Ισορροπώντας ανάμεσα στον κόσμο της επιστήμης και της τέχνης, ο Μιχάλης Λαζαρίδης άφησε για λίγο τα αμφιθέατρα του Πολυτεχνείου Κρήτης όπου διδάσκει ως καθηγητής για να παρουσιάσει την πρώτη ατομική του έκθεση ζωγραφικής στην αίθουσα Τέχνης “Β. Μυλωνογιάννη”. Εργα που καλούν τον επισκέπτη να δει ξανά γνώριμα τοπία των Χανίων και όχι μόνο με μια φρέσκια ματιά. Μια ματιά που αποφεύγει την αισθητική των καρτ ποστάλ και αναζητά την αυθεντικότητα και την αλήθεια.
« Η ζωγραφική έχει μέσα της μια μέθοδο. Μια δουλειά που κάποιος πρέπει να μάθει, να πειθαρχήσει σε κάποιες αρχές και μέσα από αυτή τη διαδικασία να μπορέσει να εκφράσει τον κόσμο του και τη μικρή του αλήθεια»
Γι’ αυτή την αλήθεια που αναζητούν από διαφορετικά μονοπάτια η επιστήμη και η τέχνη αλλά και την αμεσότητα της ζωγραφικής μιλήσαμε μαζί του καθώς τον συναντήσαμε λίγο πριν την ολοκλήρωση της έκθεσης που έχει προγραμματιστεί για τις 3 Απριλίου.
Είσαστε ένας άνθρωπος που προέρχεστε από τον χώρο των επιστημών, εργάζεστε ως καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, και παράλληλα αγαπάτε και υπηρετείτε τη ζωγραφική ως δημιουργός. Που συναντιόνται η επιστήμη με την τέχνη μέσα σας;
Στην αγάπη που τρέφω και για τα δύο. Ακόμα και η δουλειά μου μού αρέσει τόσο πολύ που είναι κατά κάποιο τρόπο ένα χόμπι. Έτσι και η ζωγραφική είναι κάτι που αγαπώ από παιδί. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποια αντίφαση ανάμεσα στην ακαδημαϊκή ενασχόλησή μου και την έκφραση μέσω της ζωγραφικής.
Λένε ότι η επιστήμη και η τέχνη είναι δύο διαφορετικά μονοπάτια που οδηγούν στην αλήθεια. Δύο διαφορετικοί τρόποι κατανόησης του κόσμου και οικειοποίησής του. Συμφωνείτε;
Ναι, γιατί και η ζωγραφική έχει μέσα της μια μέθοδο. Μια δουλειά που κάποιος πρέπει να μάθει, να πειθαρχήσει σε κάποιες αρχές και μέσα από αυτή τη διαδικασία να μπορέσει να εκφράσει τον κόσμο του και τη μικρή του αλήθεια. Με τον ίδιο τρόπο η επιστήμη βασίζεται σε κάποιες αρχές και μέσα από τη μέθοδο και το πείραμα μπορείς να εκφράσεις μια αλήθεια. Παλαιότερα κι εγώ πίστευα ότι η ζωγραφική είναι κάτι πιο ελεύθερο. Όμως την ελευθερία αυτή τη δίνει η πειθαρχία στο να ακολουθήσεις κάποιους κανόνες.
Νομίζω ότι αυτό που λέτε έχει μεγάλη σημασία να το επισημαίνει κανείς στις μέρες μας όπου με μεγάλη ευκολία λένε πολλοί ότι είναι ζωγράφοι, ποιητές κ.λπ. παραβλέποντας τη μαστοριά που απαιτεί κάθε μορφή τέχνης…
Θέλει μαθητεία το κάθε πράγμα. Μαθητεία που για εμένα σε πολλές φάσεις έκρυβε απογοητεύσεις καθώς αισθάνθηκα ότι δεν μπορώ να πετύχω αυτό που θέλω. Η μαθητεία θέλει πολλά χρόνια δουλειάς.
Εσείς μαθητεύσατε κοντά στους κ. Ξενάκη, Πετρουλάκη και Ανδρεαδάκη…
Πριν από 15 περίπου χρόνια ξεκίνησα κοντά στον κ. Ξενάκη και έπειτα από κάποια χρόνια συνέχισα στο Εργαστήριο Εικαστικών στο Πολυτεχνείο που είναι διευθυντής ο κ. Ανδρεαδάκης και συνεργάζεται με τον κ. Πετρουλάκη. Ξεκίνησα με σχέδιο, μολύβι, κάρβουνο, όπως κάνουν όλα τα… παιδιά στην αρχή που μαθαίνουν την τέχνη, και αργότερα προχωρήσαμε σε χρώμα, σύνθεση κ.λπ.
Εκτός από ζωγράφος είστε και συλλέκτης. Πώς συνδυάζονται αυτά;
Πολλοί ζωγράφοι και γλύπτες, Έλληνες και ξένοι, ήταν και είναι και συλλέκτες. Όπως ο Χατζηκυριάκος Γκίκας ή ο Τέτσης. Μου έκανε μάλιστα εντύπωση μια φορά στην Πινακοθήκη του Λονδίνου όπου είχα δει ένα έργο του Κορό το οποίο διάβασα ότι άνηκε στη συλλογή του Λούσιαν Φρόιντ και ήταν ένα μέρος της διαθήκης του και των φόρων που πληρώθηκαν για την περιουσία του. Επίσης, ο Μονέ είχε συλλογή έργων, όπως και πολλοί άλλοι. Αυτό που θέλω να πω -και βέβαια δεν τίθεται θέμα σύγκρισης εμένα με τους συγκεκριμένους ζωγράφους- είναι ότι πάλι η αγάπη για τη ζωγραφική είναι αυτή που σε οδηγεί στη συλλογή.
Προλογίζοντας την έκθεση ο κ. Κωνσταντίνος Πρώιμος επισημαίνει τη σχέση των έργων σας με τον ιμπρεσιονισμό. Τι σας γοητεύει σε αυτή την καλλιτεχνική έκφραση;
Με ενδιαφέρει η πρώτη ματιά, αυτό που σε καθηλώνει και προσπαθείς να το περιγράψεις με λίγες πινελιές, γρήγορα και μέσα από χρωματικές αντιθέσεις. Αυτό είναι ένα γοητευτικό στοιχείο του ιμπρεσιονισμού αλλά από εκεί και πέρα κάποιος προχωράει και σε άλλα μονοπάτια.
Είναι η πρώτη σας ατομική έκθεση. Πώς είναι να μεταβαίνει κανείς από το εργαστήρι στον εκθεσιακό χώρο;
Ήταν για εμένα μεγάλη έκπληξη να δω όλα τα έργα μαζί σ’ ένα χώρο. Ανακαλύπτω κι εγώ διάφορα πράγματα μέσα σ’ αυτά που δεν τα είχα σκεφτεί ενώ διαπίστωσα και την συγγένεια που παρουσιάζουν χωρίς αυτό να αποτελούσε εξ’ αρχής μια επιδίωξή μου. Φυσικά υπάρχει και άγχος κυρίως για το πόσο αφορά η δουλειά μου τους άλλους ανθρώπους.
Η ζωγραφική ως τέχνη έχει ένα στοιχείο χειροποίητο, κάτι πολύ άμεσο, σε αντίθεση με τον κόσμο που ζούμε και που ολοένα και περισσότερο τα πάντα διαμεσολαβούνται από μια οθόνη. Μοιάζει δηλαδή με τη ζωγραφική σαν να ανακτούμε αυτή την αμεσότητα που χάνουμε καθημερινά. Το αισθάνεστε αυτό;
Ναι και πιστεύω ότι ο άνθρωπος θα ψάχνει πάντα αυτή την αμεσότητα και την αυθεντικότητα. Ως προς τη ζωγραφική το γεγονός ότι είναι μια τέχνη που γίνεται με τα χέρια είναι κάτι που νομίζω ασκεί μεγάλη γοητεία και σε αυτόν που την κάνει και σε εκείνους που βλέπουν τα έργα.
Η έμπνευση τι σημαίνει για εσάς;
Νομίζω ότι ακόμα και στα μικρά πράγματα που βρίσκονται δίπλα μας κρύβονται τόσα πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία που αν τα ανακαλύψουμε θα μας εμπνεύσουν. Η αλήθεια και η γοητεία κρύβονται στην καθημερινότητά μας αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια μας και να τη δούμε. Κι η ζωγραφική ένα από τα πράγματα που θέλει να μας πει είναι να δούμε ξανά με ενδιαφέρον τον κόσμο γύρω μας.
Δύσκολο πράγμα αυτό που λέτε να ξαναδούμε τον κόσμο με άλλα μάτια. Δύσκολο γιατί αισθάνομαι ότι η ματιά των ανθρώπων είναι πολύ κουρασμένη και φορτωμένη…
Ξεχνάμε ότι η ζωή μας δεν είναι αιώνια και ότι κάθε μέρα καλό θα ήταν να ανακαλύπτουμε ξανά τον κόσμο για να εκτιμούμε αυτό που μας έχει χαριστεί.
Iσως μας έχει κουράσει η καθημερινότητα και ο βιοπορισμός κι έχουμε γίνει εχθρικοί προς τον διπλανό μας και τη φύση. Αυτός ο εγωισμός όμως της επιβίωσης μας έχει κάνει τυφλούς, δεν βλέπουμε και δεν εκτιμάμε τα πράγματα που έχουμε.
Μου άρεσε το γεγονός ότι στα έργα σας ζωγραφίζετε τοπία των Χανίων που δεν είναι τουριστικά. Σαν να ψάχνετε γωνιές και οπτικές που μας δίνουν μια άλλη εικόνα των Χανίων…
Στα έργα υπάρχει η καθημερινότητά μου και σίγουρα αυτά που με ενδιαφέρουν δεν είναι τα καρτ ποστάλ ή οι εικόνες που μπορεί να μιλήσουν σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο. Στην παλιά πόλη για παράδειγμα υπάρχουν τόσες πολλές εντυπωσιακές γωνίες που σε καλούν να δεις με άλλα μάτια αυτή την περιοχή.
Κι εμείς θα πρέπει να προσέξουμε, δεν θα πρέπει για το κέρδος και τα χρήματα να ισοπεδώσουμε όλα και να κάνουμε τα Χανιά ένα προορισμό all inclusive γιατί έτσι θα χάσει η πόλη την αυθεντικότητα και το ενδιαφέρον της ακόμα και για τους τουρίστες.
