Τα άτομα που καταγράφουν πληροφορίες χειρόγραφα τις θυμούνται καλύτερα, παρά αν τις έγραφαν σε υπολογιστή.
“Frontiers in Psychology”,
Δεκέμβριος 2023
Η χρήση πληκτρολογίου είναι ένας σχετικά γρήγορος εύκολος τρόπος γραφής σε σύγκριση με το χειρόγραφο.
Πρόσφατη έρευνα (2023) διαπίστωσε ότι η χειρόγραφη γραφή λέξεων αυξάνει τη συνδεσιμότητα μεταξύ περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη και τη μάθηση.
Στο σημείωμα παραθέτω στοιχεία της έρευνας, μια σειρά αντικρουόμενων θέσεων και τις συνήθειες των εφήβων μας.
Η έρευνα
Οι δύο τρόποι γραφής είναι πολύ διαφορετικοί, υποστηρίζει η Audrey van der Meer στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας. «Όταν πληκτρολογείτε κάνετε απλές κινήσεις των δακτύλων και είναι ακριβώς οι ίδιες κινήσεις για κάθε γράμμα που γράφετε. Ενώ στο χειρόγραφο κάνετε λεπτομερείς κινήσεις που είναι μοναδικές για κάθε γράμμα».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η γραφή με το χέρι αύξησε τη συνδεσιμότητα μεταξύ των κεντρικών τμημάτων του εγκεφάλου και του βρεγματικού λοβού. Δεν έγινε το ίδιο όταν πληκτρολόγησαν λέξεις.
«Το χειρόγραφο χρησιμοποιεί περισσότερες αισθήσεις και το σώμα εμπλέκεται περισσότερο», δήλωσε η Α. van der Meer. «Αυτό σημαίνει ότι μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου ενεργοποιείται με επικοινωνία των ενεργών μερών».
Οι ερευνητές γνώριζαν ήδη ότι η γραφή συνδέεται με βελτιωμένη μνήμη και μάθηση. Στα συμπεράσματα τους ανέφεραν ότι η γραφή προάγει τη μάθηση.
Η υποψία του Σωκράτη
Στο Φαίδρο (370 BC), ο Σωκράτης παραπονιέται ότι η εφεύρεση της γραφής θα φέρει χαλάρωση στο μνημονικό μας. Ισχυρίζεται ότι…
«Οι άνθρωποι θα ανιστορούν όσα έμαθαν με ξένα σημάδια κι όχι από τη δύναμη του δικού τους μνημονικού.
Με τη γραφή οι μαθητές θα αποκτήσουν σοφία για τα μάτια του κόσμου κι όχι η αληθινή. Θα συσσωρεύουν γνώσεις πολλές δίχως να μαθητέψουν σε δασκάλους, θα νομίζουν ότι έχουν πολύ μυαλό. Ενώ οι περισσότεροί δεν έχουν καθόλου και θα γίνουν ανυπόφοροι στις συζητήσεις, αφού αντί για σοφοί, θα γίνουν δοκησίσοφοι».
Η υποψία του Σωκράτη βγήκε αληθινή, αλλά όχι σχετικά με τα χειρόγραφα.
Η τεχνολογία μας έκανε όλους να θεωρούμε τον εαυτό μας σοφότερο και να επιδεικνύουμε τις γνώσεις των μηχανών αναζήτησης.
Κι όμως εξαιτίας των χειρόγραφων του Πλάτωνα τα λεγόμενα του Σωκράτη έφθασαν στον 21ο αιώνα…
Χειρόγραφη στοχοθεσία
Η χειρόγραφη καταγραφή των στόχων μας κινητοποιεί τον εσωτερικό μας διάλογο. Στη συνέχεια κινητοποιούνται οι πράξεις μας.
Αρκεί μια χειρόγραφη πρόταση, ένα μήνυμα ή μια φράση μας για να κινητοποιήσει τα συστήματα της εργαζόμενης μνήμης μας.
Η συνέχεια θα είναι προς όφελος μας…
Στα Χανιά
Η απροθυμία των εφήβων να αποτυπώνουν χειρόγραφα προτάσεις, και ιδέες είναι γνωστή. Χάνεται η κουλτούρα του σημειωματάριου – τετραδίου. Γινόμαστε κουραστικά βαρετοί στα μάτια των μαθητών όταν επαναλαμβάνουμε -σε αντίθεση με το Σωκράτη- σημειώστε κάτι από το μάθημα. Λίγοι σημειώνουν.
Ελάχιστοι δημιουργούν “εννοιολογικά δικτυώματα” στο τετράδιο τους. Παρ’ όλα αυτά, επιμένω ότι οι χειρόγραφες σημειώσεις παράγουν ιδέες, στοχασμό και είναι εργαλείο επαναλήψεων σε χρονική απόσταση από τηνκαταγραφή τους.
Το μέλλον του χειρόγραφου
«Πουλήσατε πολλά σημειωματάρια φέτος;», ρώτησα την υπεύθυνη μεγάλου βιβλιοπωλείου.
«Είναι συγκεκριμένοι οι αγοραστές τους», απάντησε.
Το μέλλον του χειρόγραφου είναι περίεργο. Είναι στην ουσία ένα μαύρο κουτί το οποίο είναι ουσιαστικά άδειο. Σε απόλυτη αντίθεση με την πληθώρα των νέων μέσων που αναδύονται συνεχώς στον ωκεανό της επικοινωνίας. Το οξύμωρο είναι ότι οι μαθητές που διστάζουν σήμερα να σημειώσουν κάτι με ταχύτητα θα κληθούν να απαντήσουν στα θέματα των εξετάσεων χειρόγραφα. Και σε περιορισμένο χρόνο!
Τα υπέρ και τα κατά
Συμπερασματικά
– Οι χειρόγραφες σημειώσεις παράγουν ιδέες, στοχασμό σε χρονική απόσταση από την καταγραφή τους.
– Η χρήση ενός σημειωματάριου δείχνει ενδιαφέρον, επιμέλεια και διαχρονική ωρίμανση.
– Το χειρόγραφο είναι σαν χρωματιστή φωτογραφία. Έχει τη μαγεία να αποτυπώνει την διάθεση και την προσωπικότητα μας.
– Το χειρόγραφο επικοινωνεί τις μύχιες σκέψεις μας και μετά το θάνατο μας. Δείχνει την επικυριαρχία μας στους ζωντανούς.
– Στον αντίποδα, οι ψηφιακές τεχνολογίες μειώνουν τη ρύπανση αυξάνοντας παράλληλα παραγωγή και αποδοτικότητα. Το πρόγραμμα του ΟΗΕ για βιώσιμη ανάπτυξη προάγει την χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών για την διάχυση της ποιότητας στην εκπαίδευση.
