Οι Θεσμοί είναι κανόνες δικαίου που επιβάλλονται, είναι οι πεποιθήσεις και οι συνήθειες που επικρατούν στις κοινωνίες των ανθρώπων. Θεσμός μπορεί να είναι και κοινωνικός ή πολιτικός οργανισμός, όπως ο θεσμός των κοινωνικών ασφαλίσεων. Θεσμοί όπως τους εννοούμε είναι οι θεμελιώδεις νόμοι μιας πολιτείας, είναι η απόρροια και το επακολούθημα του Δικαίου και η παγίωση της αλήθειας.
Δικαίωμα είναι το ύψιστο για τον κάθε άνθρωπο αγαθό να έχει εξουσία σύμφωνα με το νόμο, που το Δίκαιο αναγνωρίζει, όπως είναι το Δικαίωμα της ζωής και της Ελευθερίας. Δικαίωση είναι η απονομή του δικαίου με την απόδειξη του ορθού και την αποκατάσταση της αλήθειας.
Από τους θεσμούς που εφαρμόζονται και επικρατούν σε ένα μικρό ή μεγάλο κοινωνικό σύνολο, κρίνεται το μέλλον και η ευημερία των ανθρώπων αυτού του συνόλου. Στις λέξεις Θεσμός, Νόμος, Δίκαιο, Κανόνας, Δικαίωμα, Δικαίωση, υπάρχει μια ακολουθία και συνοχή μεταξύ τους και η έννοιά τους από το μακρινό παρελθόν έως το παρόν, είναι πάντοτε η ίδια, αλλάζει όμως και δεν παραμένει ίδιος ο τρόπος της ερμηνείας και εφαρμογής τους και δε συμπίπτει με την εκάστοτε τεχνική οικονομική: και πολιτιστική εξέλιξη. Οι πολίτες ενός κράτους ευνομούνται και η Διοίκησή του είναι χρηστή και ηθική όταν γίνεται πιστή εφαρμογή των Δημοκρατικών Θεσμών και κανόνων από τους άρχοντές του. Αυτούς τους κανόνες και τους θεσμούς πρέπει ο ίδιος ο λαός να τους έχει κωδικοποιήσει και να μένει ο άγρυπνος φρουρός και θεσμοφύλακάς τους. Τότε πείθονται οι άρχοντες ότι αυτοί θα πρέπει να ακολουθούν το λαό ως προς τις συνήθειες και ως προς την τάξη της ζωής του. Γιατί αυτός ο λαός θα ζει και θα πατεί το χώμα της Γης του μα θα ξέρουν πως βλέπει ψηλά τον ουρανό και παίρνει εντολές από το Θεό του, όπως έπαιρναν από την αρχαιότητα οι Έλληνες, εντολές από τους Θεούς τους αφού κατέβαιναν όπως λέγεται στον Άδη και ορκίζονταν για να είναι το έργο τους και οι αποφάσεις τους για τους θνητούς, ορθές και αληθινές. Η Θεά Θέμις ήταν η προσωποποίηση των νόμων και αρμόδια για την κοινωνική αρμονία. Ήταν θεσμοφύλακας, υπεύθυνη να τηρεί την τάξη σύμφωνα με τη θέληση του Μεγάλου Δία. Ήταν η προστάτρια του δικαίου και επέβλεπε να υπάρχει παγκόσμια τάξη. Το όνομά της φέρουν και σήμερα πολλές επιγραφές όπως, “Θέμιδος Μέλαθρον”, “Ναός της Θέμιδας”,”ο Ζυγός και το σπαθί της Θέμιδας” και όλα μας θυμίζουν την αιώνια και ακατάλυτη ανάγκη τήρησης και επιβολής των νόμων του Δικαίου και των θεσμών στον τόπο μας. Ο μεγάλος, γνωστός νομοθέτης Σόλων, στο ποίημά του με τον τίτλο “ΕΥΝΟΜΙΑ” προτρέπει τους πολίτες να σέβονται τους θεσμούς και να εφαρμόζουν τους νόμους. Η Νέμεση ήταν και αυτή Θεά της Θείας Δικαιοσύνης και αγανάκτησης. Ήταν η δύναμη που τιμωρούσε τους άδικους και εκπροσωπούσε την ανώτατη ηθική. Ο ανυπάκουος Βασιλιάς Σίσυφος δέχτηκε βαριά τιμωρία από τους Θεούς γιατί ήταν παράνομος και πανούργος. Όλα τα παραπάνω μαρτυρούν ότι βασικό μέλημα του Ελληνικού γένους από χιλιετίες πριν, ήταν η διαμόρφωση, η φύλαξη και η προστασία Θεσμών και Νόμων με ανώτερο ήθος που θα καθοδηγούσαν και θα υπέδειχναν τη συμπεριφορά του ανθρώπου προς τον εαυτό του , τους άλλους ανθρώπους και το θεό. Έτσι χρύσωναν οι ελπίδες του για μια ζωή χωρίς συκοφαντία, χωρίς αδικία και στέρηση γιατί ως θεσμοθέτες και θεσμοφύλακες θα είχαν των προστασία των θεών τους. Για τους λόγους αυτούς διέθεταν μια στερεή και αμετάθετη πίστη και μια δύναμη ακατάβλητη και ακατανίκητη ώστε να υπηρετούν τους νόμους και τους θεσμούς σε όλη τη ζωή τους με ηθική αμοιβή. Οι θεσμοφύλακες θα λούονται για πάντα από μια πλημμυρίδα ανωτέρων και θείων αισθημάτων γιατί δεν εδείλιασαν και δεν εδίστασαν να θέσουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία της κοινωνίας και διακρίθηκαν για την ευθύτητα και την ειλικρίνειά τους και που αυτοί λογίζονται ως ευεργέτες της πατρίδας τους και καθοδηγητές των εθνών. Είναι πολλές οι ευγενικές μορφές που διακρίθηκαν σε κάθε εποχή και λάμπρυναν την ανθρώπινη υπόσταση ένεκα της ακλόνητης και αμετακίνητης στάσης τους στους άγραφους νόμους της ηθικής και στους θεσμούς και υπηρέτησαν με προθυμία τους συνανθρώπους τους και το Θεό τους. Και συνδέθηκε το όνομά τους με την ιστορία, τα πεπρωμένα και το ριζικό του τόπου τους και δεν εγνώρισαν ποτέ την ήττα και την ατίμωση. Σήμερα η λαμπηδόνα από την προσφορά και τη
θυσία αυτών των ανθρώπων φωτίζει και ενισχύει τις δυνάμεις της ψυχής μας στην άνυδρη και στείρα εποχή μας. Σήμερα που στέγνωσε και πάγωσε από την έλλειψη αλήθειας και την καταπάτηση των θεσμών ο κόσμος, που πολλοί ξέχασαν τους όρους και τους νόμους που καθορίζουν την αρμονία και τη σύμπνοια που πρέπει να υπάρχει στη Γη, οι Ερινύες έχουν παρουσία και επιβλέπουν αυτούς που κατακτούν την Ελευθερία, αυτούς που τους χαρακτηρίζει ο εγωισμός και η περηφάνια και αφαιρούν την προσδοκία και την απαντοχή από τους ανθρώπους του σημερινού κόσμου.
*Ο Δημ. Παυλάκης είναι π. ανώτερος Υπάλληλος
