«Υπάρχει μέσα μου ένας τεράστιος θαυμασμός για τη Φύση. Δεν είμαστε τίποτα… μικρές “αναλαμπές” που περνάνε, φεύγουν και ξεχνιούνται. Η δύναμη της Φύσης αποτυπώνεται παντού σαν “ροές” στις θάλασσες, στο χώμα, στα δεντρά και στον ουρανό… Θα ήθελα να “πιάσω” την “ουσία” της Φύσης, τη δύναμη της, το «δράμα» αλλά πάντα ξεφεύγει, ίσως και εκεί ακριβώς βρίσκεται η όλη γοητεία!» λέει στις “διαδρομές” η εικαστικός Τζαν Λιοδάκη, η οποία μαζί με άλλες 3 καταξιωμένες εικαστικούς των Χανίων παρουσιάζουν έργα τους στην έκθεση “Συμπλεύσεις” στην αίθουσα Τέχνης Μυλωνογιάννη.
Πρόκειται για μια έκθεση εικαστικής αφήγησης ιστοριών και ιδεών, μέσα από την οποία οι εικαστικοί μας προτρέπουν να αποπειραθούμε κι εμείς να συνθέσουμε την αντίστοιχη δική μας αφήγηση. Η Τζαν Λιοδάκη, μοιράζεται μαζί μας τα αποτελέσματα της μακρόχρονης ενασχόλησής της με την έννοια της ροής, αποτυπώνοντας με δέος την ομορφιά της φύσης σε συνάρτηση με την ματαιότητα των ανθρώπων μπροστά σε αυτό της το μεγαλείο, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η επιμελήτρια της έκθεσης Μυρτώ Κοντομιτάκη.Η έκθεση υπήρξε η αφορμή να μιλήσουμε με την Τζαν Λιοδάκη για αυτήν την εικαστική σύμπλευση, την Τέχνη, την Κρητική φύση, την σχέση της με το νησί αλλά και για τη ζωή σήμερα στην Ελλάδα της κρίσης…
Γεννηθήκατε στο Sheffield της Αγγλίας, σπουδάσατε στις Σχολές Καλών Τεχνών High Wycombe και του Cardiff αλλά από το 1975 επιλέξατε να εγκατασταθείτε μόνιμα στα Χανιά. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή ;
Είχα έρθει πρώτη φορά στην Κρήτη διακοπές με μια φίλη μου για να δούμε την Κνωσό, κάνοντας ωτοστόπ από την Αγγλία μέχρι την Κρήτη. Τότε σπούδαζα ταυτόχρονα. Εκτός από τα καταπληκτικά χρώματα και την θάλασσα, το φως που δεν υπάρχει στην Αγγλία όπου τα χρώματα είναι μουντά, μου έκανε εντύπωση η απλότητα και η αγνότητα των ανθρώπων. Εδώ οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ειλικρινείς με “ανοιχτή καρδιά” χωρίς υποκρισίες. Και φυσικά με γοήτευε και με γοητεύει αυτή η ελευθερία που υπάρχει στην κουλτούρα της Κρήτης. Στην Αγγλία ένιωθα εγκλωβισμένη, η φύση μου δεν ήταν εκεί… Είχα την εντύπωση ότι είχα γεννηθεί σε λάθος χώρα!
Στα έργα σας κυριαρχεί η Κρητική φύση. Τι χαρακτηριστικά της Κρήτης σας έχουν εμπνεύσει περισσότερο στο έργο σας;
Οι καιρικές αλλαγές, πολλές φορές απότομες, υπογραμμίζουν τις καταπληκτικές χρωματικές αντιθέσεις. Τα πετρώματα, τα σχήματα σαν να ήρθαν από άλλους κόσμους. Αυτό το στοιχείο του σουρεαλισμού πάντα με γοήτευε! Η Κρήτη είναι ένα νησί σαν κόσμημα, “πετράδι”, πλεούμενο μέσα στο Κρητικό πέλαγο! Οι ακτές, δαρμένες από τον αέρα τον ήλιο και τη βροχή μοιάζουν με σχήματα εξωπραγματικά αλλά είναι αληθινά αληθινά! Οι αντιθέσεις, το ρευστό με το στέρεο πραγματικά γοητεύουν! Χρόνια παρατηρώ όλες αυτές τις εικόνες, τις αποθηκεύω,γίνεται μια επεξεργασία και σε συνδυασμό με τα υλικά που χρησιμοποιώ δημιουργώ τα έργα μου. Υπάρχει μέσα μου ένας τεράστιος θαυμασμός για τη Φύση. Δεν είμαστε τίποτα… μικρές “αναλαμπές” που περνάνε, φεύγουν και ξεχνιούνται. Η δύναμη της Φύσης αποτυπώνεται παντού… σαν “ροές” στις θάλασσες, στο χώμα, στα δεντρά και στον ουρανό… Θα ήθελα να “πιάσω” την “ουσία” της Φύσης τη δύναμη της το “δράμα” αλλά πάντα ξεφεύγει… ίσως και εκεί ακριβώς βρίσκεται η όλη γοητεία!
Πόσο έχει εξελιχθεί η τέχνη σας από τότε που ξεκινήσατε και πως έχει διαφοροποιηθεί;
Έχω περάσει από πολλά στάδια, ξεκινώντας με ελαιογραφίες, με επίκεντρο πάντα τη φύση, αλλά σαν, “τοπιογράφος”. Και έχω φτάσει εδώ μελετώντας το κάθε τι και αποθηκεύοντας στη μνήμη χρώματα, σχήματα,ουρανούς, θάλασσες και βράχια. Δουλεύω πια με γκουας και μολύβια ακουαρέλας σε χαρτί. Βρίσκω ότι με εκπροσωπούν, είναι ευέλικτα υλικά και εκφράζομαι με περισσότερο ακρίβεια, αλλά ταυτόχρονα ελευθερία στα έργα μου.
Με το πέρασμα του χρόνου αυτό που με εκφράζει πια είναι να βρίσκω την ουσία της φύσης ψάχνοντας όλο και πιο βαθιά αυτό που με συγκινεί. Γι΄ αυτό όλο και πιο πολύ επικεντρώνομαι στις λεπτομέρειες, στον μικρόκοσμο της φύσης, είναι, ουσιαστικά μια μικρογραφία του μεγάλου κόσμου, που οι πιο πολλοί το προσπερνάν χωρίς καν να κοιτάξουν.
Ήταν δύσκολη ή εύκολη υπόθεση η εικαστική σύμπλευση με τις 3 Χανιώτισσες δημιουργούς Όλγα Βερυκάκη, Κατερίνα Τσέμπελη και Πέπη Χατζηδάκη;
Δεν ήταν καθόλου δύσκολη. Είμαστε όλες διαφορετικές, κάθε μία έχει την δική της οπτική, την δική της άποψη. Όλες δουλεύουμε με διαφορετικά υλικά, ωστόσο μας ενώνουν τα ονειρικά τοπία, οι θάλασσες και το συναίσθημα, και φυσικά υπάρχει μεταξύ μας αλληλοσεβασμός.
Επηρεάζεται η δημιουργικότητα ενός καλλιτέχνη σε κρίσιμες εποχές, όπως αυτήν που διανύουμε;
Φυσικά και επηρεάζεται. Προσωπικά όταν βρίσκομαι σε δύσκολη θέση ή σε μια δυσάρεστη κατάσταση, λειτουργώ πιο δημιουργικά, νιώθω μια ώθηση για να προχωρήσω ακόμη πιο βαθιά, να ανακαλύψω άλλες πτυχές του εαυτού μου. Βέβαια όλα είναι θέμα ψυχοσύνθεσης και τι προσωπικότητα έχει ο καλλιτέχνης. Εγώ είμαι αισιόδοξος άνθρωπος αλλά σίγουρα υπάρχουν καλλιτέχνες που αντιδρούν διαφορετικά, ίσως και αρνητικά, δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε μια δύσκολη πραγματικότητα, να κάνουν την υπέρβαση. Πιστεύω, όμως, ότι οι δυσκολίες είναι αφορμή να έρθουν καινούργιες πρωτοπόρες ιδέες. Η δημιουργικότητα του καλλιτέχνη βρίσκει διεξόδους σε όλες τις συνθήκες, δεν αναπαύεται ποτέ. Ακόμα και στα ερείπια ο καλλιτέχνης κάτι θα βρει και θα είναι αφορμή για καινούργιες συνθέσεις, καινούργιες δημιουργίες.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη προς την κοινωνία;
Ο καλλιτέχνης δημιουργεί στις περισσότερες φορές από εσωτερική ανάγκη. Θέλει όμως, να δώσει ερεθίσματα στον θεατή για να μπορέσει να σκέφτεται αλλιώς,να κοιτάξει τον κόσμο από μια άλλη οπτική γωνία, να καταλάβει ότι υπάρχουν πολλοί δρόμοι που οδηγούν σε φανταστικά μέρη. Μέσα από αυτήν την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση καλλιτέχνη με θεατή οπωσδήποτε μπορεί κάτι πολύ σημαντικό να βγει… Η προσπάθεια να μοιράζει σκέψεις, ιδέες και εικόνες ειναι μια ομορφη πράξη που μόνο οφέλη μπορεί να έχει για τον καλλιτέχνη και τον θεατή.
Πώς μπορούμε να κάνουμε τη νεολαία να είναι πιο ενημερωμένη και να εκτιμά περισσότερο την τέχνη;
Η κρίση έχει επηρεάσει τα πάντα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το Κράτος δεν προσφέρει αρκετά ερεθίσματα στα νέα παιδιά για να εκτιμήσουν την αξία της Τέχνης, δεν υπάρχουν τα απαραίτητα μαθήματα, ούτε δίδεται έμφαση σ’ αυτά. Έτσι έχουμε μια κοινωνία που δεν ξέρει να αξιολογήσει την Τέχνη γιατί δεν έχει πάρει τα “εργαλεία” να μπορέσει να κρίνει, δυστυχώς, αλλά είναι μια πραγματικότητα. Ωστόσο υπάρχουν καλλιτέχνες με μεγάλη αγάπη για αυτό που κάνουν και προσπαθούν να μάθουν πράγματα στα παιδιά, να τα βοηθήσουν να δουν πράγματα που δεν φαντάζονται πως υπάρχουν, να τους περάσουν την αξία της τέχνης και της δυνατότητας που έχει να αλλάξει κάποια πράγματα στον κόσμο μας. Γιατί η Τέχνη αυτό είναι, ένα άλλο παράθυρο στον κόσμο. Και εάν μπορείς να βοηθήσεις ένα παιδί ή έναν ενήλικο να ανοίξει αυτό το παράθυρο, δεν είναι κάτι τρομερό;
Με τι χρώματα θα ζωγραφίζατε την Ελλάδα σήμερα;
Μεγάλη ερώτηση… Η Ελλάδα σήμερα περνάει πολύ δύσκολες και επικίνδυνες στιγμές. Ίσως θα ζωγράφιζα μια μεγάλη βάρκα γεμάτη από πολύχρωμους ανθρώπους, η βάρκα να παλεύει να ισορροπήσει πάνω σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα σε διάφορους τόνους του σκούρο μπλε. Όμως κάπου ψηλά στα σύννεφα θα υπήρχε ένα μικρο φωτεινό σημείο μέσα στο χάος.
Η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο πάντα πρέπει να υπάρχει. Πιστεύω σ` αυτό… Οι Έλληνες έχουν περάσει πάρα πολλά μέσα από τα χρόνια και τα κατάφεραν εκεί που οι ελπίδες ήταν λιγοστές, οπότε και πάλι θα βγούμε όλοι μαζί από τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, για μια λαμπρή μέρα, μια καινούργια αρχή.
“Συμπλεύσεις” στην αίθουσα τέχνης Β. Μυλωνογιάννη
Η έκθεση “Συμπλεύσεις” στην αίθουσα τέχνης Β. Μυλωνογιάννη θα παραμείνει ανοιχτή έως 4 Απριλίου και λειτουργεί, 11-1 το πρωί και 6-9 το απόγευμα, καθημερινά εκτός Κυριακής.
Στην έκθεση, παρουσιάζουν τα έργα τους οι Όλγα Βερυκάκη, Τζαν Λιοδάκη, Κατερίνα Τσεμπελή και Πέπη Χατζηδάκη, τέσσερις γυναίκες εικαστικοί, που ζουν και δραστηριοποιούνται στα Χανιά.
