Οι περισσότεροι ίσως δεν γνωρίζουν τα ονόματά τους. Κι όμως τα έργα τους συνομιλούν καθημερινά με τον κόσμο. Πάνω σε αυτά οι πιστοί ακουμπάνε τους καημούς, τις προσδοκίες και τις ελπίδες τους. Σε αυτά εξομολογούνται τις πιο κρυφές αγωνίες τους. Είναι οι πρωταγωνιστές μιας τέχνης ζωντανής εδώ και αιώνες. Μιας τέχνης λειτουργικής που γεννήθηκε για να υπηρετεί την ανάγκη των ανθρώπων να πιστέψουν. Ο λόγος για τους αγιογράφους.
Τα “Χ.ν.” στέκονται σήμερα απέναντι από τις εικόνες και τα έργα δύο σημαντικών εκπροσώπων αυτής της ιδιαίτερης τέχνης. Δύο καλλιτεχνών οι οποίοι δημιούργησαν το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα και των οποίων αγιογραφίες δεσπόζουν σε πολλές εκκλησίες του νομού Χανίων.
Ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΕΡΡΑΚΗΣ
«Η ατμόσφαιρα στο εργαστήρι αποπνέει παλαιοτάτην παράδοσιν και η εμφάνισις του αγιογράφου είναι καθαρώς ιεροπρεπής. Ο κ. Περράκης είναι εξ αίματος αγιογράφος. Στις φλέβες του από πάππου προς πάππον ρέει το αίμα της αγιογραφικής τέχνης, εντεύθεν δε και το επίθετο Ζωγραφάκης, το οποίο έχει μαζί με το επίθετο Περράκης». Το απόσπασμα είναι από δημοσίευμα του “Ημερήσιου Κήρυξ” (25-4-1933) και περιλαμβάνονταν στο αφιέρωμα με τίτλο «Δύο αγιογράφοι από του Καλαμιού Σελίνου» που είχε κάνει ο φιλόλογος Γεώργιος Λουπάσης στα “Χανιώτικα νέα” (1-3-2007). Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα ο κ. Λουπάσης αναδείκνυε πτυχές από το έργο και τη ζωή του αγιογράφου Στυλιανού Περράκη που γεννήθηκε το 1875 και έφυγε από τη ζωή το 1946. Το εργαστήρι του Χανιώτη αγιογράφου βρισκόταν σε ένα βενετσιάνικο σπίτι στην οδό Χάληδων στο Κρύο Βρυσάλι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παραπομπή που κάνει ο κ. Λουπάσης στον τρόπο δουλειάς του Περράκη: «Πίστευε ότι η απεικόνιση ιερών προσώπων είναι έργο πολύ βαρύ, το οποίο απαιτούσε εκτός από γνώση και ικανότητες, κατάλληλη προετοιμασία σε διάφορους τομείς. Για το λόγο αυτό φρόντιζε να ετοιμάζεται ψυχικά και πνευματικά με προσευχή και νηστεία πριν από το ξεκίνημα νέου έργου. Φρόντιζε να μελετήσει από τα προσφερόμενα βιβλία ό,τι ήταν γραμμένο για το βίο και την πολιτεία του προσώπου που απεικόνιζε. Μόνιμη φροντίδα του ήταν η τήρηση και συντήρηση της παράδοσης της σχετικής με την αγιογραφική τέχνη». Ο ίδιος ο καλλιτέχνης είχε μάθει την τέχνη από τον πατέρα του όπως αναφέρει ο Μιχάλης Γρηγοράκης σε μελέτη του για τους νεότερους Χανιώτες καλλιτέχνες και τους εικαστικούς δημιουργούς: «Ο Στ. Περράκης γεννήθηκε το 1875, ήταν γιος πρακτικού αγιογράφου. Δούλεψε πολύ με λάδι και άφησε αρκετό έργο με ένα ιδιότυπο συνδυασμό χρωμάτων. Το έργο του ήταν επηρεασμένο πότε από τη Δύση και πότε από το Βυζάντιο. Στάθηκε για καιρό ένας πολύ υπολογίσιμος δημιουργός».
Να σημειώσουμε ακόμα ότι όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Χλόης-Ντενὶζ Ἀλεβίζου, “Ἡ Κρήτη τῶν καλλιτεχνῶν. 19ος-20ὸς αἰώνας. Ἁγιογραφία-Ζωγραφική-Γλυπτική” (ἐκδ. Δοκιμάκης, Ἡράκλειο 2010), ο Περράκης υπήρξε μέλος της Καλλιτεχνικής και Λογοτεχνικής Ένωσης Χανίων που συστάθηκε προπολεμικά (μεταξύ των μελών της Ένωσης ήταν η Φλωρεντία Καλούτση, ο ζωγράφος – καθηγητής Γεώργιος Παπαδημητράκης κ.ά.).
Σύμφωνα με τη δρ Αλεξάνδρα Κουρουτάκη, (βλ. μελέτη με θέμα “Βυζαντινή Παράδοση και Δυτικές Επιδράσεις στην Ορθόδοξη Ζωγραφική Θρησκευτικών Εικόνων στην πόλη των Χανίων (Κρήτη) κατά τον 20ο αιώνα”, περιοδικό Θεολογία, τεύχος 91, 4 (2020), ο Περράκης, μαζί με άλλους ομότεχνούς του, ακολούθησε στην τέχνη του το δυτικότροπο μονοπάτι των Ναζαρηνών. Στο έργο του υιοθέτησε την ακαδημαϊκή προσέγγιση, στο πλαίσιο της λεγόμενης «βελτίωσης και διόρθωσης» της βυζαντινής τέχνης, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής του.
«Η λεγόμενη “Ναζαρηνίζουσα” θρησκευτική ζωγραφική αφενός διατηρούσε την ιεροπρέπεια της βυζαντινής τέχνης και αφ’ ετέρου επεδίωκε την τεχνική τελειότητα, τη ρεαλιστική απόδοση (με το χαρακτηριστικό “γλυκερό” πλάσιμο των μορφών), την εφαρμογή της προοπτικής και των αρχών δομής που καθιέρωσε η Αναγέννηση. Τεχνοτροπικά έκαναν χρήση της ελαιογραφίας κι έδιδαν έμφαση στη σκιαγραφία και τη χρωματική ποικιλία», σημειώνει η κα Κουρουτάκη. Έργα του Στυλιανού Περράκη μπορεί να συναντήσει κανείς σε πολλές εκκλησίες των Χανίων. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε τον Ι.Ν. των Εισοδίων της Θεοτόκου, τον Ι.Ν. της Ευαγγελίστριας, τον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου της Σπλάντζιας, τον Ι.Ν. Αγίων Αναργύρων.
Ακόμα και στην αίθουσα του ακροατηρίου του Εφετείου Χανίων υπάρχει έργο Στυλιανού Περράκη καθώς η “Σταύρωσή” του είναι καθημερινός μάρτυρας των ιστοριών και των ανθρώπινων παθών που αντηχούν μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου.
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΟΛΑΚΗΣ
Την ίδια περίοδο με τον Στυλιανό Περράκη και “συγγενής” στον τρόπο καλλιτεχνικής έκφρασης, αγιογράφησε στα Χανιά ο Γεώργιος Πολάκης.
Ο Γεώργιος Πολάκης (1880-1951) με καταγωγή από το Κεφάλι των Εννιά Χωριών Κισάμου Χανίων -και απώτερη καταγωγή από την Ανώπολη Σφακίων- σπούδασε στο Σχολείο των Τεχνών με καθηγητή τον σπουδαίο Νικηφόρο Λύτρα και μελέτησε την αγιορείτικη ζωγραφική της εποχής στο Άγιον Όρος (1900-1905), όπως αναφέρει σε έρευνά του με τίτλο “Προσεγγίζοντας το αγιογραφικό έργο του Εννιαχωριανού ζωγράφου Γωργίου Πολάκη”, ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Ψαράκης. «Ο Γεώργιος Πολάκης είχε την τύχη να γνωρίζεται με τον οπλαρχηγό Αναγνώστη Σκαλίδη που καταγόταν από το κοντινό χωριό Περιβόλια και ήταν αυτός που αναγνώρισε το ταλέντο του στη ζωγραφική, προτρέποντάς τον να μεταβεί στο Άγιο Όρος, προκειμένου να διδαχτεί την τέχνη της αγιογραφίας. Η μετάβαση του Πολάκη στο Άγιο Όρος, το 1899, ήταν καθοριστική για την καλλιτεχνική του εξέλιξη», επισημαίνει ο κ. Ψαράκης. Σε ηλικία 32 ετών, ο Πολάκης διορίζεται στο Ανώτερο Γυμνάσιο καὶ Παρθεναγωγείο Χανίων, ως διδάσκαλος του μαθήματος των Τεχνικών και παραμένει στον χώρο της εκπαίδευσης για 25 χρόνια. Ο Εννιαχωριανός ζωγράφος ασχολήθηκε και με την κοσμική ζωγραφική, η οποία εμφανίζεται ακαδημαϊκή, κλασικὴ και ρεαλιστική. Φιλοτέχνησε προσωπογραφίες, από τις οποίες ξεχωρίζει το ολόσωμο πορτραίτο του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1923, (ελαιογραφία σε μουσαμά) που κοσμεί το δημαρχιακό γραφείο Χανίων.
«Ο Γεώργιος Πολάκης ήταν ένας πολὺ καλὸς αγιογράφος, από τους σημαντικότερους και πιο παραγωγικούς εκπροσώπους της δυτικότροπης τεχνοτροπίας στον νομό Χανίων το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η τεχνική του έχει σημαντικές επιρροές από το αγιορείτικο ιδίωμα της εποχής του, αλλά και από την ακαδημαϊκή παιδεία που έλαβε στο Σχολείο των Τεχνών», εξηγεί ο κ. Ψαράκης και τονίζει: «Στα θέματα που πραγματεύεται προσπαθεί να συνδυάσει στοιχεία που αντλεί τόσο από τη διαχρονική βυζαντινή παράδοση όσο και από τις ευρωπαϊκές τάσεις της εποχής του και κυρίως από την αγιορείτικη Ρωσική Σχολή. Στα έργα του παρατηρείται μια ομοιογένεια στην απόδοση των μορφών, οι οποίες αποδίδονται φυσιοκρατικά, είναι υψηλόκορμες και χαρακτηρίζονται από ιεροπρέπεια».
«Τα περισσότερα έργα του Γεωργίου Πολάκη, τόσο αυτά που κοσμούν τους νεόδμητους και επιβλητικούς ναούς της πόλης των Χανίων στις αρχές του 20ου αιώνα, όσο και αυτά που φιλοτεχνήθηκαν για να καλύψουν τις λατρευτικές ανάγκες των μικρότερων και ταπεινότερων ναών της επαρχίας, είναι φροντισμένα και δουλεμένα με τον ίδιο ζήλο. Χαρακτηρίζονται από τεχνική αρτιότητα στην απόδοση των σχεδίων και των χρωμάτων, αρμονία στις συνθέσεις, ευαισθησία στη χρήση της χρωματικής παλέτας και είναι ιδιαίτερα επιμελημένα ως προς την απόδοση των μικρογραφικών λεπτομερειών, χαρακτηριστικό γνώρισμα των περισσοτέρων έργων του», τονίζει ο κ. Ψαράκης.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στους αρχαιολόγους Θανάση Μαϊλη και Κωνσταντίνο Ψαράκη και τα αδέρφια Μάρκο και Στέλιο Περράκη, οι οποίοι μας πρόσφεραν πολύτιμες συμβουλές, υλικό και κατευθύνσεις για τη συγγραφή του συγκεκριμένου άρθρου.
Όπως είχα σημειώσει στο μνημονευόμενο άρθρο μου (σε δύο συνέχειες, 28/2 και 1/3.2007), από το εργαστήριο του Στυλ. Περράκη είχαν βγει εκατοντάδες εικόνες που σήμερα βρίσκονται σε ναούς ολόκληρης σχεδόν της Κρήτης (όχι μόνο των Χανίων).
Διορθώνω: Γεννήθηκε το 1871 και όχι το 1875.
Με την ευκαιρία σημειώνω την προσωπική μου ευαρέσκεια για το γεγονός ότι συχνά γίνεται λόγος για πνευματικούς δημιουργούς του τόπου μας και εξαίρεται το έργο που έχουν αφήσει, δείγμα των ταλάντων τα οποία διέθεταν. Προσθέτω και το ότι ναοί της πόλης των Χανίων είναι μικρά Μουσεία, καθώς κοσμούνται με έργα σημαντικών αγιογράφων τού παρελθόντος.
Αγαπητέ, κύριε Διευθυντά, “ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ”, όλα κατ’ ευχήν Θεού.
Με την ανωτέρω άκρως δύσκολη, επίπονη και σύνθετη εργασία – δοκίμιο, ο άξιος δημοσιογράφος των “Χ.Ν.” -όπως μάς έχει συνηθίσει τόσον καιρό- μοιράζεται μαζί σας εξαιρετικά χρήσιμες κι αξιόλογες γνώσεις -εν πολλοίς άγνωστες μας- που αφορούν την “Τέχνη μέσα στην Θρησκεία” και την εν γένει Ελληνοχριστιανική Παράδοση και Πολιτιστική ζωή του τόπου μας κι όχι μόνο.
Το σπουδαίο δοκίμιο που αναφέρεται στην τέχνη ζωγραφικής – Αγιογραφία- των κορυφαίων για την εποχή τους δύο Κισσαμιτών καλλιτεχνών, του Στυλιανού Περράκη [1875-1946] και Γεωργίου Πολάκη [1880-1951] το βάσισε και το υποστήριξε, βέβαια, και με γνώσεις ειδικών ανθρώπων “περί την Βυζαντινήν Αγιογραφίαν”, όπως του εξαίρετου ειδικού Φιλολόγου Καθηγητή κ. Γεωργίου Ι. Λουπάση, ο οποίος, ας σημειωθεί, σε ειδικό αφιέρωμα στα “Χ.Ν.”στις 1-3-2007, ανέδειξε πτυχές από το έργο και τη ζωή του σπουδαίου αγιογράφου καλλιτέχνη Στυλιανού Περράκη, καθώς και των Αρχαιολόγων κυρίων Θανάση Μαΐλη και Κωνσταντίνου Ψαράκη, αλλά και πληροφορίες και ντοκουμέντα των αδελφών Μάρκου και Στέλιου Περράκη [Στενών συγγενών;].
Αλήθεια, αγαπητέ κ. Διευθυντά, στεκόμαστε με ιερό δέος μπροστά στις θρησκευτικές εικόνες -ας πούμε προσώρας- του Τροπαιοφόρου αγίου Γεωργίου στον πάνσεπτο Μητροπολιτικό Ι. Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου [“Τριμάρτυρη”] και του Αγίου Νικολάου, στην είσοδο του Ι. Ναού Αγ. Νικολάου Σπλάντζιας κι αναρωτιόμαστε και θαυμάζουμε ότι τα αριστουργήματα αυτά των θρησκευτικών εικόνων έχουν φιλοτεχνηθεί από δύο φτωχά αγροτόπαιδα της ιστορικής περιοχής Κισσάμου Χανίων και, μάλιστα, στην στυγνή Τουρκοκρατούμενη Κρήτη μας. Δεν το χωρεί ανθρώπινος νους! Τόσο μεγαλοφυής έμπνευση σε δύο [αργότερα κι άλλοι σπουδαίοι] νέα παιδιά που έζησαν όλη τη φρίκη των απηνών διωγμών, βασανισμών, λεηλασιών και φυλακίσεων του πολύπαθου Κρητικού πληθυσμού, δηλαδή σε ανείπωτες δύσκολες συνθήκες της τότε κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης. Από τις εξαιρετικές πληροφορίες και γνώσεις του εκλεκτού δημοσιογράφου των “Χ.Ν.” μαθαίνουμε λεπτομέρειες και άγνωστες πτυχές των πηγαίων ταλέντων και χαρισματούχων εικαστικών καλλιτεχνών, που τα έργα τους κοσμούν πολλούς Ι. Ναούς του νομού μας κι όχι μόνο. Σαστίζω και συνάμα βιώνω το μυστήριο της Δημιουργίας που μέσα της έχει η Τέχνη της θρησκευτικής εικόνας αυτών λαμπρών αγιογράφων και συγκινούμαι βαθύτατα..
ΩΣΤΟΣΟ, αγαπητέ κ. Διευθυντά, Πασχαλινές μέρες που διανύουμε, μέρες που παραδοσιακά ανήκουν και στους πολλούς νεκρούς μας, παρακαλώ στην αγάπη σας ας μού επιτραπεί να κάνω ένα μικρό αφιέρωμα [παράλληλο μ’ αυτό του ανωτέρω άρθρου], μια αναφορά στον αείμνηστο σπουδαίο Αρχιτέκτονα Καθηγητή, τον μέγα ζωγράφο, γλύπτη, συγγραφέα και παιδαγωγό Ευθύμη – Μάκη Βαρλάμη [1942 – 2016], τον επιστήθιο φίλο και συμμαθητή μου στο Γυμνάσιο Βεροίας [1954-1960].
Για την πλήρη κατανόηση του τρόπου – τεχνοτροπίας ζωγραφικής και απεικόνισης του “Θεανθρώπου Χριστού”, του “Αποστόλου Παύλου”, του “νέου αγίου Λουκά, του Ρώσου ιατρού”, του “Αγίου όρους”, της “Κρύπτης του Αποστόλου Παύλου”, των “σπιτιών του Χριστού” κλ.π. έργων του μακαριστού μεγάλου εικαστικού ΕΥΘΥΜΗ ΒΑΡΛΑΜΗ, θα αναφέρουμε, με λίγα απλά λόγια, τα παρακάτω:
Α.- Εδώ, δηλαδή στις θρησκευτικές εικόνες του Ευθύμη Βαρλάμη, πρόκειται περί θαύματος, περί συνταρακτικής, συγκλονιστικής κι ανεξήγητης συγκυρίας, όπου ο καλλιτέχνης τελεί σε πνευματική αλληλεξάρτηση -στενή σχέση κι εξοικείωση με τα εικονιζόμενα πρόσωπα. Ο σπουδαίος καλλιτέχνης Ευθύμης Βαρλάμης, στη γήινη ζωή του υπήρξε πρότυπο απλού κι αληθινού χριστιανού, φορτωμένος με πολλά και διαφορετικά θεία δώρα και χαρίσματα. Κατά την ιστορική του συνάντηση [βλ. δημοσίευση περί τούτου στις ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ των “Χ.Ν.”] με τον κορυφαίο μουσικοσυνθέτη μας Μίκη Θεοδωράκη, ο αξέχαστος Μάκης Βαρλάμης είχε δηλώσει: “Διδάχθηκα και μυήθηκα μέσα στην Εκκλησία της Ορθοδοξίας, ιδιαίτερα μέσα στο μυστήριο της αγάπης. Το μυστήριο της αγάπης είναι ο Χριστός, δηλαδή το άπειρο και το απόλυτο. Ο Χριστιανισμός και ιδιαίτερα η Ορθοδοξία δεν είναι ψευδαισθήσεις, ούτε μια μοιρολατρική και τυπολατρική θρησκεία, είναι η πιο δυναμική στρατηγική που μπορεί κάθε άνθρωπος να τη βιώσει, ιδιαίτερα η νεολαία μας που πολλές φορές ξεγελιέται σε μια τεχνολογία επίκαιρη που δεν έχει κανένα όραμα, κανένα πρόσταγμα, καμιά χαρμόσυνη είδηση, παρά μόνο την αναφορά μας στον ανόργανο κόσμο, στον νεκρόφιλο υλισμό.
Το Φθινόπωρο του 2019, στα εγκαίνια Έκθεσης ζωγραφικής του αειμνήστου καθηγητή αρχιτέκτονα Ευθύμη Βαρλάμη, στο Νοσοκομείο “ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ” Θεσσαλονίκης, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος έκανε μια μικρή προσφώνηση – ομιλία: ” Η Τέχνη και η Πίστις αναφέρονται εις την διάστασιν του βάθους της πραγματικότητος και της ανθρωπίνης υπάρξεως. Τα έργα του Ευθυμίου Βαρλάμη, τα οποία ανφέρονται εις τον νέον άγιον Λουκά τον Ρώσο ιατρόν, αποτελούν μίαν βαθυστόχαστον γλώσσαν, δια της οποίας εκφράζεται και αναδεικνύεται η εσωτερική σχέσις τέχνης, πίστεως και θεραπείας. Εις την θεραπείαν εμπλέκεται πάντοτε η πνευματική διάστασις του ανθρώπου, η αλήθεια της υπάρξεως του”
Πρέπει να ειπωθεί, ωστόσο, ότι το μυστικό των εικόνων του Βαρλάμη έγκειται στην προέκταση τους στον χώρο. Οι πίνακες του Ευθύμη Βαρλάμη για τον νέο άγιο Λουκά τον Ρώσο γιατρό, δεν περιέχουν καμιά κρυμμένη σκοπιμότητα, δεν χρειάζονται καμιά περίπλοκη ερμηνεία.
Β.- ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΜΗΣ ΒΑΡΛΑΜΗΣ:
Ο μεγάλος εικαστικός Βαρλάμης είναι άκρως αποκαλυπτικός στον λιτό και καθαρό λόγο του: ” Σ’ ένα έργο θρησκευτικό, υπάρχει πάντα η χάρις του Αγίου Πνεύματος που πλημμυρίζει το έργο με την πίστη και την ευλογία. Είναι η πιο δραματική πράξη για τον ζωγράφο να εκφράσει τη δική του πίστη και να μπορέσει να επιστρατεύσει την πίστη του θεατή. Αυτή είναι η αποστολή μου: να ευκολύνω τη συναίσθηση του θρησκευτικού αισθήματος δίνοντας στο έργο τις υψηλότερες αξίες της φιλίας, της αγάπης, της καλοσύνης, της πραότητος, δίχως να υπολογίσω ούτε τον χρόνο ούτε την υγεία μου. Είναι για τον καλλιτέχνη η προσωπική του θυσία, ο Σταυρός του που μπορεί να τον οδηγήσει στην ανάσταση, στην ηρεμία, στη λύτρωση, στη θεραπεία, όπως μάς έχει διδάξει ο Χριστός, ο Κύριός μας: ” Η πίστις σου σ’ έσωσε…”
-“Μια πίστη, που μετατρέπει την κάθε θρησκευτική εικόνα σε μια γέφυρα στα άγια, στα πνευματικά της αγάπης του Θεού μας, του Πατέρα μας, με τη μεσολάβηση του Θεανθρώπου Χριστού. Μια θρησκευτική εικόνα λάμπει, λάμπει και ακτινοβολεί το λαμπερό φως της μεγαλοσύνης του Θεού. Μια εικόνα μάς ασφαλίζει από τους πειρασμούς της κακίας και της υπεροψίας…”
Και συνεχίζει ο Ευθύμης Βαρλάμης: ” Η διαδικασία για τη θρησκευτική εικόνα απαιτεί τη σπουδή των μεγάλων ζωγράφων: φερ’ ειπείν, του Ρέμπραντ, του Ντα Βίντσι, του δικού μας Θεοροκόπουλου που ξεκίνησε από τη Βυζαντινή αγιογραφία της Κρήτης, για να φτάσει στην παγκόσμια αναγνώριση με την πνευματικότητα που έδωσε στην τέχνη του, την οικουμενικότητα της αξίας του θρησκευτικού αισθήματος. Η εικόνα θέλει, κατά κύριο λόγο, αισθήματα κι όχι διανοητικές αναλύσεις. Θέλει να μεταφέρει το πάθος της πίστης του καλλιτέχνη. Η εικόνα δεν μπορεί να περιορίζεται στην αισθητική ικανοποίηση. Στην αναφορά του για τον Ολλανδό ζωγράφο Βαν Γκογκ, ο Βαρλάμης θέτει ένα ερώτημα: ” Πόσο μάς συγκινεί η τραγική ζωή του;” Αυτού του φτωχού οδοιπόρου ιεροκήρυκα, που είναι σε συνεχή ένταση να απεικονίσει χωριά και ελαιώνες της όμορφης Προβηγκίας στη Νότιο Γαλλία, και να ζει κοντά στους φτωχούς εργάτες και χωρικούς, μέσα στα ηλιοτρόπια της Άρλ Προβηγκίας με το πιο όμορφο, το πιο πικραμένο και πονεμένο κίτρινο όλου του κόσμου. Ο δυστυχής και πονεμένος Βαν Γκογκ ζωγράφισε τα παλια φαγωμένα παπούτσια του. Μια ζωή στον δρόμο, έχοντας το παράδειγμα των μαθητών του Χριστού με τον θείο Λόγο, το πνεύμα και την ομορφιά της φύσης…”
Γ.- “Κάθε επισκέπτης της Έκθεσης των έργων του νέου αγίου Λουκά, του Ρώσου ιατρού πρέπει να εξοικειωθεί με τη σύλληψη της εικόνας, ώστε να διαβάσει το μήνυμα. Η σκηνοθετική δραματουργία είναι στην ουσία απλή και ολοφάνερη:
“Το να επικεντρώσω το βλέμμα μου να αντικρίσω τον Άγιο, είναι μια απαραίτητη προετοιμασία να ταυτιστώ με αυτόν τον άνθρωπο, που πέρασε δύσκολα χρόνια, έζησε όλες τις κακουχίες και άντεξε στις εξορίες στη Σιβηρία κι αλλού, τις φυλακίσεις και στο τέλος αξιώθηκε με το χάρισμα του Ιερωμένου Επισκόπου ο επιστήμων ιατρός, ο θεράπων άγιος Λουκάς ο νέος. Τον κοιτάζω στα μάτια και βλέπω όλο το δράμα της Ρωσίας, της αναγκαστικής απομάκρυνσης των πιστών ανθρώπων, τις ανατιναγμένες εκκλησίες, τα καμμένα μοναστήρια, την υπεροψία και την πρόκληση της περιφρόνησης της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων…”
Ας είναι αιωνία η μνήμη του φίλου και συμμαθητή μου Ευθύμη Βαρλάμη κι όλων των άλλων αγαπημένων και προσφιλών ανθρώπων..
“ΧΡΙΣΟΣ ΑΝΕΣΤΗ”
Με φιλική εκτίμηση κι αγάπη Γιώργος Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος ΧΑΝΙΑ.
Με την ταχύτητα της γραφής, διαπίστωσα τα αρκετά λαθάκια μου και παρακαλώ, συγχωρήστε με:
Σειρά 4η του σχολίου: αντί: “μαζί σας”, το ορθόν: μαζί μας [εξυπακούεται]
Σειρά 33η του σχολίου: Προσθήκη του άρθρου των: [αυτών] των….
Σειρά 19η του κειμένου: Β.- ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΜΗΣ ΒΣΡΛΑΜΗΣ: Αντί: “Θεοροκόπουλου”, το ορθόν: Θεοτοκόπουλου [όχι και… Πελοποννήσιος!!..]
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ, ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΆ και με υγεία όλος ο κόσμος όπου γης. Γιώργος Κ.