«Η τέχνη είναι ένα βάλσαμο για την ψυχή. Η αληθινή τέχνη, αυτή που συντρέχει τον άνθρωπο. Απευθύνεται σε όλους λυτρωτικά, μεταφέροντας την ελευθερία» λέει στις “διαδρομές” ο ζωγράφος Χρήστος Κεχαγιόγλου έργα του οποίου φιλοξενούνται μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου στην αίθουσα Τέχνης Β. Μυλωνογιάννη (οδό Χαρ. Τρικούπη 14). Η εικαστική έκθεση, υπήρξε η αφορμή για να συζητήσουμε μαζί του περί τέχνης και κρίσης.
O ίδιος πιστεύει ότι «όλες οι εποχές, με τον τρόπο τους, βάζουν πάντα σε δοκιμασία τον καλλιτέχνη» προσθέτοντας ωστόσο ότι ο «ειλικρινής καλλιτέχνης εκ των πραγμάτων πάντα βρίσκεται σε μια δημιουργική αμηχανία, δεν έχει εκ των προτέρων σιγουριές, διαπραγματεύεται με το κενό. Το κενό και τα ερωτηματικά είναι βασικό υλικό της καλλιτεχνικής δημιουργίας». Αλλωστε, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «οι καλλιτέχνες είναι παιδιά της εποχής τους».
Τι είναι τα “Καταφύγια Ερωτος”; Η Τέχνη αποτελεί ένα “καταφύγιο”;
Καταφύγια έρωτος είναι για μένα όλοι εκείνοι οι προσωπικοί χώροι που βρίσκουμε ανενόχλητοι, αυτό που αγαπάμε, αυτό που γεμίζει τη ζωή μας. Οι τόποι που για τον καθένα αποτελούν το κέντρο του κόσμου, την πηγή. Η τέχνη είναι το πλέον λυτρωτικό καταφύγιο για την ψυχή.
Πώς μπορεί να ξεκινήσει η καλλιτεχνική δημιουργία; Είναι ταλέντο, έμπνευση, κατάρτιση, τεχνική;
Η καλλιτεχνική δημιουργία ξεκινάει από έναν ξαφνικό έρωτα. Μια μέρα ξαφνικά θέλεις από το βάθος της ψυχής σου να σχετιστείς μαζί της. Είναι ανεξήγητο αυτό, όπως κι ο ίδιος ο έρωτας, έχει μια τρέλα. Δεν έχει να κάνει με ταλέντο, έμπνευση και σίγουρα όχι με τεχνική. Αυτά όλα θα κριθούν στη συνέχεια, είναι απαραίτητα, αλλά χωρίς την αρχική μυστική έκρηξη που θα πρέπει -σημειωτέο- να διατηρηθεί για πάντα πλέον ζωντανή δεν έχουν κανένα νόημα.
Υπήρξαν συναντήσεις, συνεργασίες, που ήταν καθοριστικές στην καλλιτεχνική σας διαδρομή; Ποιοι άνθρωποι ή καλλιτεχνικά κύματα έχουν επηρεάσει τη δουλειά σας περισσότερο;
Δύο μεγάλοι για μένα δάσκαλοι με βοήθησαν να ξεκαθαρίσω πολλά πράγματα και να συγκεράσω την τέχνη με τη σκέψη, ο σκηνοθέτης και θεωρητικός Δήμος Θέος και ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης. Οι επιρροές μου ήταν και είναι πάρα πολλές, κάθε τύπου, από την προαναγεννησιακή ζωγραφική μέχρι δουλειές σύγχρονων μου καλλιτεχνών, αλλά δεν νομίζω ότι μπορώ να ξεχωρίσω κάτι ιδιαίτερα. Τα αισθάνομαι όλα χωνεμένα, σε μια ενότητα, χωρίς δικά τους πια χαρακτηριστικά.
Τι εμπόδια αντιμετωπίσατε στην αρχή της καριέρας σας και ποιο από αυτά αντιμετωπίζετε ακόμη σήμερα;
Νομίζω ότι το μεγαλύτερο μας εμπόδιο πάντα είναι ο εαυτός μας. Μ’ αυτόν πάντα πάλευα και παλεύω. Με τις φοβίες και τα κωλύματά του. Ο μεγαλύτερος αντίπαλος, που θέλει πραγματικό γερό κυνήγι, πιστεύω είναι πάντα ο φόβος.
Σε πολλούς πίνακές σας κυριαρχούν η φύση ενώ τις περισσότερες φορές τα έργα σας εκπέμπουν μια αρμονία. Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σας;
Ο κόσμος έτσι όπως τον αισθάνομαι να ακτινοβολεί ασταμάτητα ζωή. Είναι μία σταθερή πηγή ενέργειας που μας διαπερνά. Ο κόσμος που ζωγραφίζω δεν είναι ένας κόσμος “ωραίος”, αντίθετα είναι ένας τελείως κοντινός και καθημερινός μας κόσμος, πολλές φορές δραματικός, έχει όμως πληρωθεί ενεργειακά και εκπέμπει αυτή την πληρότητα.
Εξ ου και η αρμονία που λέτε. Εξ ου κι αυτή η αίσθηση αισιοδοξίας που μου λένε τόσο συχνά ότι εισπράττουν οι θεατές των έργων.
Μπορεί να αναπτυχθεί σωστά ένας καλλιτέχνης με την καλλιτεχνική ατμόσφαιρα που προσφέρει η Ελλάδα σήμερα;
Σίγουρα είναι μια παράξενη εποχή που πολλά πράγματα θέλουν επαναδιαπραγμάτευση. Καλείται ο καθένας να κάνει τον προσωπικό του αγώνα κι αυτό είναι κυρίως μια εσωτερική εργασία. Τίποτα δεν είναι δεδομένο – και σίγουρα όχι η εκτίμηση προς τον καλλιτέχνη και την προσφορά του. Αλλά όλες οι εποχές, με τον τρόπο τους, βάζουν πάντα σε δοκιμασία τον καλλιτέχνη. Ο ειλικρινής καλλιτέχνης εκ των πραγμάτων πάντα βρίσκεται σε μια δημιουργική αμηχανία, δεν έχει εκ των προτέρων σιγουριές, διαπραγματεύεται με το κενό. Το κενό και τα ερωτηματικά είναι βασικό υλικό της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Μπορεί ασφαλώς να αναπτυχθεί ένας καλλιτέχνης και σ’ αυτήν και σε κάθε ατμόσφαιρα, οι καλλιτέχνες είναι άλλωστε παιδιά της εποχής τους, θέλει όμως μεγάλη προσοχή. Οι τολμηροί και μαζί προσεκτικοί είναι αυτοί που θα μπορέσουν να κάνουν κάτι, σαν παράτολμοι ορειβάτες, σαν εξερευνητές.
Η οικονομική κρίση επηρεάζει τους καλλιτέχνες;
Σίγουρα. Είναι μια μέγγενη που σε περιπτώσεις γίνεται απάνθρωπη και ασφυκτική. Αλλά ενδεχομένως να έχει ιστορικά και κάτι θετικό με την έννοια ενός υποχρεωτικού πλέον επαναπροσδιορισμού αξιών. Μας βάζει όλους να ξαναβάλουμε μπροστά με ορθότητα το ζύγι.
Η Τέχνη απευθύνεται σε λίγους;
Η τέχνη είναι ένα βάλσαμο για την ψυχή. Η αληθινή τέχνη, αυτή που συντρέχει τον άνθρωπο. Απευθύνεται σε όλους λυτρωτικά, μεταφέροντας την ελευθερία των πάμπολλων διαστάσεων μας. Διαστάσεις που ούτε ο καλλιτέχνης δεν ελέγχει. Κανονικά πρέπει να μας γεμίζει χαρά κι ενέργεια. Οταν απευθύνεται σε λίγους κάτι δεν πάει καλά, κάποιος από τους εμπλεκόμενους δεν παίζει σωστά. Είτε επί της ουσίας το ίδιο το αντικείμενο δεν είναι τέχνη, αλλά κάτι κίβδηλο και ψευδές, είτε οι θεατές είναι μπλοκαρισμένοι εσωτερικά, αποκλεισμένοι στην ουσία από τον έρωτα της ζωής (είναι τόσο αλλοτριωμένοι οι άνθρωποι σήμερα), οπότε πάσχουν από μια χρόνια αναισθησία, είτε κάτι τρέχει με τους ενδιάμεσους, τα media και τους κομισάριους που εξουσιάζουν τους μηχανισμούς προβολής της τέχνης.
Πώς μπορούμε να κάνουμε τη νεολαία να είναι πιο ενημερωμένη και να εκτιμά περισσότερο την τέχνη;
Μόνο το σχολείο μπορεί να το κάνει αυτό. Ο χώρος του σχολείου θα έπρεπε να ήταν γεμάτος τέχνη. Τα παιδιά και οι νέοι θα έπρεπε, αν θέλαμε να γίνουν ελεύθεροι κι εσωτερικά ώριμοι άνθρωποι, να κολυμπούν στην κυριολεξία μέσα στην τέχνη. Η τέχνη διδάσκει μ’ έναν μυστικό τρόπο την ψυχή. Κανένας δάσκαλος δεν μπορεί να μπει τόσο βαθιά.
Τα καλλιτεχνικά θα έπρεπε να συγκαταλέγονται στα βασικά τους μαθήματα και να έχουν συστηματική επαφή με τα καλλιτεχνικά δρώμενα της περιοχής τους. Τονίζω το συστηματική!
Τι συμβουλή θα μπορούσατε να δώσετε στους νέους καλλιτέχνες του σήμερα, παίρνοντας από την πλούσια εμπειρία σας;
Θα έλεγα πάνω απ’ όλα να μην αφήνουν τον έρωτα τους να ξεπέφτει, να τον νοιάζονται και να του δίνουν συνέχεια νέα ερεθίσματα. Ο έρωτας δε θέλει τεμπελιά. Να ακολουθούν το μονοπάτι τους με σταθερότητα και πίστη και να έχουν τα μάτια και τα αυτιά τους ανοιχτά. Εγρήγορση θα έλεγα και πολλή, πάρα πολλή μελέτη.
