ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ, ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΦΙΛΩΝ ΠΑΝ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ
Μια πρόβλεψη του πρώτου Eλληνα καθηγητή της κοινωνιολογίας Παναγιώτη Κανελλόπουλου ΚΑΙ δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Εστία» 1957 Β΄ ένα σπουδαίο δοκίμιο σε 8 σημεία που σήμερα είναι τόσο επίκαιρα αφού οι σημερινοί πρωταγωνιστές του πολιπολικού κόσμου μας δημιουργούν και επιβάλλουν τραγωδίες, κυρίως παραβιάζοντας την ελευθερία της Δημοκρατικής Δύσης στην οποία εμείς ανήκουμε.
Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΕΙΝΑΙ ΒΑΘΥΤΑΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ
Κατά τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟ, πρώτο καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος προέβλεψε πως η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ θα είναι βαθύτατα προβληματική.
Από τα δοκίμια του Πέμπτου τόμου, με συνεντεύξεις, αναμνήσεις, αγορεύσεις, κρίσεις. Ένα σημαντικό κείμενο σε 8 μέρη που δημοσιεύθηκε στη «ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ» το 1957Β΄.
Το κείμενο η «ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ» αναφέρει, από τότε, ότι θα είναι βαθύτατα προβληματική, ενώ η θέση εκείνου που ανήκει στον αντίθετο κόσμο της αριστεράς δεν είναι.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΠΡΟΒΛΕΨΗ
Γιατί, για τον κομμουνιστή το πρόβλημα έχει λυθεί (ή σχεδόν λυθεί) από τη στιγμή που διαλέγει τον κόσμο του ή που γεννημένος σ’ ένα ολοκληρωτικό κομμουνιστικό κράτος δεν ξέρει ότι υπάρχει άλλη εκλογή. Όμως, για τον ελεύθερο άνθρωπο τίποτε δεν είναι οριστικό και σταθερό. Ούτε η προσωπική του θέση είναι μέσα στη συνείδησή του αναντίρρητη, ούτε και ο κόσμος αυτός είναι για τα μάτια του οριστικά στη θέση του.
Μια σημαντική πρόβλεψη από την εποχή εκείνη.
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΔΙΚΟ
Στη δεύτερη θέση του συγγραφέα για τη ΘΕΣΗ μας ΣΤΟΝ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ , ο συγγραφέας Παν. Κανελλόπουλος αναφέρεται στον Σόλων τον νομοθέτη ως διαιτητή, ανάμεσα στον Πλάτωνα και τον Αριστοφάνη.
Να βρουν ποιο είναι, ανάμεσα σ’όλα τα πολιτεύματα, το σχετικά καλύτερο και το λιγώτερο άδικο. Γιατί ζώντας στον κόσμο των βαρβάρων δεν ερευνούσαν, δεν είχα αμφιβολίες, δε θεωρούσαν ότι ήταν όλα αυτονόητα ακόμα και το δικαίωμά τους να τους κόψουν το κεφάλι. Κι αν καμιά φορά αντιδρούσαν ήταν μόνο βιολογικά και ποτέ ηθικά. Γιατί υπηρετούσαν τυφλά ως μάζα.
Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΚΑΝΕ ΝΑ ΖΗΤΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Όμως, στην τρίτη θέση του συγγραφέα αναφέρεται ότι: «Όσοι ανήκουμε στον Δυτικό κόσμο έχουμε την καταγωγή μας από την Ελλάδα: αμφιβάλουμε, θέτουμε ερωτήματα, αφού τίποτε δεν μας Είναι αυτονόητο. Είμαστε δυσαρεστημένοι, ζητούμε αδιάκοπα κάτι άλλο. Και ήρθε κι ο Χριστιανισμός που μας έκανε ν’ αναζητούμε το κάτι άλλο και πέρα από τον κόσμο. Με τον Ιησού που δεν ήρθε «να καταλύσει τον κόσμο» και τους προφήτες. Έτσι δεν ηρθε να καταλύσει και την Ελλάδα. Γιατί ξεχώρισε τη θέση της με το Θεό λέγοντας, «Τα του Καίσαρος του Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ. Μας άφησε να ασκούμε ελεύθερα και τα καθήκοντα του πολιτικού κόσμου τούτου αλλά για να ασκούμε ως υπεύθυνα άτομα τις εντάσεις που μας κάνουν υπεύθυνους οι καθημερινές μας πράξεις.
Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΕΡΜΑ
Για να πει στο σημείο αυτό ότι κανένας μας δεν μπορεί να πει ότι ο Δυτικός κόσμος είναι ένα ιστορικό τέρμα και ότι ο ίδιος ανήκει στον Δυτικό κόσμο έφθασε στο τέρμα της προσωπικής του πορείας, γιατί οι αμφιβολίες πρέπει νάναι μεγάλες. Και όσο μεγαλύτερες είναι οι αμφιβολίες μας τόσο πιο καθαρή είναι η ένδειξη ότι υπάρχει μέσα μας δύναμη. Γιατί τα ερωτήματα έκαναν τους ανθρώπους να γίνουν υπεύθυνα πρόσωπα, για να διατηρήσουν την ηθική του υπεύθυνου προσώπου απέναντι στον εαυτόν του και όχι μόνο απέναντι στο νόμο.
Η ΥΛΙΚΗ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΥΒΡΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΠΟΥ ΔΥΣΤΥΧΟΥΝ
Για να τονίσει ο συγγραφέας ότι πρέπει νάχουμε αμφιβολίες και νάμαστε δυσαρεστημένοι όταν η υλική αυτάρκεια είναι ύβρις απέναντι των άλλων που παλεύουν και βασανίζονται, αλλά, ακόμα, η ηθική αυτάρκεια είναι ύβρις και απέναντι του ίδιου του εαυτού μας.
Γιατί το κύριο διακριτικό γνώρισμα του Δυτικού Κόσμου είναι η πολιτική και ηθική ελευθερία, όπως πρώτοι είχαν το προνόμιο να συλλάβουν οι Έλληνες κάνοντας τον άνθρωπο υπεύθυνο του πλησίον, με τον χριστιανισμό.
Για να μπορούμε να πούμε, ίσως, ότι ο δυτικός κόσμος που πραγματοποίηση την πολιτική και ηθική ελευθερία.
Με την ελεύθερη συνείδηση να μην μπορεί ποτέ να λέει πέρα για πέρα ΝΑΙ και νάναι ευχαριστημένη από την πραγματικότητα.
Γιατί μονάχα η βία και η βλακεία μπορεί να κάνουν τη συνείδηση να λέει πέρα για πέρα ΝΑΙ.
Στο έκτο σημείο του ενδιαφέροντος αυτού κειμένου ο Παν. Κανελλόπουλος διερωτάται αν όποιος ανήκει στον δυτικό κόσμο της ελευθερίας, ως ελεύθερος άνθρωπος πρέπει να αμφιβάλλει αν ο κόσμος του είναι ο κόσμος της ελευθερίας;.
Για να πει στο έβδομο σημείο του κειμένου του ότι «η αμφιβολία είναι μεγάλο αγαθό και κίνητρο δημιουργίας». Ενώ οι ορδές του Αττίλα ή του Ταμερλάνου δεν είχαν αμφιβολίες, για να είναι η ορμή τους φοβερή και ακατάσχετη με το αποτέλεσμα των επιδρομών τους να είναι αρνητικό, γκρεμίζοντας ότι έβρισκαν μπροστά τους για νάναι ο κόσμος άμορφος, που γκρεμίστηκε στο μηδέν..
ΣΤΙΒΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ
Γα να καταλήξει ο συγγραφέας στο όγδοο κείμενό του στο οποίο προβλεπτικά αναφέρει ότι ο δυτικός κόσμος είναι μονάχα ένας στίβος ελεύθερων αγωνισμάτων.
Για να διερωτηθεί ο πρώτος σημαντικός καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών λέγοντας: ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΟ ΤΑΧΑ το γεγονός ότι υπάρχει στον κόσμο ένας ελεύθερος στίβος; Με αυτό τον στίβο εξισορροπείται η ύπαρξη αντιθέσεων, που μέσα σ’ αυτές κατεβαίνουν παίχτες καλοί και κακοί.
Για να καταλήξει – προφητικά στο όγδοο σημείο του κειμένου του ότι ο δυτικός κόσμος είναι μονάχα ένας στίβος ελεύθερων αγωνισμάτων.
Η ΥΠΑΡΞΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ
Δεν είναι όμως λίγο το γεγονός ότι υπάρχει στον κόσμο ένας στίβος που σημαίνει βέβαια την ύπαρξη των αντιθέσεων ανάμεσα σε παίχτες καλούς ή κακούς.
Όμως τα άτομα που ανήκουν στο δυτικό κόσμο της ελευθερίας είναι εκείνα που με τη σημασία ότι υπάρχει ο στίβος θεωρούν το με κάθε τρόπο και θυσία να διατηρηθεί.
Αποτελεί αποστολή που διατηρεί την αλήθεια με την ιδιαίτερη αξία μέσα μας στην τραγωδία κάθε εποχής, όπως και στη δική μας που μας επιβάλλεται και μας έχει κατακυριεύσει με το δυτικό πολιτισμό να είναι σε βαθιά κρίση όπως πρόβλεψε χρόνια πριν ο Παν. Κανελλόπουλος και ιδιαίτερα τώρα που η κρίση εντείνεται σε όλα τα επίπεδα της σύγχρονης ζωής.
