Εάν μεγάλωσες σε ένα οικογενειακό σύστημα γεμάτο φόβο, ενοχή, μνησικακία ή επίκριση, γέμισες αρνητισμό για τον εαυτό σου και τον κόσμο σου.
Τα βιώματα του παρελθόντος γίνονται στερεότυπα που σε καθορίζουν και αναπαράγουν τα συναισθήματα που βίωσες.
«Δεν αξίζω αρκετά». «Δεν θα τα καταφέρω». «Κάνω συνεχώς λάθη».
Φερόμαστε στον εαυτό μας όπως μας φέρθηκαν στο παρελθόν. Γινόμαστε ο επικριτικός γονιός, ο ενοχικός συγγενής, ο φοβισμένος σημαντικός άνθρωπος των παιδικών μας χρόνων. Τιμωρούμε τον εαυτό μας με τον ίδιο τρόπο που μας τιμώρησαν. Με τα λόγια ή με τις συμπεριφορές μας επιζητάμε κατά κάποιο τρόπο την τιμωρία, το οικείο περιβάλλον.
Εάν οι γονείς μας δεν αγαπούσαν τον εαυτό τους, δεν εκτιμούσαν την αξία τους, δεν γνώριζαν να φερθούν δίκαια στον εαυτό τους, δεν μπορούσαν να διδάξουν αγάπη. Ένα παιδί δεν μαθαίνει από τα λόγια των γονιών, από τις πράξεις τους μαθαίνει. Από το πώς συμπεριφέρονται οι ίδιοι στον εαυτό τους.
Οι πεποιθήσεις μας διαμορφώνονται σύμφωνα με τα βιώματά μας. Οι πεποιθήσεις μας επηρεάζουν τη ματιά που βλέπουμε τον εαυτό μας, τον κόσμο ολάκερο. Τα συναισθήματά μας επηρεάζονται από τις σκέψεις μας. Ο νους στέλνει εντολές και υπαγορεύει τι θα νιώσουμε, κάποιες φορές μάλιστα πιέζει για αυτό, εμάς ή άλλους να παίξουμε ένα συγκεκριμένο έργο.
Ένα παιδί που μεγάλωσε με ένα γονιό πολύ θυμωμένο, επικριτικό, ενοχικό η φοβισμένο θα αναπαράγει αυτό το περιβάλλον με διάφορους τρόπους. Είτε θα θυμώνει ο ίδιος, είτε θα επιλέγει ανθρώπους που θα τον θυμώνουν, είτε θα κάνει άλλους να θυμώνουν μαζί του.
Οι εμπειρίες μας διαμορφώνονται από τις σκέψεις μας. Όσο αλλάζουμε λοιπόν τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, που σκεπτόμαστε για την αξία μας, αλλάζει και ο τρόπος που βιωνουμε την κάθε εμπειρία, που την αξιοποιούμε.
Κάθε φορά που σκέπτεσαι ότι δεν αξίζεις ή ότι είσαι λάθος, συμπεριφέρεσαι στον εαυτό σου με τρόπο που η σκέψη σου για σένα δικαιώνεται.
Κάθε φορά που σκέφτεσαι ότι δεν είσαι αρκετά καλός, ο φόβος, η ενοχή, η επικριση σε κάνουν να στρέφεσαι κατά του εαυτού σου.
Θυμώνεις μαζί σου, γίνεσαι επικριτικός και άδικος. Λειτουργείς με τρόπο σαν να περιμένεις να έρθει από κάπου η τιμωρία και ως δια μαγείας έρχεται.
Όσο επιτίθεσαι κατά του εαυτού σου, η ευθύνη δεν μπορεί να σταθεί γιατί θυμίζει ενοχή, οπότε την αποφεύγεις. Η δύναμη δεν μπορεί να πάρει σάρκα και οστά γιατί την παρομοιάζεις με εξουσία και νιώθεις άπωση για εκείνη. Η κατανόηση θυμίζει την αδικία που ένιωσες από συμπεριφορές ανθρώπων που δικαιολογούσαν τα λάθη τους. Κάθε φορά που κατανοείς τον εαυτό σου, φοβάσαι πως θα γίνεις το ίδιο άδικος με τους ανθρώπους που σε έμαθαν την αγάπη και προκειμένου να μην αδικήσεις τους ανθρώπους που αγαπάς, γίνεσαι επικριτικός με σένα.
Το παρελθόν δεν μπορεί να μας ελέγξει παρά μόνο αν το επιτρέψουμε εμείς. Μας επηρεάζει στο βαθμό που το αφήνουμε εμείς να μας ελέγξει.
Όσο αλλάζουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, που νιώθουμε για μας, που εκτιμάμε την αξία μας, αλλάζει και η οπτική μας για τη ζωή, για ολάκερο τον κόσμο που μας περιβάλλει.
*Η Αγγελική Μπολουδάκη είναι Ειδικός Ψυχικής Υγείας
