Πεποίθησή του είναι ότι η τέχνη θα πρέπει να είναι κτήμα όλων των πολιτών και για τον λόγο αυτό θεωρεί ότι προτεραιότητα των φορέων πολιτισμού θα πρέπει να είναι η εξωστρέφεια. Ο λόγος για τον καταξιωμένο αρχιτέκτονα Γιώργο Βαρουδάκη που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο τιμόνι της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων και ήδη έχει αφήσει το στίγμα του καθώς μαζί με τους συνεργάτες του προσπαθεί να δώσει “σάρκα και οστά” στο όραμα για μια Πινακοθήκη ανοιχτή σε όλες τις τέχνες και όλους τους πολίτες.
Μια προσπάθεια που έχει να επιδείξει σημαντικές στιγμές μέχρι σήμερα, όπως η φιλοξενία εκθέσεων τοπικών καλλιτεχνών, η ανάδειξη τεχνών όπως η φωτογραφία που βρίσκονταν “εκτός” μέχρι πρόσφατα, αλλά και η ανάπτυξη συνεργασιών με φορείς όπως το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο που έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιαστούν στο Γιαλί Τζαμί εκθέσεις υψηλού επιπέδου και πανελλήνιας απήχησης.
Οι “Διαδρομές” συνάντησαν τον κ. Γιώργο Βαρουδάκη εν μέσω της έκθεσης “Ο πύργος της Βαβέλ” και μίλησαν μαζί του για τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων αλλά και τα σχέδια του για το αύριο…
Αυτή την περίοδο η Πινακοθήκη παρουσιάζει την έκθεση “Ο πύργος της Βαβέλ”. Μια έκθεση με τοπικούς καλλιτέχνες που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ποια είναι η ανταπόκριση του κοινού;
Η έκθεση πηγαίνει πάρα πολύ καλά όχι μόνο σε επίπεδο επισκεψιμότητας αλλά κι επειδή η έκθεση αυτή δίνει την ευκαιρία σε πολλούς καλλιτέχνες να κάνουν γνωστό το έργο τους στην τοπική κοινωνία. Από εκεί και πέρα, μιλάμε για μια έκθεση που βασίζεται πάνω σε μια πολύ ευρηματική πρόταση της επιμελήτριας της έκθεσης Μ. Κοντομιτάκη, μια έκθεση η οποία προσπαθεί να αποτυπώσει μέσα από τα έργα των καλλιτεχνών τη Βαβέλ της κοινωνίας και του πλανήτη μας. Πέρα από αυτό, όπως σε κάθε έκθεση, και αυτή τη φορά υλοποιείται ένα μεγάλο πρόγραμμα μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων στο πλαίσιο του οποίου από 2.500 έως 3.000 παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου επισκέπτονται σε καθημερινή βάση την Πινακοθήκη.
Θέλω να επιμείνω στο θέμα των τοπικών καλλιτεχνών. Είναι σημαντικό η Πινακοθήκη να είναι ανοιχτή προς αυτούς καθώς οι χώροι που υπάρχουν στα Χανιά δεν είναι πολλοί. Θα συνεχιστεί αυτό το άνοιγμα που επιχειρείτε τα τελευταία χρόνια;
Σύμφωνα με κάποια στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώνονται από τους εκπαιδευτικούς – εικαστικούς στα σχολεία όλης της χώρας, τα Χανιά εμφανίζονται να έχουν πολύ υψηλά ποσοστά παιδιών με ταλέντο στις τέχνες. Αυτό είναι κάτι πολύ αισιόδοξο για το μέλλον της πόλης. Πέρα από αυτό τα Χανιά θα λέγαμε ότι δεν διαθέτουν επαρκείς χώρους δεδομένου του αριθμού και της ποιότητας των καλλιτεχνών που δραστηριοποιούνται εδώ. Αν όμως συγκρίνουμε την πόλη των Χανίων με άλλες πόλεις, για παράδειγμα το Ηράκλειο που έχει υπερδιπλάσιο πληθυσμό, θα δείτε ότι έχουν λιγότερους χώρους από εμάς. Σε κάθε περίπτωση αυτό που κοιτάμε είναι η Πινακοθήκη να είναι ανοιχτή, γιατί πιστεύω ότι οι τέχνες δεν είναι για κάποιους λίγους ευλογημένους ανθρώπους. Είναι για να διαχυθεί στον κόσμο και να γίνουν οι πολίτες κοινωνοί της ώστε να αρχίσουν να καταλαβαίνουν τη γλώσσα της που μέχρι σήμερα μπορεί να την αγνοούσαν ή να τους φαίνονταν δυσνόητη. Κατά συνέπεια ο γνώμονας της πολιτικής που ακολουθεί το Δ.Σ. της Πινακοθήκης είναι η εξωστρέφεια. Θα πρέπει, δε, να σημειώσω ότι σε αυτή την προσπάθεια βρήκα πολύ κατανόηση από τους συνεργάτες μου, όπως την προϊσταμένη της Πινακοθήκης κα Αθηνά Γιαννουλάκη και τους εργαζόμενους, αλλά και τα μέλη του Δ.Σ. ανεξαρτήτου παρατάξεως.
Μια ανάγκη που έχει διαπιστωθεί εδώ και αρκετά χρόνια είναι η επέκταση της Πινακοθήκης δεδομένου ότι διαθέτει μια αξιόλογη μόνιμη συλλογή που λόγω ανεπάρκειας χώρου δεν μπορεί να εκτεθεί. Κάποτε γίνονταν σκέψεις για αγορά του όμορου κτηρίου. Τι σκέφτεστε εσείς;
Πριν από χρόνια είχε γίνει μια προσπάθεια για να αγοραστεί το δίπλα ακίνητο. Δυστυχώς όμως εκείνη την εποχή, λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, η διαδικασία της αγοραπωλησίας δεν προχώρησε για λόγους που δεν γνωρίζω. Μετά από εκεί, όταν εμείς επιχειρήσαμε να προσεγγίσουμε τους ιδιοκτήτες μας ενημέρωσαν ότι πλέον δεν πωλείται. Πράγματι η μόνιμη συλλογή αποτελεί έναν “αθέατο” πλούτο από έργα σπουδαίων καλλιτεχνών που τα δώρισαν κατά καιρούς στην Πινακοθήκη. Κάποια από τα έργα αυτά έχουν εκτεθεί στην Πινακοθήκη στο πλαίσιο περιοδικών εκθέσεων αλλά χρειάζεται να βρούμε ένα μόνιμο χώρο για να στεγαστεί η συλλογή. Αρχικά λοιπόν υπήρχε μια σκέψη για τη βίλα Κούνδουρου, ωστόσο, εκεί πλέον στεγάζεται η Φιλαρμονική του Δήμου η οποία έχει μια σπουδαία ιστορία και αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της πόλης μας. Οπότε πλέον προσανατολιζόμαστε σε άλλους χώρους μη δημοτικούς. Στο πλαίσιο αυτό, συζητάμε με τον Φιλολογικό Σύλλογο “Χρυσόστομο” και με τον νέο πρόεδρο, παλιό, καλό φίλο και εξαιρετικό συνάδελφο, κ. Κ. Μαυρακάκη, ώστε να μπορέσει ένα μέρος της συλλογής να εκτίθεται σε χώρο του “Χρυσοστόμου” που γειτνιάζει με την Πινακοθήκη. Εκτός αυτού, προσπαθούμε να αυξηθεί ο χρόνος που η Πινακοθήκη θα μπορεί να παρουσιάζει εκθέσεις στο Γιαλί Τζαμί, αυτό το εμβληματικό μνημείο που αποτέλεσε το πρώτο οθωμανικό κτίσμα που δημιουργήθηκε στην Κρήτη. Πρόκειται για ένα κτήριο που βρίσκεται στον πυρήνα του παλιού λιμανιού και που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μόνιμο σημείο αναφοράς για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Από τη στιγμή, δηλαδή, που ως χώρα έχουμε πολύ αξιόλογο καλλιτεχνικό δυναμικό με διεθνή απήχηση, θα μπορούσε το Γιαλί Τζαμί να γίνει ένα σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία της Ελλάδας.
Αυτό όμως δεν προϋποθέτει μια συμφωνία με το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο στο οποίο ανήκει ο χώρος;
Η συνεργασία μας με το Δ.Λ.Τ. ξεκίνησε πρόπερσι αλλά η διάρκεια της συμφωνίας ήταν μόνο για 1 μήνα. Το περίεργο, δε, είναι ότι ζητούνται κόμιστρα τη στιγμή που μιλάμε για δύο νομικά πρόσωπα του Δήμου Χανίων ενώ θεωρώ ότι θα μπορούσαν να διευθετηθούν όλα αυτά καλύτερα. Από εκεί και πέρα, η διαχείριση του σημαντικού αυτού χώρου από το Δ.Λ.Τ. ξεκίνησε κάπως ερασιτεχνικά. Δεν μπορεί το Δ.Λ.Τ. να αποφασίζει για το ποιος θα μπει μέσα ανάλογα με το ποιος δίνει τα περισσότερα χρήματα. Δεν είναι θέμα πλειστηριασμού, ούτε το η ωφελιμιστική λογική μπορεί να είναι μονίμως πρώτος παράγοντας αξιολόγησης και επιλογής όταν μιλάμε για μνημεία. Εμείς από την πλευρά μας, αυτό που διεκδικούμε είναι η Πινακοθήκη να έχει περισσότερο χρόνο για να παρουσιάζει πράγματα. Στο πλαίσιο αυτό τον Ιούλιο θα παρουσιάσουμε εκεί τον Χανιώτη γλύπτη Αντώνη Παυλάκη και τον Αύγουστο την εικαστικό -σύζυγο του εκλιπόντος Γιώργου Λάππα- Αφροδίτη Λίτη. Μάλιστα, την ίδια περίοδο σχεδόν, από 4 Ιουνίου μέχρι 31 Αυγούστου, θα “τρέχει” στην Πινακοθήκη μια έκθεση του Γιώργου Λάππα.
Eνα ζήτημα που απασχολεί όλους τους φορείς πολιτισμού ειδικά τα τελευταία χρόνια είναι το οικονομικό. Στην Πινακοθήκη πως έχει η κατάσταση;
Οικονομικά βρισκόμαστε πάντα σε ένα τεντωμένο σχοινί. Προσπαθούμε να κάνουμε περικοπές σε δαπάνες και εξετάζουμε ενδελεχώς τα κοστολόγια και τους προϋπολογισμούς των εκθέσεων. Υπάρχει βέβαια μια σταθερή βοήθεια από τον Δήμο που δίνεται από την ίδρυση της Πινακοθήκης, ωστόσο, αυτή η βοήθεια βρίσκεται διαρκώς σε φθίνουσα πορεία ειδικά έπειτα από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Από εκεί και πέρα, σχεδιάζουμε να μισθώσουμε το κυλικείο της Πινακοθήκης σε ιδιώτη μαζί με τον αύλειο χώρο, ενώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα τα μέλη του Δ.Σ. είναι άμισθα.
Εδώ και χρόνια συζητείται το θέμα της μη ύπαρξης καλλιτεχνικού διευθυντή στην Πινακοθήκη. Δεν θα έπρεπε ένας τέτοιος φορέας να είχε λύσει αυτό το ζήτημα;
Αυτό ήταν ζητούμενο από την αρχή και το βάλαμε αμέσως. Θέλαμε να προσλάβουμε έναν άνθρωπο σε μόνιμη βάση, ως δημοτικό υπάλληλο, ώστε να μπορούμε να έχουμε έναν μόνιμο καλλιτεχνικό διευθυντή και επιμελητή. Ωστόσο, αυτό όπως διαπιστώσαμε δεν προβλέπεται στο Δημόσιο για τη συγκεκριμένη ειδικότητα.
Το ορισμένου χρόνου, πάλι, δημιουργεί ένα θέμα που έχει να κάνει με τη μισθοδοσία δεδομένου των περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων που έχουμε. Ψάχνουμε πάντως μια φόρμουλα, νομική και οικονομική, ώστε να υπάρξει με κάποια σύμβαση ορισμένου χρόνου ένας άνθρωπος που θα στελεχώσει αυτή τη θέση.
Τα σχέδιά σας για τo αύριο;
Μπορούμε να βάλουμε υψηλούς στόχους και να έχουμε ένα μέλλον με λαμπρότερο πολιτισμό στηριζόμενοι πρωτίστως στις ντόπιες δυνάμεις και την ανιδιοτελή συμμετοχή τους (γιατί δυστυχώς σε κάθε χώρο υπάρχουν και αντιζηλίες που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν). Κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Άλλωστε η ανάδειξη του πολιτισμού είναι υπόθεση όλων μας: από το πως συμπεριφερόμαστε στο φυσικό περιβάλλον και τον δημόσιο χώρο μέχρι την αξιοκρατική ανάδειξη του καλλιτεχνικού δυναμικού μιας πόλης όπως τα Χανιά στην οποία ευδοκιμούν οι τέχνες. Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι αξίζει να προχωρήσουμε σε ένα διαφορετικό υποσχόμενο μέλλον για τον τόπο που θα κληροδοτήσουμε στους επόμενους με άξονα πάντα τον πολιτισμό και την παραγωγή του.
