Η τραγική ιστορία των κατοίκων από τους Κάμπους Κεραμειών και την ευρύτερη περιοχή

Η αξία της ζωής επιβάλει να υμνηθούν οι θυσίες. 7 Μαΐου 1944 ημέρα Κυριακή στο χωριό μας, Κάμποι Κυδωνίας ήταν ο εσπερινός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, η κεντρική μας εκκλησία, στη συνέχεια του σχολείου και της πλατείας, χιλιόχρονος γείτονάς μας, χτισμένη επί Κομνηνών.
Μετά τον εσπερινό στο καφενείο του Μιχάλη Καλογερή, γιος του καπετάνιου Καλογερή, γιορτάζουν τον Άγιο, όμως γιορτάζουν και το τέλος της γερμανικής κατοχής. Τα νέα από όλα τα μέτωπα έρχονται, η λευτεριά σιμώνει. Η κατοχή των Γερμανών που έφερε τις φυλακίσεις με τον πιο απάνθρωπο τρόπο, τον σπαραγμό των εκτελέσεων, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεων αιχμαλώτων, όπου χαρακτηρίστηκαν η ντροπή του 20ου αιώνα, έφτασε στο τέλος.
Ομως το θεριό και στο ψυχοματισμό του δεν παύει να σκοτώνει. Οι Γερμανοί βρίσκουν τις βίγλες αφύλακτες, φτάνουν στο χωριό έξω από το καφενείο που γινόταν το γλέντι χωρίς να τους πάρουν είδηση
Η συμπλοκή έγινε. Το κόκκινο του ουρανού που μόλις είχε αφήσει το λιόγερμα, ξανά κοκκίνισε στα στενά της γειτονιάς Πανοχώρι από το αίμα του νέου Βασίλη Ποντικάκη. Τραυματίστηκε και ένας Γερμανός από τον Βασίλη. Το μοιρολόι για τον λεβέντη μας Βασίλη από την Ελπίδα, την όμορφη νέα που είχε αρραβωνιαστεί, είπε ο Γιάννης του Μιχάλη Καλογερή, ότι η τραγικότητα που είχε, που άφηνε και στις πέτρες του στενού αυτού θα ’χει μείνει. Προχωρούν μέσα στο χωριό οι Γερμανοί, μαζεύουν όσους άντρες βρίσκουν, η νύχτα αυτή είχε πανσέληνο, μα για το χωριό μας η νύχτα αυτή ήταν σκοτεινή, μαύρη, η νύχτα αυτή δεν θα ξεχαστεί ποτέ σε αυτούς που την έζησαν.
Τους άντρες που είχαν μαζέψει τους είχαν στημένους στους εξωτερικούς τοίχους του σχολείου και τα πολυβόλα απέναντι τους με τις κάννες προς αυτούς, η δε αγριάδα των Γερμανών ήταν τόση που κάθε στιγμή νόμιζες ότι ήταν έτοιμοι να ρίξουν τις ριπές των πολυβόλων στα κορμιά των αιχμαλώτων τους. Το σπίτι του παππού μου ήταν και είναι δίπλα στην εκκλησία, από την πόρτα την ξύλινη την παλιά που είχε χαραμάδες, έβλεπαν και άκουγαν τι γινόταν στην πλατεία, ήταν πανσέληνος.
Ολες οι γυναίκες των διπλανών σπιτιών κλεισμένες μέσα εκεί και ακουμπισμένες στις χαραμάδες, κλαίγανε τρομαγμένες, προσεύχονταν, μην τυχόν και γίνει το κακό σε όλους. Μικρή εγώ να βλέπω όλες τις τραγικές καταστάσεις, δεν θα φύγουν ποτέ από την μνήμη μου. Η νύχτα προχωρούσε, οι γυναίκες έξαλλες παρακολουθούσαν, κανείς δεν κοιμήθηκε τη νύχτα αυτή. Ξημέρωσε 8 Μαΐου, ο Γιώργης Μ. Μαυρεδάκης, ένας από τους αιχμαλώτους που επέζησε μας άφησε την διήγηση του.
«Μας έδεσαν με σχοινιά που πήραν από το παντοπωλείο του Δημήτρη Νικολακάκη, τέσσερις-τέσσερις μας έκοψαν τα κουμπιά και τις ζώνες των παντελονιών μας για να μην μπορούμε να φύγουμε. Εβαλαν σε μια σκάλα τον σκοτωμένο Βασίλη και έλυσαν τέσσερις για να τον μεταφέρουν. Αυτό γινόταν μέχρι την Ραμνή, δίπλα μου ήταν ένας Γερμανός και έλεγε δρόμο-δρόμο σκατά Χίτλερ, βλέποντας το χάλι μας. Οταν περνούσαμε από την Τσακίστρα έξω από το σπίτι του Βασίλη ήταν η μάνα του αλλά η κακομοίρα δεν το κατάλαβε πως ήταν ο γιος της . Οι Γερμανοί αναβαστούσαν ένα Γερμανό που έλεγαν ότι τον τραυμάτισε ο Βασίλης. Συνεχίσαμε προς τη Ραμνή. Εκεί στο σχολείο της Ραμνής μας έβγαλαν στην αυλή όπου είδα ένα Γερμανό να κτυπά με τη λούρα του ένα νέο 20 περίπου χρόνων, δεν τον γνώριζα. Όταν τον χτύπησε ο Γερμανός στο κεφάλι του με την λούρα, είδα να πετιέται κατακόρυφα απ’ το κεφάλι του το αίμα σαν την βρύση. Μας είχαν δέσει δύο-δύο έτοιμους να μας τουφεκίσουν και έστησαν τα πολυβόλα απέναντι μας έτοιμοι για την εκτέλεση. Τότε είδα τους Γερμανούς να γελούν ειρωνικά για το θέαμα που θα έβλεπαν. Αυτό μου στοίχισε πολύ. Όμως ο παπά-Πέτρος που ήταν και αυτός μαζί μας, μας είπε ότι τέσσερα λεπτά πριν την εκτέλεση ήλθε διαταγή με τον ασύρματο να μας πάνε στην Αγυιά και να γίνει εκεί η εκτέλεση. Φύγαμε από εκεί και περνώντας από ένα ποτάμι προσπαθήσαμε να πιούμε νερό.
Με τα χέρια δεμένα πίσω ήταν πολύ δύσκολο, πέφταμε κάτω, δε μπορούσαμε να σηκωθούμε και ήταν πόνος καρδιάς να βλέπεις αυτήν την τραγικότητα για να πιεις νερό. Στους Αγίους Πάντες ήταν φορτηγά αυτοκίνητα και μας πήγαν κατευθείαν στην Αγιά. Εκεί οι κραυγές των φυλακισμένων ακούονταν από το πρωί μέχρι το βράδυ από τα μαρτύρια που τους έκαναν. Μετά από μια μέρα ήρθαν και μας πήραν 28 άτομα μαζί και μένα. Μας πήγαν με αυτοκίνητα στη Χρυσοπηγή που είχαν το στρατοδικείο τους με αξιωματικούς Γερμανούς και τον διερμηνέα Γερμανό. Ενας- ένας περνούσε, εμένα με ρώτησαν αν ξέρω που είναι οι Αγγλοι και αν είχα ακούσει πυροβολισμούς στο χωριό. Εγώ βέβαια απάντησα «όχι, όχι» όπως όλοι μας. Σαν τέλειωσε το δικαστήριο μας συγκέντρωσαν και τους 28 και μας ανακοίνωσε ο Γερμανός διερμηνέας, «η απόφαση του δικαστηρίου βγήκε εις θάνατον για όλους, και θα εκτελεστείτε όλοι σε 8 μέρες επειδή κανείς δεν μαρτύρησε».
«Απ’ ό,τι θυμούμαι 20 πρέπει να ’ταν απ’ αυτούς που έβαλαν στο Ταναΐς».
7 Ιουνίου 1944 πέντε φορτηγά αυτοκίνητα έξω από τις φυλακές της Αγυιάς στοιβιάζουν μέσα τους Εβραίους των Χανιών, μανάδες με μικρά παιδιά στην αγκαλιά τους, γυναίκες έγκυες, τους φυλακισμένους χωριανούς μας, τους κοντοχωριανούς μας τους Ελληνες πατριώτες, αυτούς που δε δέχτηκαν να καταδώσουν, να προδώσουν το χωριό τους, να προσβάλουν την οικογένειά τους. Τους πάνε για το λιμάνι της Σούδας, ο οδυρμός τους ακούγεται από τα χωριά του Ακρωτηρίου, ήταν τα παιδιά οι γυναίκες των Εβραίων που εκτοπίζονται από τα σπίτια τους, με προορισμό την εξόντωσή τους, όπως και όλων των πατριωτών που στοίβιαζαν μέσα στο παλιοκάραβό τους.
Ανθρωπόμορφα θηρία αυτοί που δίνουν τις διαταγές και αυτοί που εκτελούν τέτοιες πράξεις.
Ο Νίκος Τσακιράκης θυμάται να περνούν τα φορτηγά στο Σουδιανό δρόμο και οι χωριανοί μας φυλακισμένοι στοιβιασμένοι να κουνούν όμως τα χέρια τους και να στέλνουν τον τελευταίο χαιρετισμό. Από τη Σούδα με ένα σαπιοκάραβο τούς πήγαν στο Ηράκλειο αφού τους κατέβασαν σε μέρος που μπήκαν σε νερά της θάλασσας για να βγουν στη στεριά· και εδώ πάλι τα μικρά παιδιά κινδύνευσαν και ο θρήνος των μεγάλος. Ακούοντάς τα, σπάραζαν οι καρδιές μας, όπως μου εκφράστηκε ο Γιώργος Κατζουράκης, που είχε μια ανέλπιστα καλή τύχη, από ένα Γερμανό. Την τελευταία ώρα που φώναξαν να μπουν από το μέρος αυτό του Ηρακλείου στο καράβι Ταναΐς, τον γύρισε πίσω με ένα φορτηγό γερμανικό στα Χανιά στο σπίτι του. Από το Ηράκλειο συμπληρώνουν, στοιβιάζουν, μέσα στο Ταναΐς 150 περίπου Ιταλούς στρατιώτες, δημοκράτες, αντιφασίστες αιχμάλωτοι των Γερμανών. Βάζουν και Κρητικούς πατριώτες που είχαν τις ίδιες κατηγορίες με τους φυλακισμένους της Αγιάς Χανίων.
Ωρα βραδινή 8:32 στις 8 Ιουνίου 1944 ξεκινάει το καράβι Ταναΐς με το βαρύ φορτίο, μρ τον πόνο τον βαρύ. Εξω από τη Σαντορίνη βουλιάζουν το καράβι! Ο γνώστες μιλούν για 650 ψυχές.
Το γεγονός αυτό θεωρείται από τα συνταρακτικότερα της χιτλερικής βαρβαρότητας και θηριωδίας.
71 ήταν τα ορφανά που έμειναν στο χωριό μας. Ο πόνος και η φτώχεια: διπλός ήταν ο καημός. Εχουν περάσει 74 χρόνια, κουβέντιασα με ένα από τα ορφανά 80 χρονών σήμερα.
«Τι θυμάσαι Κλειάνθη όταν οι Γερμανοί πήραν τον πατέρα σου;»
«Ημουν 7 χρονών όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο σπίτι μας και άρπαξαν τον πατέρα μου! Και εγώ τον πατέρα μου δεν τον ξαναείδα».
Τα μάτια της έγιναν βρύση. Το κλάμα αυτό μου φάνηκε τόσο πονεμένο, με παράπονο αγιάτρευτο. Σάστισα δεν ήξερα πώς να μιλήσω.
«Κλειάνθη είσαι 80 χρονών, ακόμα κλαίεις τον πατέρα σου;»
«Μέχρι να ζω θα τον κλαίω, εγώ ξέρω αν μου χρειάστηκε στη ζωή μου».
Αυτά τα λόγια άκουσα αυτό το κλάμα είδα, ας αφήσουμε την ψυχή μας να αναλογιστεί.
«Εχάθηκαν τόσες ψυχές
στα κύματα τα μύρια,
Κι όταν ήρθε η είδηση,
εδάγκωσαν και μάτωσαν
τα χείλια».

 ΚATOIKOI ΚAMΠΩΝ ΠΟΥ ΠΝΙΓΗΚΑΝ ΣΤΟ ΤΑΝΑΪΣ
• Αρετάκης Ιωάννου Γεώργιος ετών 39
• Αρετάκης Ιωάννου Νικόλαος ετών 28
• Αρετάκης Ιωάννου Χρήστος ετών 19 (3 αδέρφια)
• Αρετάκης Γεωργίου Ευάγγελος ετών 51
• Αρετάκης Ευστρατίου Νικόλαος ετών 33
• Γαρμπιδάκης Ιωάννου Εμμανουήλ ετών 43
• Δαλετζάκης Ευσεβίου Εμμανουήλ ετών 15 μαθητής Γυμνασίου
• Κατσανεβάκης Αναστασίου Νικόλαος ετών 57
• Κατσουλάκης Ιωάννου Λαμπρινός ετών 39
• Κατσουλάκης Εμμανουήλ Παύλος ετών 38
• Κοκολάκης Παναγιώτου Γεώργιος ετών 29
• Μαθιουδάκης Παναγιώτου Δημήτριος ετών 24
• Μαθιουδάκης Παναγιώτου Νικόλαος ετών 22
• Μαυρεδάκης Ιωάννου Σαράντος ετών 44
• Νικολιουδάκης Λεωνίδα Βασίλειος ετών 25
• Νικολιουδάκης Λεωνίδα Εμμανουήλ ετών 29
• Παπαδάκης Γεωργίου Αρτέμιος ετών 34
• Παπαδάκης Γεωργίου Μιχαήλ ετών 23
• Παπαδάκης Αντρέα Βασίλειος ετών 23
• Παπαδάκης Γεωργίου Γεώργιος ετών 28
• Παπαδάκης Μιχαήλ Κωνσταντίνος ετών 30
• Τσιχλάκης Γεωργίου Βασίλειος ετών 58
• Φανουριάκης Νικολάου Δημήτριος ετών 44
• Ποντικάκης Εμμανουήλ Θρασύβουλος ετών 34

ΚATOIKOI ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ -ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ- ΟΜΗΡΟΙ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΟ ΤΑΝΑΪΣ (όσων τα ονόματα είναι γνωστά).
• Αλατσάκης Γεωργίου Νικόλαος (ετών 35, κάτοικος Παναγιάς Κεραμειών Χανιά)
Απαλάκης Ελευθέριος του Κων/νου (από τον Κρουσώνα Μαλεβυζίου).
• Βαρουδάκης Γεωργίου Δημήτριος (ετών 30, κάτοικος Γέρο Λάκκου Κεραμειών).
• Δερμιτζάκης Σπόρος, (από Κουλλεσσά Μαλεβυζίου).
• Δετοράκης Ιωάννης, (Νέα Χώρα Χανιών).
• Ζουλάκης Ιωάννου Γεώργιος (ετών 28, από τα’Ασκόφου)
• Καμπουράκης Νικολάου Εμμανουήλ (ετών 50, φωτογράφος, κάτοικος Βαφέ Αποκορώνου)
• Κατσούγκρης Αλέξανδρος, (Ηράκλειο)
• Κατσούγκρης Γ. Διογένης, (Λοχριά Ρεθύμνης)
• Κελαϊδής Νικολάου Παναγιώτης (ετών 33, κάτοικος Μεγάλων Χωραφιών Αποκορώνου)
• Κουνάλης Βασίλης (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης).
• Κουνάλης Μιχάλης (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης).
• Κρυοβρυσιανάκης Ιωάννου Μανώλης, (Λοχριά Ρεθύμνης).
• Κρυοβρυσιανάκης Ιωάννου Κώστας,( Λοχριά Ρεθύμνης).
• Κρυοβρυσιανάκης Ιωάννου Νικόλαος, (Λοχριά Ρεθύμνης). * αδέλφια (μαρτυρία του γιου του Κώστα, Ιωάννου Καθηγηχού.
• Κρυοβρυσιανάκης Ηλίας Κώστας (Λοχριά Ρεθύμνης)
• Κουράκης Ιωάννης, (από τον Κρουσώνα Ηρακλείου).
• Μαμουνάκης Γ. Κυριάκος (ετών 22, κάτοικος Καρών Αποκορώνου).
• Μαυρογιαννάκης I. Γεώργιος
• Μανατάκης Νικολάου Αναστάσιος *ετών 42, κάτοικος Χιλιομουδούς (Αμπέλια)
• Μανατάκης Αναστασίου Γρηγόριος *ετών 16, κάτοικος Χιλιομουδούς (Αμπέλια) * πατέρας και γιος
• Μανιωλουδάκης Εμμανουήλ Σπυρίδων,( ετών 44, γεωργός, κάτοικος Νέων Ρουμάτων).
• Μανουράς Ιωάννης (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης)
• Μιχελιουδάκης Βασίλης, Πρόεδρος του «Προμηθευτικού Συνεταιρισμού Φοιτητών Χανιών»
• Μπατάκη Εμμανουήλ Μαργαρώ (ετών 20, κάτοικος Μεσκλών).
• Νταμπακάκης Νικολάου Γεώργιος, (πρόεδρος της κοινότητας Ιμπρου Σφακίων αναγνωρισμένος αγωνιστής).
• Νταμπακάκης Νικολάου Μιχαήλ (ετών 33, κάτοικος Παπαδιανών Κεραμειών).
• Πασχάλης Θανάσης του Δημητρίου
• Πατρουδάκης Παύλος, (Νέα Χώρα Χανίων)
• Πιακουλάκης Ξενοφώντος Κώστας, (ετών 39, κάτοικος Καρών Αποκορώνου).
• Πλατσιδάκης Εμμανουήλ Ανδρέας (κάτοικος Μελιδονίου Αποκορώνου).
• Σμπώκου Γεώργιος (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης).
• Σμπώκου Θεόδωρος (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης).
• Σταυρακάκης Κων/νος (από τα Ανώγεια Ρεθύμνης).
• Στειακάκης Μανώλης (από το Μαλεβύζιο).
• Τοράκη Εμμανουήλ Αγγελική (ετών 20, κάτοικος Σαμωνά Αποκορώνου).
• Τοράκης Κων/νου Εμμανουήλ (* ετών 18, κάτοικος Σαμωνά Αποκορώνου).
• Τοράκη Κων/νου Σταυρούλα (*ετών 20, κάτοικος Σαμωνά Αποκορώνου) * αδέλφια
• Τσακίρης Α. Αντώνιος,( Πόμπια Ηρακλείου)
• Φουντουλάκης Παν. Μιχάλης
• Φρογκάκης Αδάμ (από τις Καμάρες Κυνουρίας).
• Χαριτάκης Γ. Μιχαήλ, (Λοχριά Ρεθύμνης).
• Χαριτάκης Γ. Ιωάννης, (Λοχριά Ρεθύμνης).
• Χερσονιωτάκης Διομήδης (από το Βιάννο).
• Ψιμουλάκης Αριστείδης.