Ας θυµηθούµε τον Τάλω, τον µυθικό φύλακα της Κρήτης. Το πρώτο ροµπότ που έφτιαξε ή φαντάστηκε ο άνθρωπος· µια σκεπτόµενη µηχανή. Η ιδέα λοιπόν της Τεχνητής Νοηµοσύνης, δηλαδή του να δηµιουργήσουµε µια σκεπτόµενη µηχανή είναι πολύ παλιά. Σήµερα ζούµε ήδη την τέταρτη Βιοµηχανική Επανάσταση της οποίας βασική συνιστώσα είναι η Τεχνητή Νοηµοσύνη.
Στα νεότερα χρόνια, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950 και µετά τις τεχνολογικές εξελίξεις του 21ου αιώνα, φαίνεται πια εφικτό να κατασκευάσουµε µια «σκεπτόµενη µηχανή». Βάζουµε τη λέξη σε εισαγωγικά επειδή δεν πρόκειται ακριβώς για σκέψη αλλά για την εκπληκτική δυνατότητα που έχει στο να αναλύει σε ελάχιστο χρόνο δεδοµένα, να κάνει ακριβείς προβλέψεις, να ταξινοµεί, να κάνει συστάσεις, µε βάση τα µοντέλα µάθησης µε τα οποία την έχουµε εφοδιάσει.
Ήδη µε αυτά που έχουµε πει ως τώρα µπαίνουν αρκετά θέµατα, όπως: Πώς µαθαίνει η µηχανή; Μπορεί να γίνει πιο έξυπνη από εµάς; Πώς συγκεντρώνονται, πού φυλάσσονται και από ποιόν τα δεδοµένα που χρειάζεται η «σκεπτόµενη µηχανή», δηλαδή Τεχνητή Νοηµοσύνη, για να λειτουργήσει; Με ποια κριτήρια προτείνει ή παίρνει αποφάσεις; Πρέπει να «εµφυσήσουµε» και ηθική διάσταση στην οντότητά της; Βλέπουµε δηλαδή ότι η Τεχνητή Νοηµοσύνη είναι ένα σύνθετο εγχείρηµα το οποίο µας θέτει απαιτητικά θέµατα προς επίλυση -έγκαιρα- πριν αυτή η ίδια αναλάβει την πρωτοβουλία να τα ρυθµίσει. Η Τεχνητή Νοηµοσύνη µπορεί να παροµοιωθεί µε ένα τεχνητό εγκέφαλο που µιµείται τον ανθρώπινο εγκέφαλο, δηλαδή το πιο έξυπνο πράγµα στον πλανήτη.
Η Μηχανική Μάθηση είναι συστατικό µέρος της Τεχνητής Νοηµοσύνης και βασίζεται σε µαθηµατικούς και λογικούς αλγορίθµους και τεχνολογία
νευρωνικών δικτύων (που µιµούνται τον ανθρώπινο εγκέφαλο) και που βέβαια αξιοποιεί τα άφθονα δεδοµένα και την τεράστια υπολογιστική ισχύ που έχουµε επιτύχει στην εποχή µας.
Σχετικά λοιπόν µε τα δεδοµένα. Τι είναι τα δεδοµένα; Μα είναι το αποτύπωµα πληροφορίας που αφήνουµε όση ώρα δραστηριοποιούµαστε στο διαδίκτυο, όλη την ηµέρα και κάθε ηµέρα. Όταν σερφάρουµε στο ίντερνετ, όταν ψωνίζουµε, όταν εκδηλώνουµε την άποψή µας στα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης, όταν, όταν… Για την Τεχνητή Νοηµοσύνη τα δεδοµένα είναι το Α και το Ω. Αυτά αναλύει, από αυτά µαθαίνει, βάσει αυτών θα κάνει τις προβλέψεις και θα αλλάξει διαδικασίες και συµπεριφορές. Η Τεχνητή Νοηµοσύνη δεν κατανοεί. ∆ιαβάζει τιµές και αξιοποιεί τη στατιστική για να εξάγει συµπεράσµατα. Επειδή η Τεχνητή Νοηµοσύνη αναµένεται ότι θα µας λύνει όλο και περισσότερα προβλήµατα, είναι φυσικό ότι τα δεδοµένα, που στην κυριολεξία είναι η πρώτη ύλη της, θα γίνονται όλο και πιο πολύτιµα. Όποιος λοιπόν τα κατέχει, στην πραγµατικότητα κατέχει µια µεγάλη δύναµη. Σήµερα η Google είναι το µεγαλύτερο εργαστήριο Τεχνητής Νοηµοσύνης στον πλανήτη. Θα πρέπει βέβαια να συνειδητοποιήσουµε ότι εµείς οι χρήστες της είµαστε τα πειραµατόζωα του εργαστηρίου, που της παρέχουµε τα δεδοµένα, αλλά και την ανατροφοδότηση για την επίδραση της Τεχνητής Νοηµοσύνης πάνω σ’ εµάς. Είναι π.χ. αληθινό ότι τα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης, στα οποία παρέχουµε αφειδώς δεδοµένα, έχουν στόχο να µετατρέψουν τον άνθρωπο σε µια προβλέψιµη µηχανή που καταναλώνει. Τα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης χρησιµοποιούν την Τεχνητή Νοηµοσύνη σαν εργαλείο χειραγώγησης και προσπαθούν να µας κάνουν να ενεργούµε καθ’ υπόδειξη των αλγορίθµων τους.
Βέβαια δεν είναι µόνο αυτές οι προκλήσεις που θα αντιµετωπίσουµε. Στο προηγούµενο άρθρο µας αναφερθήκαµε εκτενέστερα για την αναµενόµενη υποχώρηση του ανθρώπου από την αγορά εργασίας, τις πιέσεις που εκτιµάται ότι θα δεχθεί η ∆ηµοκρατία, την ανάγκη ενσωµάτωσης ενός ηθικού κώδικα στην τεχνολογία (Φιλοσοφία της Τεχνολογίας)· και τέλος το µέγα ερώτηµα: τι θα κάνει ο άνθρωπος όταν θα έχει µέσα στην κοινωνία του τα νέα δηµιουργήµατά του, δηλαδή όντα πιο έξυπνα και πιο δυνατά από αυτόν, που θα έχουν την δυνατότητα να εξελίσσονται περεταίρω από µόνα τους;
*Ο Μανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός τ. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.
