Η ζωή µας µια διαρκής Μεγάλη Σαρακοστή

Για να µπορέσει κανείς να ζήσει πραγµατικά τα µεγάλα σωτηριολογικά γεγονότα της Μεγάλης Εβδοµάδος και του Πάσχα, το Πάθος και τον σταυρικό θάνατο, την ταφή και την εις Άδου κάθοδο, κυρίως όµως την τριήµερη λαµπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου, πρέπει να κάνει την ανάλογη πνευµατική προετοιµασία.
Έτσι λοιπόν η Εκκλησία µας για δέκα ολόκληρες εβδοµάδες µας προετοιµάζει σταδιακά για το Πάσχα. Οι τρεις πρώτες εβδοµάδες (από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου µέχρι την Κυριακή της Τυρινής) είναι προπαρασκευαστικές για τη Μεγάλη Σαρακοστή, οι επόµενες έξι εβδοµάδες (από την Καθαρά ∆ευτέρα µέχρι την Παρασκευή προ των Βαΐων) αποτελούν τη Μεγάλη Σαρακοστή και η τελευταία εβδοµάδα είναι φυσικά η Μεγάλη Εβδοµάδα, η Εβδοµάδα των Παθών, που αποτελεί το αποκορύφωµα της νηστείας και της εν γένει προετοιµασίας µας για το Πάσχα.
Η Μεγάλη Σαρακοστή ως εκ τούτου είναι µια µακρά και κοπιαστική πορεία προς το Πάσχα. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός διέρχεται διά της στενής και τεθλιµµένης οδού της Μεγάλης Σαρακοστής, για να µπορέσει να εισέλθει στην παγκόσµια χαρά της Αναστάσεως του Κυρίου. Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η κατ’ εξοχήν περίοδος νηστείας, εγκρατείας, µετανοίας, κατανύξεως, εντατικής προσευχής και εντατικού πνευµατικού αγώνα. Είναι η µεγαλύτερη σε διάρκεια, αλλά και η αυστηρότερη περίοδος νηστείας του εκκλησιαστικού µας έτους. Κατ’ αυτήν επιτρέπεται η κατάλυσις οίνου και ελαίου µόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές. Ταυτοχρόνως, η Ορθόδοξη Εκκλησία µας µας υποβοηθεί στην εντονώτερη προσευχή και στον εντατικώτερο πνευµατικό αγώνα µέσα από τις ιδιαίτερες λατρευτικές Ακολουθίες της περιόδου αυτής, που αποτελούν έναν πραγµατικό λειτουργικό θησαυρό.
Η λειτουργική ατµόσφαιρα της Μεγάλης Σαρακοστής είναι εντελώς διαφορετική από τη λειτουργική ατµόσφαιρα του υπολοίπου εκκλησιαστικού µας έτους. Οι Ακολουθίες είναι µακρές και κατανυκτικές, κυριαρχούν δε σε αυτές τα πολλά “διαβαστά” (ψαλµοί, αναγνώσµατα, ευχές), η λιτότητα και η αρχαιοπρέπεια. Η σηµαντικότερη διαφορά της Μεγάλης Σαρακοστής από το υπόλοιπο εκκλησιαστικό έτος είναι η απαγόρευση της τελέσεως της Θείας Λειτουργίας εκτός Σαββάτου και Κυριακής. Αντί της κανονικής Θείας Λειτουργίας τελείται κατά τις καθηµερινές της Μεγάλης Σαρακοστής (κυρίως τις Τετάρτες και τις Παρασκευές) η Θεία Λειτουργία των Προηγιασµένων Τιµίων ∆ώρων, η οποία αποτελεί χωρίς αµφιβολία την καρδιά της Μεγάλης Σαρακοστής. Εκτός όµως από µια ιδιαίτερη περίοδος του εκκλησιαστικού µας έτους, είναι ταυτοχρόνως και ένας τρόπος ζωής. Είναι η στενή και τεθλιµµένη οδός του συνεχούς και αδιάκοπου πνευµατικού αγώνα, η στενή και τεθλιµµένη οδός της απαρνήσεως του δικού µας αµαρτωλού θελήµατος και του αµαρτωλού µας εαυτού, διά της οποίας πρέπει να διέλθει κανείς, για να εισέλθει στη χαρά της αιώνιας Βασιλείας των ουρανών. Αν η ζωή µας γίνει µια διαρκής Μεγάλη Σαρακοστή, τότε θα είναι και µια διαρκής Ανάσταση, ένα αδιάκοπο Πάσχα.
Αν το αναγνωρίζουµε αυτό, τότε µπορούµε να καταλάβουµε τι είναι το Πάσχα και γιατί χρειάζεται και προϋποθέτει τη Μεγάλη Σαρακοστή. Γιατί τότε µπορούµε να καταλάβουµε ότι η λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας και όλος ο κύκλος των ακολουθιών της υπάρχουν, πρώτα απ’ όλα, για να µάς βοηθήσουν να ξαναβρούµε το όραµα και την γεύση αυτής της νέας ζωής, που τόσο εύκολα χάνουµε και προδίνουµε, και ύστερα να µπορέσουµε να µετανοήσουµε και να ξαναγυρίσουµε στην Εκκλησία. Πώς είναι δυνατόν να αγαπάµε και να επιθυµούµε κάτι που δεν το ξέρουµε; Πώς µπορούµε να βάλουµε πάνω από καθετί άλλο στη ζωή µας κάτι που ποτέ δεν έχουµε δει και δεν έχουµε χαρεί; Με άλλα λόγια: πώς µπορούµε, πώς είναι δυνατόν να αναζητήσουµε µια Βασιλεία για την οποία δεν έχουµε ιδέα; Η λατρεία της Εκκλησίας ήταν από την αρχή και είναι ακόµα και τώρα η είσοδος και η επικοινωνία µας µε τη νέα ζωή της Βασιλείας. Και στο κέντρο της λειτουργικής ζωής, σαν καρδιά της και µεσουράνηµά της – σαν ήλιος που οι ακτίνες του διαπερνούν καθετί – είναι το Πάσχα. Το Πάσχα είναι η πόρτα, ανοιχτή κάθε χρόνο, που οδηγεί στην υπέρλαµπρη Βασιλεία του Χριστού, είναι η πρόγευση της αιώνιας χαράς που µάς περιµένει, είναι η δόξα της νίκης η οποία από τώρα, αν και αόρατη, πληµµυρίζει όλη την κτίση: «νικήθηκε ο θάνατος».
Μια τελευταία γενική παρατήρηση: η Μεγάλη Σαρακοστή είναι ευκαιρία για έλεγχο στα λόγια µας. Ο κόσµος µας είναι υπερβολικά βερµπαλιστικός και µεις συνέχεια πληµµυρίζουµε από λόγια που έχουν χάσει το νόηµα τους και συνεπώς τη δύναµη τους. Ο Χριστιανισµός αποκαλύπτει την ιερότητα του λόγου – ένα αληθινά θείο δώρο στον άνθρωπο. Γι’ αυτό ακριβώς η οµιλία µας είναι προικισµένη µε τεράστια δύναµη είτε θετική είτε αρνητική. Γι’ αυτό επίσης και θα κριθούµε για τα λόγια µας: «λέγω δε υµίν ότι παν ρήµα αργόν ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ηµέρα κρίσεως. Εκ γαρ των λόγων σου δικαιωθήση και εκ των λόγων σου καταδικασθήση» (Ματθ. 12,36-37).
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι, όπως είπαµε, µια µακρά και κοπιαστική πορεία προς το Πάσχα. Εκτός όµως από µια ιδιαίτερη περίοδος του εκκλησιαστικού µας έτους, είναι ταυτοχρόνως και ένας τρόπος ζωής
Έτσι, αν η Μεγάλη Σαρακοστή όπως είπαµε στην αρχή, είναι η ανακάλυψη της πίστης από τον άνθρωπο, είναι επίσης και ανόρθωση της ζωής του, του θεϊκού νοήµατος της, του κρυµµένου βάθους της. Με το να απέχουµε από την τροφή ξαναβρίσκουµε τη γλύκα της και ξαναµαθαίνουµε πως να την παίρνουµε από το Θεό µε χαρά και ευγνωµοσύνη. Αν η ζωή µας γίνει µια διαρκής Μεγάλη Σαρακοστή, τότε θα είναι και µια διαρκής Ανάσταση, ένα αδιάκοπο Πάσχα, που θα µας οδηγήσει στην ανάσταση στην αιώνια ζωή.
Έτσι τη νύχτα της Ανάστασης ψέλνουµε: Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια. Εορταζέτω γουν πάσα κτίσις, την έγερσιν Χριστού, εν η εστερέωται.
Μη µας αποστερήσεις αυτής της προσδοκίας, φιλάνθρωπε Κύριε!