Η τοπική κοινότητα και η Fraport: Διαπιστώσεις και κρίσεις

Η πρόσφατη εκδήλωση της Fraport στα Χανιά καθώς και η σύσκεψη που ακολούθησε, την επόμενη ημέρα, με πρωτοβουλία του Αντιπεριφερειάρχη Χανιών και την συμμετοχή των Δημάρχων και του προέδρου του ΕΒΕΧ επισφράγισε ένα νέο δεδομένο στην ευρύτερη περιοχή των Χανιών και της Δυτικής Κρήτης.
Eφεξής η εν λόγω, γερμανικών συμφερόντων, εταιρεία καθίσταται και τυπικά, αν όχι ο κύριος, σίγουρα ένας από τους βασικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της τοπικής και περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής. Τούτο διότι όπως είναι γνωστό αφενός ο κλάδος του τουρισμού αποτελεί την ναυαρχίδα της τοπικής οικονομίας και αφετέρου το αεροδρόμιο Χανίων αποτελεί την πύλη εισόδου της Δυτικής Κρήτης. Εν ολίγοις, επιβεβαιώθηκε ότι η Fraport δεν πρόκειται να είναι ένας απλός διαχειριστής του αεροδρομίου «Δασκαλογιάννης» ο οποίος ασχολείται αποκλειστικά με την συντήρηση των εγκαταστάσεων και την εύρυθμη λειτουργία του αερολιμένα, όπως ήθελαν ορισμένοι να μας πείσουν. Αντιθέτως καθίσταται πλέον ένας ρυθμιστικός παράγοντας της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου και ταυτόχρονα επίσημος συνομιλητής των τοπικών φορέων πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Από τώρα και στο εξής η γερμανική ημικρατική εταιρεία θα συμμετάσχει σε όλες τις κρίσιμες τοπικές συσκέψεις και συζητήσεις με βαρύνουσα γνώμη την οποία η τοπική κοινωνία θα είναι υποχρεωμένη είτε να αποδέχεται εν συνόλω είτε εν μέρει. Ως εκ τούτου στην Fraport Greece εκτός από τις εγκαταστάσεις του αερολιμένα των Χανίων της εκχωρήθηκε δυστυχώς και μέρος της τοπικής αναπτυξιακής και οικονομικής πολιτικής.
Ανεξαρτήτως της προπαρατεθείσας διαπίστωσης ο γράφων οφείλει να επικεντρώσει σε τρία, επιπλέον, κρίσιμα σημεία τα οποία αναδείχθηκαν κατά την πρόσφατη δημόσια συζήτηση, σημεία τα οποία σχετίζονται με την περαιτέρω συγκρότηση της τοπικής μας κοινότητας σε επίπεδο οικονομικό, κοινωνικό και δημοκρατικό.
Το πρώτο είναι ότι η στρατηγική της εν λόγω εταιρείας εστιάζει στην υψηλή τουριστική περίοδο με αποτέλεσμα να ανασταλεί κάθε προσπάθεια επέκτασης της περιόδου αυτής κάτι το οποίο αποτελούσε στρατηγικό στόχο της τοπικής κοινωνίας. Αυτό θα επιφέρει βραχυπρόθεσμα σοβαρές ανακατατάξεις στην τοπική οικονομία και μεσοπρόθεσμα στον τοπικό κοινωνικό σχηματισμό. Εν ολίγοις μπαίνουμε πλέον σε μία περίοδο σοβαρής αναδιάταξης με κύριο χαρακτηριστικό την εκ νέου σταδιακή συγκέντρωση του τοπικού τουριστικού προϊόντος σε λιγότερα χέρια και όχι με την περεταίρω διάχυση του σε ευρύτερες επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες όπως έγινε τα τελευταία πέντε χρόνια.  Ενίσχυση λοιπόν του οργανωμένου ή κατά τη fraport «ποιοτικού» έναντι του ανεξάρτητου τουρισμού, με ότι αυτό συνεπάγεται. Μακροπρόθεσμα η Fraport θα αναπτύξει και θα διευρύνει τις πολιτικές σύγκλησης με άλλες συναφείς επιχειρήσεις του κλάδου του τουρισμού και των αερομεταφορών δημιουργώντας μονοπωλιακές συνθήκες στην αγορά της Κρήτης αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Επισημαίνεται βέβαια ότι η λεγόμενη παρουσίαση της fraport συνοδεύτηκε με ψεύδη και μισές αλήθειες όπως για παράδειγμα η δήθεν συνεισφορά των μετόχων η οποία όπως αποδείχτηκε προήλθε μέσα από δάνεια από τις ελληνικές συστημικές τράπεζες και όχι από ίδια κεφάλαια, οι 17 νέες πτήσεις που αποτελούν προιόν του φυσικού κάλους και της δυναμικής της περιοχής καθώς και των προηγούμενων πολιτικών προβολής και επικοινωνίας και όχι φυσικά της πολιτικής fraport κ.α.
Το δεύτερο σημείο σχετίζεται με την μη δυναμική αντίδραση των πολιτών στην παραχώρηση και τη μη αθρόα συμμετοχή τους στις διαμαρτυρίες που οργάνωσε ο βασικός τοπικός πυλώνας διαμαρτυρίας η Ανοικτή Πρωτοβουλία Πολιτών Ενάντια στην Εκχώρηση του Αεροδρομίου «Δασκαλογιάννης» των Χανιών. Το γεγονός της μη μαζικής συμμετοχής των πολιτών δεν αφορά μόνο την πρωτοβουλία αλλά όλες σχεδόν τις συλλογικότητες αποτελεί δηλαδή ένα γενικότερο πολιτικό φαινόμενο. Τούτο οφείλετε σε ένα συνδυασμό αντικειμενικών παραγόντων και στην αντανάκλαση αυτών των αντικειμενικών παραγόντων στο ίδιο το δρών υποκείμενο. Αν και η δραστηριότητα της πρωτοβουλίας ήταν θετική με πετυχημένες ανοικτές εκδηλώσεις και συμβολικές δράσεις εντούτοις δεν κατόρθωσε να ενεργοποιήσει το σύνολο των τοπικών κοινωνικών δυνάμεων προκειμένου να αποτρέψει την εκχώρηση. Eνας αριθμός 150-200 ατόμων δεν αποτελεί δύναμη ανατροπής έστω και αν πρόκειται για μία σοβαρή συσπείρωση πολιτών υπό τις υπάρχουσες συνθήκες. Μπόρεσε όμως η πρωτοβουλία να ασκήσει πιέσεις στους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και κυρίως να κρατήσει ενήμερους του πολίτες για την διαδικασία εκχώρησης των πυλών εισόδου της χώρας και τις δυσμενείς επιπτώσεις που αυτή έχει. Aλλωστε μέχρι τουλάχιστον σήμερα έχει, δυστυχώς, επιβεβαιωθεί για τα όσα έλεγε. Στους αντικειμενικούς παράγοντες θα μπορούσαμε, λοιπόν, να απαριθμήσουμε την φθίνουσα ενασχόληση των πολιτών με τα προβλήματα της καθημερινής κοινωνικής ζωής και ως εκ τούτου τη μη συσπείρωση τους σε φορείς διατύπωσης ή και διεκδίκησης αιτημάτων. Είναι γεγονός ότι από τα μέσα της δεκαετίας του 80’ παρατηρήθηκε μία συνεχόμενη τάση πολιτικής αποξένωσης τα αίτια της οποίας οφείλονται σε διάφορους παράγοντες στους οποίος ο περιορισμένος χώρος δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε. Η πολιτική αποξένωση εκφράζεται με την αδιαφορία και την μη συμμετοχή των πολιτών στο πολιτικό γίγνεσθαι είτε αυτό αφορά την εκλογική συμμετοχή είτε την κοινωνική κινητοποίηση. Έχει παρατηρηθεί, επίσης, ότι τα τοπικά δίκτυα πελατειακών σχέσεων και η τοπική πατρωνία διεμβολίζουν την κοινωνική δημοκρατική συμμετοχή εφόσον εναποθέτουν την επίλυση των ατομικών και κοινωνικών αιτημάτων στις άτυπες μορφές των τοπικών πελατειακών ενώσεων οι οποίες παίζουν όμως σημαντικό ρόλο στο πολιτικό υποσύστημα και στον τοπικό κοινωνικό σχηματισμό. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί η απογοήτευση και η ήττα που ακολούθησε την συνθηκολόγηση της πάλαι ποτέ ριζοσπαστικής αριστεράς. Ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων όπου οι πολίτες εναπόθεσαν τις ελπίδες τους για ανατροπή των μνημονίων με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά τόσο στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Γενάρη του 2015 όσο και στο δημοψήφισμα του ιδίου έτους. Η ήττα και η απογοήτευση που επακολούθησε της συνθηκολόγησης ενίσχυσε την πολιτική αποξένωση και αδιαφορία και απένταξε κυρίως τους νέους οι οποίοι είχαν συσπειρωθεί στη προοπτική της ανατροπής της επιτροπείας. Τέλος το τοπικό «Σύνδρομο Πολάκη» ως ένα ψυχοπολιτικό σύμπτωμα που διεγείρει την καχυποψία σε μια σειρά πολίτες και κοινωνικούς αγωνιστές είναι εξίσου σημαντικό επισημαίνοντας ότι αυτό χρησιμοποιείτε ευρέως από τα τοπικά πελατειακά δίκτυα και τις νεοφιλελεύθερες τοπικές μικροομάδες ως μέσο χειραγώγησης προκειμένου να αποδυναμωθούν τα τοπικά κινήματα και η  πολιτική τους δράση.
Το τρίτο σχετίζεται με ένα σημαντικό στοιχείο που αφορά τη λειτουργία της Δημοκρατίας και την σχέση της τοπικής εξουσίας με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, τις συλλογικότητες περιορισμένων και ειδικών πολιτικών αιτημάτων αλλά και τα κινήματα ρήξης και πολιτικής ανυπακοής. Δημόσιες τοποθετήσεις από σημαίνοντα πρόσωπα της τοπικής αυτοδιοίκησης ότι η πρόθεση διαδήλωσης και διαμαρτυρίας, εν προκειμένω η διαδήλωση της πρωτοβουλίας πολιτών ενάντια στη fraport,  είναι «αντιδημοκρατική συμπεριφορά» δεν κατατάσσεται απλά στους μηχανισμούς προληπτικής λογοκρισίας αλλά δημιουργεί ένα αρνητικό για τη Δημοκρατία και τον τόπο προηγούμενο. Αντιθέτως θα έπρεπε να καταγγελθεί η πρωτοφανής παρουσία των αστυνομικών δυνάμεων οι οποίες παρεμπόδισαν και μάλιστα δύο φορές πολίτες να διαμαρτυρηθούν και να διαδηλώσουν σε δημόσιο χώρο. Η πρόσφατη ανακοίνωση του Δημάρχου Χανίων κ. Βάμβουκα, με την οποία προσπαθεί να ανασκευάσει την δήλωση του περί «αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς» της πρωτοβουλίας έχει δύο πτυχές.
Πρώτον επειδή ποτέ η Πρωτοβουλία δεν κάλεσε τους πολίτες να εμποδίσουν αλλά να διαδηλώσουν ενάντια στη Fraport ο δήμαρχος διέπραξε ένα σφάλμα συνεπώς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στο τι λέει και να μην βιάζεται. Δεύτερον αν είναι συνεπής στην άποψη ότι οι διάφοροι οργανισμοί, ιδιωτικές εταιρείες, ομάδες πολιτών, φυσικά πρόσωπα κ.α. δεν πρέπει να εμποδίζονται να παρουσιάζουν τις απόψεις τους τότε θα έπρεπε να είχε καταδικάσει την παρεμπόδιση πολιτών να εκφράσουν την διαμαρτυρία τους πέρυσι το Απρίλη στο αεροδρόμιο όταν τέσσερις κλούβες ΜΑΤ και 200 πάνοπλοι παρατάχθηκαν απέναντι στους πολίτες. Το ίδιο θα έπρεπε να είχε κάνει και πριν λίγες ημέρες όταν ξανά μία τεράστια αστυνομική δύναμη παρεμπόδισε τους πολίτες να εκφράσουν ειρηνικά την διαμαρτυρία τους και έκλεισε τους κεντρικούς δρόμους των Χανίων. Δεν το έπραξε λοιπόν ούτε την μία ούτε την άλλη. Η τοπική μας κοινότητα πρέπει να εξασκήσει τα αντανακλαστικά της διότι η τρέχουσα περίοδος χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την ύπαρξη οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων αλλά  και από ενέργειες που περιορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές κατακτήσεις ακόμα και αν η βούληση των πρωταγωνιστών δεν είναι συνειδητά αυτή. Άλλωστε, ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις.
Θεωρώ ότι η πρωτοβουλία έπραξε αυτό που έπρεπε να πράξει. Να υποστηρίξει δηλαδή το δημόσιο συμφέρον και να επιστήσει την προσοχή της τοπικής κοινότητας για τις δυσμενείς εξελίξεις που διαμορφώνονται μετά την εκχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και ειδικά του «Δασκαλογιάννης».
Πρότεινε προς την τοπική αυτοδιοίκηση να μην παραβρεθεί στην εκδήλωση της Fraport αλλά αντιθέτως να κληθούν οι γερμανοί με πρωτοβουλία του Αντιπεριφερειάρχη όπως και έγινε χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Ανάγκη από δημοσιότητα δεν είχε η πρωτοβουλία διότι τα περισσότερα μέλη της ήταν και είναι πρόσωπα εκτεθειμένα με πλήρη επάρκεια στη δημόσια τοπική επικοινωνία και όχι μόνο. Φρονώ όμως ότι  έκλεισε ένας κύκλος των δράσεων της χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πάψει να υφίσταται και να παρεμβαίνει όπου κρίνεται σκόπιμο και μάλιστα δυναμικά.
Αλλωστε μπροστά μας έχουμε τη μάχη στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια. Ισως η πρωτοβουλία να πρέπει να διευρύνει τον χαρακτήρα της από μία συλλογικότητα ειδικού σκοπού σε μία ευρύτερη συσπείρωση πολιτών οι οποίοι θα προτάσσουν την υπεράσπιση του Δημόσιου συμφέροντος. Ίσως όμως και όχι. Ούτως ή άλλως το νέο θα δημιουργηθεί με ή χωρίς την πρωτοβουλία διότι όπως στη φύση έτσι και στην κοινωνία ισχύουν οι νόμοι της διαρκούς κίνησης και της αλλαγής.
Τέλος με αφορμή την παρέμβαση μου αυτή θα ήθελα να επιδοκιμάσω την θετική συμβολή όλων εκείνων από τον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης και των θεσμών που ανοικτά και δημόσια τοποθετήθηκαν ενάντια στην εκχώρηση του «Δασκαλογιάννης» με ιδιαίτερη αναφορά στις πρόσφατες δηλώσεις του Δήμαρχου Πλατανιά κ. Μαλανδράκη και του Αντιδημάρχου Χανίων κ Βλαχάκη από τον οποίο η πρωτοβουλία ζήτησε ήδη δημόσια συγνώμη για το στιγμιαίο λάθος που έπραξε αποδεικνύοντας το υψηλό αίσθημα ευθύνης που διαθέτει.
Επίσης σημαντικός παράγοντας πληρέστερης ενημέρωσης της τοπικής μας κοινότητας ήταν τα τοπικά ΜΜΕ που κράτησαν την ποιότητα και την τήρηση των κανόνων δημοσιογραφικής δεοντολογίας, παρά τις πιέσεις, επιβεβαιώνοντας παλαιότερες θεωρητικές προσεγγίσεις μου για τον προοδευτικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών σε σχέση με τα κυρίαρχα και καθεστωτικά Μέσα.
Κυρίως όμως  οφείλω να ευχαριστήσω τα δεκάδες  μέλη της πρωτοβουλίας, αλλά και αυτά άλλων συλλογικοτήτων, τα οποία αφιέρωσαν τον πολύτιμό χρόνο τους στην υπόθεση αυτή πολλές φορές με διαφωνίες και σκληρές αντιπαραθέσεις αποδεικτικό του πολυφωνικού δημοκρατικού και πολυσυλλεκτικού χαρακτήρα της πρωτοβουλίας.