Νέα εργαλεία για την προστασία του εθνικού δρυμού της Σαμαριάς και γενικότερα των Λευκών Ορέων και τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους βρίσκονται σε ανάπτυξη μέσα από το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα ECOPOTENTIAL στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα με τρεις εταίρους.
Hδη, στο πλαίσιο του προγράμματος έχει γίνει χαρτογράφηση των θαλάσσιων παράκτιων οικοτόπων στην παράκτια ζώνη του εθνικού δρυμού, ολοκληρώθηκε η μελέτη για την διερεύνηση αλλαγών στην αλπική ζώνη των Λευκών Ορέων και προέκυψαν ενδιαφέροντα ευρήματα που συνδέονται με τις τοπικές κλιματικές συνθήκες που αναμένεται να παρουσιαστούν σε συνέδριο. Επιπλέον, σε εξέλιξη βρίσκεται μελέτη για σπάνια και ενδημικά είδη όπως είναι η σαύρα Podarcis cretensis την οποία συναντάμε κυρίως στην Δυτική Κρήτη ενώ στα Λευκά Ορη υπάρχει σημαντικός πληθυσμός. Μάλιστα, να σημειώσουμε ότι ο εθνικός δρυμός της Σαμαριάς είναι η μοναδική περιοχή μελέτης στην Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος στο οποίο εντάσσονται άλλες 23 προστατευόμενες περιοχές σε Ευρώπη, Αφρική και Καραϊβική. Από την Ελλάδα στο πρόγραμμα συμμετέχουν το Eργαστήριο Tηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον (http://rslab.gr) του Ιδρύματος Τεχνολογίας Έρευνας (ΙΤΕ), το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και η εταιρία ΑΡΑΤΟΣ Τεχνολογίες Α.Ε. Επίσης συνεργάζεται ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Σαμαριάς. Οπως λέει στα “Χανιώτικα νέα”, ο ερευνητής του ΙΤΕ, Δημήτρης Πουρσανίδης, ο οποίος μελετά την περιοχή των Λευκών Ορέων, «το ερευνητικό έργο ECOPOTENTIAL (http://www.ecopotential-project.eu/) χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 (Horizon 2020). Αποτελεί το μεγαλύτερο έργο στον τομέα του περιβάλλοντος με την συμμετοχή 50 φορέων από όλη την Ευρώπη ενώ συμπεριλαμβάνει 24 Προστατευόμενες Περιοχές, ως περιοχές μελέτης, στην Ευρώπη, Αφρική και Καραϊβική. Η Ελλάδα συμμετέχει με τρεις εταίρους, το Eργαστήριο Tηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον (http://rslab.gr) του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας – ΙΤΕ, το ΕΚΕΤΑ και την ιδιωτική εταιρία ΑΡΑΤΟΣ Τεχνολογίες Α.Ε. Το έργο, ως απώτερο σκοπό έχει την χρήση δορυφορικών παρατηρήσεων και δεδομένων πεδίου για την χρήση σε οικολογικά μοντέλα και την δημιουργία υπηρεσιών για την ορθότερη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών».
Μελέτες και συμπεράσματα
Σε ερώτηση για τις μέχρι τώρα διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα, ο κ. Πουρσανίδης εξηγεί ότι «μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί η χαρτογράφηση των θαλάσσιων παράκτιων οικοτόπων στην παράκτια ζώνη του πάρκου από το Eργαστήριο Tηλεπισκόπησης και Εφαρμογών σε Αστικό και Φυσικό Περιβάλλον (http://rslab.gr) με την χρήση δορυφορικών δεδομένων, στην περιοχή μεταξύ της Χώρας Σφακίων έως τον κόλπο του Φοίνικα καθώς εκεί εντοπίζονται σημαντικά λιβάδια ποσειδωνίας (σ.σ.: Τα λιβάδια ποσειδωνίας ειναι οι κοινώς επονομαζόμενες φυκιάδες της θάλασσας. Αποτελούν το σημαντικότερο παράκτιο θαλάσσιο οικοσύστημα στην Μεσόγειο αλλά και σε παγκόσμια κλίματα – δίπλα δίπλα με τους κοραλλιογενείς σχηματισμούς). Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικό περιοδικό. Ολοκληρώθηκε η μελέτη για την διερεύνηση ύπαρξης αλλαγής στο δενδροόριο (treeline change) της αλπικής ζώνης των Λευκών Ορέων με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αποτελέσματα, όπως το γεγονός πως από το 1945 έως σήμερα, υπάρχει μια σταθερότητα στο δενδροόριο (δενδροόριο ειναι το ανώτερο σημείο σε ένα βουνό που μπορεί να μεγαλώσει ένα δένδρο το οποίο έχει ύψος 2 μέτρα. Πριν απο το δενδροόριο ειναι το δασοόριο που χαρακτηρίζει την ζώνη που μπορεί να αναπτυχθεί ένα δάσος ως συμπαγής μάζα. Μετα απο αυτό αρχίζει η ζώνη του δενδροορίου), κάτι που έρχεται σε αντίθεση με άλλες μελέτες από άλλες περιοχές της Ευρώπης και Ασίας. Τα ευρήματα συνδέονται με τις τοπικές κλιματικές συνθήκες αλλά και με την αλλαγή στη χρήση των δασών από πηγή υλικών δόμησης και θέρμανσης σε εγκατάλειψη και πύκνωση. Τα αποτελέσματα θα παρουσιασθούν στο συνέδριο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρίας που θα λάβει χώρα στο Ηράκλειο Κρήτης τον Οκτώβριο». Τέλος, ο ίδιος συμπληρώνει ότι «μια σειρά από μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη εξετάζοντας σπάνια και ενδημικά είδη όπως είναι η ενδημική σαύρα Podarcis cretensis». Όλα τα αποτελέσματα θα τροφοδοτήσουν σχέδια διατήρησης και διατήρησης της βιοποικιλότητας του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς.
Στόχοι
Ο κ. Πουρσανίδης επισημαίνει ότι «το ECOPOTENTIAL στοχεύει στο να δημιουργήσει νέα εργαλεία πέραν της σύγχρονης τεχνολογίας και ένα ενοποιημένο πλαίσιο για την μελέτη και διαχείριση των οικοσυστημάτων των προστατευόμενων περιοχών. Κύρια μέσα ανάπτυξης νέων εργαλείων είναι η δορυφορική τηλεπισκόπηση με επίκεντρο τα δεδομένα που προέρχονται από την συστοιχία δορυφόρων Copernicus Sentinel 1, Copernicus Sentinel 2, Landsat OLI/TIRS, Landsat TM5, MODIS Terra & Aqua καθώς και άλλα δεδομένα. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ανοιχτή πρόσβαση από όλους τους πολίτες (open access data). Ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς αποτελεί μια από τις 24 περιοχές μελέτης και την μοναδική στην Ελλάδα. Σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, μια σειρά από μελέτες είναι σε εξέλιξη αναφορικά με χερσαία και παράκτια θαλάσσια οικοσυστήματα καθώς και σπάνια και ενδημικά είδη πανίδας & χλωρίδας».
