλο, διέπεται από συγκεκριµένες ειδολογικές αρχές. Αυτό το χαρακτηριστικό σε αρκετές περιπτώσεις αποδεικνύεται ασφυκτικό, οι συγγραφείς επιχειρούν να ανακατέψουν την τράπουλα, ποντάροντας συνήθως σε κάποιο εύρηµα πρωτότυπο, µια ανατροπή µη αναµενόµενη, ελπίζοντας να εντυπωσιάσουν και να αποδειχτούν καινοτόµοι. Όµως, όπως συµβαίνει στο σύνολο της λογοτεχνίας, οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι ιστορίες έχουν ειπωθεί µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η άγρα εντυπωσιασµού επιστρέφει συχνά ως µπούµερανγκ και επιφέρει καίριο πλήγµα στη συνολική κατασκευή, που εξ αρχής οικοδοµήθηκε µε συγκεκριµένο, µη λογοτεχνικό, στόχο. Η διάκριση της λογοτεχνίας σε υποείδη είναι µια κατηγοριοποίηση που συµβαίνει για πλείστους λόγους, ωστόσο δεν αναιρεί την υπακοή στους βασικούς κανόνες της γραφής.
∆εν είναι δύσκολο ή παράτολµο να διακρίνει κανείς στον Ραβέλο έναν φανατικό της νουάρ/αστυνοµικής λογοτεχνίας. Η γνώση του πεδίου είναι ένα σηµαντικό, αναγκαίο χαρακτηριστικό, στο οποίο, ωστόσο, οφείλει να προστεθεί η συγγραφική ικανότητα, το γεγονός πως κάποιος διαβάζει λογοτεχνία δεν σηµαίνει αυτόµατα πως µπορεί και να γράψει, κλισέ το ξέρω, αλλά νιώθω την ανάγκη να το γράψω. Και στα δύο µυθιστορήµατά του, ο τόπος παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι Κανάριες Νήσοι, νησιωτικό σύµπλεγµα στον Ατλαντικό Ωκεανό, ισπανικό έδαφος τεράστιας γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής σηµασίας, απόρροια της περιόδου της αυτοκρατορίας, συνυφασµένο σήµερα µε τον τουρισµό, λόγω του εξωτικού χαρακτήρα του και των σταθερών κλιµατολογικών συνθηκών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, δύσκολα, για κάποιον που τις επισκέπτεται ως ταξιδιώτης ή τις παρατηρεί από την ηπειρωτική Ευρώπη, θα µπορούσαν να θεωρηθούν πρόσφορο έδαφος για µια σκοτεινή και σκληρή ιστορία.
Ο Ραβέλο, γέννηµα θρέµµα του νησιού, γνωρίζει από πρώτο χέρι τη σκιά πίσω από τη λάµψη των τουριστικών καταλυµάτων, το παράνοµο εµπόριο, τις µεταναστευτικές ροές, το ξέπλυµα χρήµατος, την προστασία, τα τεράστια χρηµατικά ποσά τα οποία διακινούνται σε αυτή τη σταγόνα γης. Έτσι, έχουµε δύο αρετές ευδιάκριτες, από τη µια η γνώση του πεδίου και η ικανότητα στην κατασκευή ιστοριών, από την άλλη τη χρήση του τόπου, που είναι συνυφασµένη µε την αστυνοµική λογοτεχνία, κυρίως το αστικό τοπίο, οι δύσκολες πλευρές του πολύβουου κέντρου και τα ακριβά µα έρηµα προάστια. Ο συγγραφέας ωστόσο δεν επιθυµεί να γράψει έναν τουριστικό ή αντιτουριστικό οδηγό του νησιού, αλλά χρησιµοποιεί τον τόπο ως ένα ρεαλιστικό σκηνικό, δεν πέφτει έτσι στην παγίδα του εξωτισµού.
Λίγα λόγια για την υπόθεση θα βοηθούσαν: ο Ρούµπιο και η Κόρα, δύο φτωχοδιάβολοι που έχουν κουραστεί να πασχίζουν στο όριο του νόµου για την επιβίωση, αποφασίζουν να ρισκάρουν και να τα βάλουν µε τα µεγάλα κεφάλια του οργανωµένου εγκλήµατος, να ρίξουν µια τελευταία, καλή ζαριά που αν τους βγει θα τους επιτρέψει να κάνουν µια επανεκκίνηση.
Ο Ραβέλο δεν ποντάρει το σύνολο από τις µάρκες του στις ανατροπές και στην εξεζητηµένη ιστορία, χωρίς αυτό να σηµαίνει πως τα παραµελεί. Σχηµατίζει ικανοποιητικά τους χαρακτήρες του, έτσι ώστε η επιθυµία και το κίνητρο του καθενός να µην ξενίζει, σκιαγραφεί το σκηνικό, αφήνοντας στον ωκεανό την αποµόνωση του τόπου, δουλεύει καλά τις γύρω τριγύρω λεπτοµέρειες, αναγκαίες για την κυρίως πλοκή, γράφει ένα καλό βιβλίο εντός των ειδολογικών περιορισµών, µε γνώση και επιτέλεση των συγγραφικών προθέσεων, στον ρεαλισµό προσθέτει και το απαραίτητο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, προσφέροντας έτσι ένα απολαυστικό µυθιστόρηµα, δύσκολο να το αφήσει από τα χέρια του ο αναγνώστης, ατµοσφαιρικό αλλά όχι µε τρόπο βεβιασµένο, µια καλή ιστορία στο σύνολό της, µε το κακό και το σκοτάδι να κυριαρχούν, χωρίς να επιβάλλονται.
Παρότι ο Ραβέλο κινείται εντός του είδους, το µυθιστόρηµα αυτό δεν απευθύνεται αποκλειστικά και µόνο στους λάτρεις, και αυτό είναι, στα µάτια µου, µια επιπλέον επιτυχία. Ένα απολαυστικό νουάρ µυθιστόρηµα.
