Κύριε διευθυντά,
πώς φτάσαμε μέσα από τις τελευταίες δεκαετίες σε αυτή την παλιά πόλη που έχουμε σήμερα; Τη θέλησε κάποιος έτσι, τη σχεδίασε ανάλογα και προώθησε διαδικασίες για να την κάνει αυτήν που είναι τώρα; Ασφαλώς όχι! Η παλιά πόλη, ως μέρος της σύγχρονης ζωής, γίνεται η ίδια ένας ζωντανός οργανισμός και ως τέτοιος εξελίσσεται ακολουθώντας τους κανόνες της ζωής και απαντώντας στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Ταυτόχρονα διατηρεί πάντα τα κτήριά της και τη ρυμοτομία της στην ιστορική τους μορφή. Η παλιά μας πόλη έμεινε έτσι όρθια
-χωρίς τη συνεχή προσαρμογή της στην τρέχουσα πραγματικότητα θα είχε σε μεγάλο βαθμό καταρρεύσει- και εξελίχθηκε σε μια από τις πιο ωραίες παλιές πόλεις παγκοσμίως. Απόδειξη οι χιλιάδες άνθρωποι από όλον τον κόσμο που έρχονται κάθε χρόνο να απολαύσουν την ομορφιά της. Εμείς οι Χανιώτες έχουμε το προνόμιο να τη χαιρόμαστε κάθε μέρα όλον το χρόνο. Ταυτόχρονα η παλιά πόλη προσφέρει θέσεις εργασίας και τη βάση της οικονομίας όλου του νομού.
Η παλιά μας πόλη όπως υπάρχει και εξελίσσεται φαίνεται όμως να μην αρέσει σε όλους, και έτσι ακούμε συχνά πως πρέπει να αναρωτηθούμε ποια παλιά πόλη θέλουμε. Αυτή η προτροπή υποδηλώνει την άποψη πως πρέπει να επέμβουμε στην εξέλιξη της παλιάς πόλης με το να της δώσουμε κατεύθυνση.
Ποια κατεύθυνση όμως; Εχει η ερώτηση “ποια παλιά πόλη θέλουμε” νόημα, εφόσον άλλη παλιά πόλη θέλει ο ένας πολίτης, άλλη ο άλλος. Άλλη παλιά πόλη θέλει ο ένας δήμαρχος, άλλη ο επόμενος, άλλη ο κάθε αρχαιολόγος. Άλλη παλιά πόλη θέλουν οι μαγαζάτορες, άλλη οι μόνιμοι κάτοικοι, και οι τελευταίοι χωρίζονται σε αυτούς που έχουν οι ίδιοι επιχειρήσεις στην παλιά πόλη και σε αυτούς που απλά μένουν εκεί, και πάει λέγοντας. Είναι λοιπόν φανερό πως δεν υπάρχει το ενιαίο “εμείς” που θα πάρει αποφάσεις για το ποια παλιά πόλη θέλουμε. Εξω από τα διάφορα “θέλω” των ανθρώπων δεν μπορεί να υπάρχει καμία επιστημονική βάση για να δημιουργηθεί ένα μοντέλο μιας αντικειμενικά “σωστής” παλιάς πόλης, γιατί αρχή μιας κάθε έρευνας θα ήταν πάντα οι προσωπικές προτιμήσεις των ερευνητών. Η μελέτη Ρωμανού, π.χ., δεν εκφράζει τίποτε άλλο από τα προσωπικά γούστα και τις προσωπικές απόψεις του κ. Ρωμανού και δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη της το σημαντικότατο γεγονός πως η παλιά πόλη των Χανίων θα κατέρρεε αν δεν την συντηρούσαν οι πολλές της τουριστικές επιχειρήσεις.
Η ερώτηση “ποια παλιά πόλη θέλουμε” ακούγεται λογική, αλλά δεν είναι. Λογική, και εποικοδομητική, ερώτηση σχετικά με την παλιά πόλη είναι: “Τι θέλει η παλιά πόλη από εμάς;” Εδώ το “εμείς” είναι πολλοί, βασικά όλοι που θέλουν και μπορούν να προσφέρουν, και ιδιαίτερα οι αρμόδιες αρχές.
Ο καθένας μπορεί να προσφέρει από το πόστο του ανάλογα με τις αρμοδιότητές του και τις δυνατότητες του: διατηρώντας, ανακαινίζοντας, αναστυλώνοντας, βελτιώνοντας, αξιοποιώντας, και προωθώντας συγκριτικά πλεονεκτήματα. Οποιος, όμως, προσπαθήσει να δημιουργήσει μια παλιά πόλη όπως τη φαντάζεται, ακολουθώντας προσωπικές ιδεοληψίες ή αυτές του τομέα του ή της αρχής που αντιπροσωπεύει, εκτός που θα επιβάλλει σε όλους τους άλλους τη δική του θέληση, θα διαταράξει ισορροπίες που χτίστηκαν σε δεκαετίες, με αποτέλεσμα μικρές και μεγάλες καταστροφές.
Ολα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν αναρχία. Νόμοι και κανονισμοί υπάρχουν και πρέπει να τηρούνται. Αν όμως αυτοί οι ίδιοι είναι αποτέλεσμα ιδεοληπτικών αποφάσεων και βλάπτουν την παλιά πόλη, πρέπει να γίνει προσπάθεια να αντικατασταθούν, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Σε τελευταία ανάλυση είναι πάντα η ουσία που μετράει, αυτήν πρέπει να εξυπηρετούν και οι νόμοι.
Κατάλληλος δήμαρχος είναι αυτός που εξυπηρετεί την ουσία της πόλης του, και όχι αυτός που προσπαθεί πάση θυσία να εφαρμόσει τους νόμους που βρήκε όταν έγινε δήμαρχος.
Οι παλιές πόλεις σε όλον τον κόσμο σπάνια είναι μουσεία, παρά την επιθυμία μερικών αρχαιολόγων να τις έβλεπαν ως τέτοια. Οι παλιές πόλεις είναι παντού μέρος της τρέχουσας ζωής, η χρήση τους και ο χαρακτήρας τους ορίζονται από αυτήν. Εφόσον είναι πάντα όμορφες, τις επισκέπτονται πολλοί τουρίστες. Επίσης προτιμούν οι άνθρωποι, ντόπιοι και ξένοι, να διασκεδάζουν στις παλιές πόλεις, και πάλι λόγω της ομορφιάς των παλιών πόλεων. Η διασκέδαση και ο τουρισμός είναι κάτι σαν την μοίρα των παλιών πόλεων. Η μοίρα, όμως, τραβά αυτόν που δεν την ακολουθεί από την “ουρά”, ενώ ανταμοίβει αυτόν που την αποδέχεται με τα καλύτερα αποτελέσματα στον δρόμο που έτσι κι αλλιώς θα προχωρήσει.
Υ.Γ. Υπάρχουν βέβαια και τα δημόσια κτήρια στην παλιά πόλη. Αυτά δεν ακολουθούν την τρέχουσα ζωή. Εδώ αποφασίζουν οι διάφορες δημόσιες αρχές για τη χρήση που τους γίνεται και αυτές οι αρχές επίσης τα φροντίζουν να είναι πάντα σε άριστη κατάσταση. Δεν είναι δηλαδή καθόλου ανάγκη να ανησυχούμε γι’ αυτά, όπως μας δείχνει το παράδειγμα των Νεωρίων, ή και το κτήριο της πρώην Μεραρχίας στον λόφο Καστέλι.
Γιώργος Κιαγιάς
