Ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος είναι μια γνωστή ιστορική εποποιΐα του ελληνικού έθνους, η οποία κερδήθηκε χάρη στις στρατιωτικές ικανότητες του ελληνικού στρατού και την διπλωματική δεινότητα του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι μάχες που έγιναν είναι επίσης γνωστές, ενώ άγνωστη παραμένει η συνεισφορά των απλών πολιτών σε αυτή την πολεμική σύγκρουση. Οι κάτοικοι των Χανίων οργάνωσαν πολλές δραστηριότητες για να στηρίξουν τον αγώνα.
Τα έσοδα της συναυλίας (100 δραχμές) που έδωσε η Μαντολινάτα του «Συνδέσμου των Φιλομούσων» υπό τη διεύθυνση του Αλφόνσο ντι Μάϊο διατέθηκαν υπέρ του ελληνικού στρατού («Ανεξάρτητος» 18/11/1912). Ο σύλλογος των Κυριών με επικεφαλείς τις κυρίες Παρασκευούλα Μπλούμ, τη διαπρεπή λογοτέχνιδα Αρτεμισία Ντόκου, την Μαρία Κοκκινάκη, σύζυγο του γνωστού οινέμπορου, την Αθηνά Μαρκοπούλου, σύζυγο του διευθυντή της εφημερίδας «Ανεξάρτητος» και τις δεσποινίδες Δραγούμη, κόρη του Διοικητή Κρήτης Στέφανου Δραγούμη, Ιωαννίδου, Αλεξανδράκη και Εφημία Μοάτσου είχε ιδρύσει ένα εργαστήριο για την κατασκευή κουκούλων, καλτσών, φανελών και γιλέκων για τους μαχόμενους φαντάρους («Ανεξάρτητος», «Το έργον της επιτροπής των κυριών», 9/12/1912).
Εντυπωσιακή ήταν και η συνεισφορά των παιδιών της πόλης. Με τον ευφάνταστο τίτλο «Κουλουρικόν μποϊκοτάζ» ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ανεξάρτητος» (16/12/1912) περιγράφει μια σκηνή έξω από το Δημοτικό Σχολείο της συνοικίας του. Ο γέρο-κουλουράς διαλαλούσε τα φρέσκα, ζεστά κουλούρια στις παρέες των μικρών μαθητών, αλλά κανείς δεν αγόραζε. Με λυπημένη έκφραση στο πρόσωπο κούνησε το κεφάλι του και ομολόγησε στον δημοσιογράφο: «[…]Δε σου το ‘λεγα εγώ;…Να που το βλέπεις και μοναχός σου…σωστό μποϊκοτάζ μου ‘χουνε καμωμένο[…]». Περίεργος ο δημοσιογράφος πλησίασε ένα μαθητή και τον ρώτησε γιατί δεν τρώνε κουλούρια για να λάβει την απάντηση: «[…]Τώρα κύριε δεν τρώγωμεν κουλούρια[…]Μαζεύομεν τις πεντάρες των κουλουριών για να κάμωμε όλοι οι συμμαθηταί ένα ποσό να το δώσουμε κι εμείς για φανέλες των στρατιωτών μας που πολεμούνε[…]». Ο δημοσιογράφος έμεινε άναυδος!
Μέσα σε αυτό το κλίμα εθνικής ομοψυχίας όπου οι κοινωνικές τάξεις και οι ηλικίες εκμηδενίστηκαν, η τέχνη τέθηκε στην υπηρεσία του εθνικού σκοπού υπήρξε κι ένα…ερωτικό παρατράγουδο. Μια παρέα νεαρών ερωτευμένων κανταδόρων περνούσε έξω από ένα παντοπωλείο τραγουδώντας ένα παθιάρικο ερωτικό τραγούδι με τη συνοδεία κιθάρας. Ο παντοπώλης και οι πελάτες του μαγαζιού τους αγριοκοίταξαν, λέγοντάς τους ότι το τραγούδι τους έχει τον «[…]σκοπόν της αδιαντροπιάς […]», διότι αυτοί τραγουδούσαν τέτοιες μελωδίες, ενώ οι συνομήλικοί τους πολεμούσαν και πέθαιναν στο μέτωπο («Ανεξάρτητος», «Το τραγούδι της αδιαντροπιάς», 23/12/1912).
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι
ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
